Nơi B-52 ra mắt và bị bắn hạ

Chiếc MiG-21 cùng anh hùng Phạm Tuân bắn rơi B-52 đã trở thành bảo vật quốc gia - Ảnh: Ngọc Thắng

Từ tháng 6.1965 đến tháng 1.1973, Mỹ đã sử dụng ở Việt Nam trên 120.000 lượt B-52 đánh phá. Sau chiến tranh Việt Nam, B-52 liên tục được cải tiến, tái sử dụng trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1990-1991, chiến tranh tại Nam Tư 1999 và Afghanistan năm 2001. Hiện đây vẫn là máy bay ném bom chủ lực của không quân chiến lược Mỹ. “Cho đến nay, chiến trường Việt Nam vẫn là nơi sử dụng đầu tiên và nhiều B-52 nhất”, ông Lê cho biết.

Chiến trường Việt Nam cũng bộc lộ những điểm yếu của Mỹ. Chẳng hạn, việc sử dụng B-52 trong toàn bộ cuộc chiến tranh thường xuyên ở trạng thái bị động. Bị động bởi nó luôn gắn liền với các bước leo thang chiến tranh, chuyển chiến lược của phía Mỹ. Từ đó dẫn đến việc không quân chiến lược lại sử dụng cho mục tiêu chiến thuật. Nói cách khác máy bay chiến lược chuyên dùng đánh phá mục tiêu quân sự lại được chuyển sang đánh các mục tiêu dân sự, đường giao thông hay các việc như dọn bãi đỗ. Điều này dẫn đến việc B-52 mang lại ít hiệu quả chiến đấu hơn mong đợi. Cho dù công bố số B-52 bị tổn thất của hai phía không giống nhau (Việt Nam công bố 68, Mỹ công bố 31), thiệt hại của B-52 trên chiến trường Việt Nam là rất lớn. “Bộ Quốc phòng Mỹ đã thừa nhận: hiệu quả sử dụng không quân chiến lược Mỹ trong cuộc chiến tranh Việt Nam không tương ứng với số tổn thất về người lái và máy bay”, ông Lê nói.

Việc sử dụng B-52 trên chiến trường Việt Nam là động lực kích thích cải tiến kỹ thuật cho loại máy bay ném bom chiến lược trên. Kinh nghiệm sử dụng B-52 trong trường hợp khẩn cấp trên chiến trường Việt Nam được Mỹ áp dụng hiệu quả trong chiến tranh sau này. Biểu hiện rõ nét nhất là việc sử dụng B-52 khẩn cấp năm 1973 ở Trung Đông, hay trong cuộc chiến tranh vùng Vịnh (1990-1991). Nhà sử học quân sự Mỹ John Prados đã khẳng định: “Nếu không có những kinh nghiệm thu được ở Việt Nam, thì hoạt động của không quân trong cuộc chiến tranh năm 1973 ở Trung Đông sẽ không thể đạt được và hoạt động của không quân trong chiến trận vmùng Vịnh 1991 sẽ chậm chạp và ít có tính quyết định hơn nhiều”.

Các ý kiến tại hội thảo cũng cho thấy, nếu phía Mỹ bị động khi sử dụng B-52 thì phía Việt Nam lại sớm chủ động tìm cách hóa giải. Ngoài cẩm nang gây nhiễu, tìm diệt B-52, Việt Nam còn có cả “Thung lũng MiG”.  “MiG của ta giấu mình trong mây, thậm chí ngay trong vệt đường bay của máy bay địch để chờ thời cơ tiêu diệt”, thượng tướng Phương Minh Hòa, Tư lệnh quân chủng Phòng không không quân, cho biết.

Trinh Nguyễn