Tả quân Lê Văn Duyệt và em ruột Tả dinh Đô thống chế Lê Văn Phong là con của cụ Lê Văn Toại và bà Nguyễn Thị Lập. Ông Phong sinh tại làng Hòa Khánh, tỉnh Định Tường, năm Kỷ Sửu 1769. Ông theo anh mình phò chúa Nguyễn, đánh quân Tây Sơn, được phong đến chức Đô thống chế. Là người khỏe mạnh, giỏi võ, nhiều mưu lược, nên năm 1820, Lê Văn Phong được cử ra Bắc làm Phó tổng trấn Bắc thành.
|
|
Bài Tựa của gia phả họ Lê Văn, làng Bồ Đề, huyện Mộ Đức (Tổ quán họ Lê Văn) viết bằng chữ Hán, đề cập đến Lê Văn Duyệt và Lê Văn Phong như sau: Huynh Nam, đệ Bắc oai danh chấn/Tứ hiếu, thần trung tiết nghĩa cao. Dịch là: Anh trấn trong Nam, em trấn ngoài Bắc, lừng lẫy uy danh/Con tròn đạo hiếu, tôi vẹn lòng trung, nêu cao tiết nghĩa.
Lê Văn Phong có hai người vợ chính và các bà vợ lẽ. Ông có nhiều con, số chính thức ghi trong gia phả làng Bồ Đề là 27 nam, 4 nữ... Do Tả quân Lê Văn Duyệt không có con nên theo chỉ dụ của vua Gia Long, Lê Văn Duyệt lập con trưởng của Lê Văn Phong là Lê Văn Yến làm con thừa tự. Lê Văn Yến được vua gả con gái thứ mười là công chúa Ngọc Ngôn, trở thành phò mã đô úy.
Ở đất Bắc, ông Phong tự nghĩ mình ít học, khó giữ chức lớn nên xin được nghỉ. Vua Gia Long nhất quyết không chịu. Năm Minh Mạng thứ 4 (1824 - Giáp Thân), Lê Văn Phong về Huế dự chầu, sau đó về quê thăm gia đình, rồi bị bệnh qua đời, thọ 55 tuổi. Lê Văn Duyệt đứng ra chỉ huy việc xây dựng lăng mộ cho em mình tại thôn Tân Sơn Nhứt, tổng Dương Hòa Thượng, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định. Từ đó đến nay đã 187 năm, lăng mộ của Tả dinh Đô thống chế Lê Văn Phong có tồn tại với thời gian? Sau ngày dòng họ Lê Văn bị tàn sát, liệu còn con cháu họ Lê Văn nào trông nom, giữ gìn lăng mộ?
Sách Gia Định Xưa của Huỳnh Minh xuất bản trước năm 1975, ghi: “Lăng Tả dinh Lê Văn Phong, tọa lạc tại phía hữu đại lộ Cách Mạng, trong phạm vi xã Tân Sơn Hòa. Tương truyền lăng này do Lê Tả quân đứng trông nom xây cất, nên lăng này kiên cố và hùng vĩ”. Học giả Vương Hồng Sển trong sách Sài Gòn năm xưa (trang 190 - NXB TP.HCM, 1997) viết: “Lăng Lê Văn Phong, sinh tiền tặng “Ông Tả Dinh” là em của Lê Tả quân. Mất trước tả quân, nên mộ phần kiên cố hùng vĩ, bởi do tả quân đứng trông nom xây cất. Chúng tôi mới tìm được trước ở trong hoa viên nhà ông quản lý Đông Pháp ngân hàng, sau vì đổi chủ nên mất tích. Bây giờ lọt vào đất quân sự, muốn vào phải xin phép... Nay ở về phía hữu đường Ngô Đình Khôi, khuất trong xa, phải cố tìm mới ra mối”.
Căn cứ vào hai nguồn tư liệu trên, chúng tôi tìm kiếm dấu tích lăng mộ của Tả dinh Đô thống chế Lê Văn Phong “bên hữu đại lộ Cách Mạng”, tức đường Nguyễn Văn Trỗi ngày nay, xưa kia có tên là đường Macmahon hay đường Ngô Đình Khôi. Với chi tiết “lọt vào khu đất quân sự”, chúng tôi hiểu là khu vực sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tư lệnh Quân khu 7 ngày nay.
Trong ngày giỗ kỵ Tả quân Lê Văn Duyệt mùng 1.8 năm Canh Dần, tại Lăng Đức Tả quân, chúng tôi gặp anh Đỗ Thủ Khoa (Việt kiều tại Mỹ), đã từng chứng kiến việc bốc mộ Lê Văn Phong. Chúng tôi ghi được các thông tin từ anh Khoa như sau: Lăng mộ hư hại nhiều và nằm cạnh văn phòng của tướng Đặng Văn Quang. Cần phá khu lăng và bốc mộ để mở rộng sân chào cờ và làm nơi đáp máy bay trực thăng. Lúc bốc mộ, cơ giới trục lên một cỗ quan tài lớn với nắp tròn cao như mâm xôi, hai đầu dưới nhỏ, đoạn giữa có cái Minh Tinh, gọi là “Tam gia triều nhũ” còn mới nguyên dù đã chôn cất hàng trăm năm. Ngoài di hài với trang phục triều đình, còn những di vật chôn theo như mão, áo, bao đai thắt lưng và cả đôi hia quan võ của ngài. Những di vật đó đã đem nhập vào viện bảo tàng. Còn di hài, anh Khoa nghe nói đưa về phía bên trái, cách khu lăng mộ cũ vài cây số. Thời gian đó là năm 1961, cách nay 50 năm.
Tháng 4.2011, Ban Quý tế Lăng Đức Tả quân đã tìm ra vị trí ngôi mộ cải táng của Lê Văn Phong, ở phía sau vách khu mộ Hoài Quốc công Võ Tánh, nằm trong đất quân sự, cổng 2 doanh trại quân đội, số 17 đường Hồ Văn Huê, P.9, Q.Phú Nhuận.
Ngôi mộ và bia mộ cải táng dưới chân mộ khắc chữ Việt: “Việt Nam Đại thần Lê Văn Phong chi mộ. Cải táng ngày 27.10 Tân Sửu (tức 4.12.1961)”. Ở bình phong hậu đầu cũng có gắn bia đá hoa cương xám ghi: “Từ trần tháng 9 năm Giáp Thân 1824 Minh Mạng thứ 5. Linh vị, tiểu sử thờ tại Hưng Quốc Tự”. Buồn thay, ngôi mộ xây bằng gạch xi măng nứt nẻ nằm trong miếng đất nhỏ bé, rác tràn ngập - lại là nơi lưu giữ hài cốt của vị đại thần Tả dinh Đô thống chế Lê Văn Phong.
Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tại TP.HCM hiện còn lưu giữ một số di vật tùy táng bằng kim loại đính trên mão, đai và trâm cài tóc của Lê Văn Phong, được lấy từ đợt cải táng, đưa về từ năm 1961.
Hậu duệ họ Lê Văn tại Tây Ninh, Củ Chi với ông tổ là Lê Văn Dược (con của Lê Văn Phong) hàng chục năm qua đã cất công tìm kiếm dấu tích khu lăng mộ tổ nhưng không có duyên tìm gặp. Nay, các ông Lê Minh Thành, Lê Tấn An và bà Lê Thị Bân (nguyên Bí thư Tỉnh ủy Tây Ninh) là con cháu đời thứ năm đã tìm về thắp hương cho ngài và bàn bạc với Bộ Tư lệnh Quân khu 7 cho cải táng về khu mộ họ tộc tại ấp Tháp, xã Thái Mỹ, huyện Củ Chi vào mùa Thanh Minh năm tới. Để vong linh ngài suốt trăm năm “thất lạc” sẽ về với cháu con, hương hoa ấm cúng...
Diệp Hồng Phương
Bình luận (0)