Tìm lối ra cho kinh tế Việt Nam - Kỳ 8: Không để nhóm lợi ích trì hoãn

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (Vafi): Thực hiện trong vòng 1 tháng 

Không thể viện dẫn lý do thị trường chứng khoán đang ảm đạm mà trì hoãn việc cổ phần hóa (CPH) DNNN. Đây là ngụy biện bởi trong những giai đoạn thị trường chứng khoán gặp khó khăn, nhiều DN lớn đã thực hiện thành công việc CPH. Vấn đề ở đây là ban lãnh đạo DN đó có quyết tâm thực hiện việc CPH hay không.

Nếu cho rằng việc thực hiện CPH mất nhiều thời gian thì khoảng 1.000 DNNN hiện nay chỉ cần mất 1 tháng thực hiện chuyển đổi sang công ty cổ phần bằng cách đăng ký lại giấy phép hoạt động, cho công đoàn đứng 1 cổ phần, một tổ chức trong DN này nắm 1 cổ phần, số cổ phần còn lại thuộc nhà nước. Việc chuyển DNNN sang công ty cổ phần (với 3 cổ đông) có cổ đông đa số là nhà nước này sẽ giúp cho DN hoạt động hiệu quả hơn, tiền đề cho tiến trình cải tổ DN sau này. Ở Việt Nam, DNNN có cổ phần 100% của nhà nước nhưng ở nước ngoài, nhà nước nắm cổ phần khoảng 51% là DNNN. Khi trở thành công ty cổ phần, các DN này có nhiệm vụ công khai tài chính minh bạch và niêm yết trên thị trường chứng khoán. Còn ở Việt Nam, dù đó là tập đoàn đi nữa thì việc công khai, minh bạch báo cáo tài chính đã là vấn đề.

Việc chuyển đổi sang công ty cổ phần yêu cầu DN nộp tiền cổ tức cho nhà nước, công khai minh bạch tình hình tài chính. Theo tính toán sơ bộ của chúng tôi, nếu thực hiện từ năm 2013 thì số cổ tức đóng góp cho nhà nước sẽ khoảng từ 10 - 15% tổng thu ngân sách nhà nước.

T.Xuân (ghi)

Ông Lê Hoàng Anh - Giám đốc Quỹ đầu tư Dragon Capital: Sợ mất quyền

Quá trình CPH DNNN của VN thời gian qua rất chậm. Sau giai đoạn đỉnh điểm 2003-2006, việc CPH gần đây hầu như dừng lại. Năm 2011 và quý 1/2012 chỉ CPH được 6 DN. Thị trường chứng khoán suy giảm chắc chắn là một nguyên nhân làm CPH chậm lại. Nhưng theo chúng tôi, còn nhiều nguyên nhân khác như tâm lý ngại CPH, ngại minh bạch của lãnh đạo DN; cảm giác “mất quyền” của các đơn vị chủ quản.

Đến nay rất nhiều DN trong danh mục công bố trước đây vẫn chưa thực hiện CPH nhưng không thấy ai bị quy trách nhiệm gì cả. Như vậy, rất cần quyết tâm chính trị từ Chính phủ, đi kèm với các chế tài rõ ràng. Kế đến, cần thay đổi tư duy về DNNN và việc nhà nước điều tiết thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, việc nhà nước can thiệp, hoặc giao DN ABC “điều tiết” là việc hết sức nên tránh. Cuối cùng, theo chúng tôi, chính phủ cần đánh giá lại vai trò của cổ đông chiến lược nước ngoài.

Bán cổ phần cho cổ đông trong nước có thể cải thiện quản trị và tính minh bạch của DN, nhưng không thể mang lại công nghệ mới cho DN. Cổ đông chiến lược nước ngoài có thể làm được điều này. Chúng ta cần nhiều DN nước ngoài như Samsung, mỗi tháng xuất khẩu 1 tỉ USD, hơn là các “nắm đấm gỉ”chỉ mang lại nợ nần cho đất nước.

Chuyên gia kinh tế Huỳnh Bửu Sơn: Ý chí quyết định

Chúng ta phải đặt câu hỏi tại sao cần CPH các DNNN. Vì có thể nhận thấy rằng DNNN được hưởng nhiều ưu đãi hơn DN tư nhân nhưng nhiều dịch vụ, sản phẩm cung ứng ra xã hội không bằng DN tư nhân. Như vậy tính không hiệu quả là điều dễ thấy nhất ở DNNN. Vì vậy mục tiêu của việc CPH không phải là kiếm lời mà để tăng tính hiệu quả của các DN này. Do đó việc thị trường chứng khoán tăng hay giảm cũng sẽ không ảnh hưởng đến việc CPH các DNNN.

Điều quan trọng nhất là ý chí của người có quyền quyết định và người đang điều hành DNNN có muốn thực hiện CPH hay không? Chúng ta cứ nhìn ra xung quanh tại sao nhiều nước đã thực hiện nhanh chóng việc thoái vốn của nhà nước khỏi các DN.

Điều này không có gì khó nếu chúng ta đã quyết tâm làm. Những vấn đề ví dụ như khó tìm đối tác chiến lược, e ngại bán giá thấp sợ làm thất thoát vốn nhà nước chỉ là những lý do không xác đáng để làm chậm quá trình CPH. Bởi thật sự đối tác chiến lược chỉ là lý thuyết. Theo tôi, những DNNN sau khi đã được định giá kỹ thì cứ bán đúng giá toàn bộ phần vốn muốn bán ra bên ngoài, thậm chí bán thấp hơn cho cán bộ nhân viên thì sẽ đẩy nhanh việc CPH các DNNN.

Mai Phương (ghi)

Ông Nguyễn Đoan Hùng - Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán nhà nước: Chứng khoán khởi sắc thì CPH sẽ nhanh

Chúng tôi hiện đang triển khai nhiều giải pháp cả vĩ mô lẫn kỹ thuật để thúc đẩy thị trường. Vừa qua đã đề xuất với NHNN làm ngân hàng (NH) thanh toán chung cho thị trường, thay vì để duy nhất BIDV làm như hiện nay, nhằm tăng tính tiện ích cho nhà đầu tư.

Tại Việt Nam rất nhiều NH bơm vốn cho công ty chứng khoán, dẫn tới rủi ro lớn cho thị trường. Vừa rồi, phía Bộ Tài chính kiến nghị phải thu dòng vốn này về, giảm bớt sự hỗ trợ vốn của NHNN cho các công ty chứng khoán. Từ 1.7, Ủy ban tiến hành phân loại các công ty thành 3 nhóm: kiểm soát đặc biệt, trung bình, khá - dựa trên báo cáo tài chính 6 tháng, một năm.

Với những giải pháp mang tính kỹ thuật trên, cùng các giải pháp đồng bộ khác, thị trường chứng khoán khởi sắc thì quá trình CPH, thoái vốn cũng sẽ diễn ra nhanh hơn, thuận lợi hơn. 

Ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn - Thứ trưởng Bộ Tài chính: Thoái vốn cực kỳ khó khăn

Vừa rồi kết quả quá trình CPH còn khiêm tốn, nhưng chúng tôi đã xây dựng quy định về quản lý tài chính đối với quá trình CPH và quản lý tài chính đối với quỹ tài chính xử lý sau CPH; những quy định liên quan đến định giá, bán và quản trị vốn nhà nước còn lại.

Về thoái vốn, Bộ Tài chính đã xây dựng đề án chung để trình Chính phủ. Nhưng quan trọng để thoái vốn được thì 30 tập đoàn, TCT phải xây dựng đề án tái cấu trúc của mình, vì mỗi loại có một đặc điểm, loại hình khác nhau, và xây dựng đề án, kế hoạch và phương pháp thoái vốn. Ở đây có hai vấn đề, nếu nóng ruột vội vàng thì dễ nhảy từ việc này sang việc khác.

Thứ hai trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay cực kỳ khó khăn với công tác thoái vốn. Vì vậy khi thoái vốn phải đảm bảo nguyên tắc: thứ nhất theo pháp luật, thứ hai thị trường, thứ ba hiệu quả và thứ tư tránh thất thoát, lãng phí, tiêu cực. Thậm chí, có thể có nguyên tắc thứ 5 trong quá trình thoái vốn nếu trước kia có gì không đúng thì phải xử lý.

 Anh Vũ (ghi)