Học giả Trung Quốc Lý Lệnh Hoa: Trung Quốc cần tôn trọng Công ước Liên Hiệp Quốc

Trung Quốc tạo ra căng thẳng với ASEAN

GS-TS Dmitry Mosyakov
Giám đốc Trung tâm Đông Nam Á, châu Úc và châu Đại Dương, Viện Nghiên cứu phương Đông, Viện Hàn lâm khoa học Nga.

Tình hình căng thẳng tại biển Đông đang gia tăng. Lần này, TQ quyết định bắt đầu cái gọi là “thăm dò dầu khí” tại chính khu vực mà theo Công ước Liên Hiệp Quốc về luật Biển năm 1982 thuộc chủ quyền của VN.

Không hề có bất kỳ cuộc tham vấn nào với các nước láng giềng, chính quyền TQ tuyên bố về việc này trên trang web chính thức của Cục An ninh hàng hải TQ. Với hành động cụ thể là đặt giàn khoan này, TQ đã đưa ra thách thức nghiêm trọng đối với VN và tiến thêm một bước trong việc leo thang căng thẳng tại khu vực.

Đáp lại, VN yêu cầu TQ chấm dứt việc khoan dầu tại biển Đông. Trong tuyên bố của Bộ Ngoại giao VN nêu rõ khu vực mà TQ thiết lập giàn khoan là thuộc vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của VN. Công ty dầu khí quốc gia VN (PetroVietnam) đã yêu cầu phía TQ ngay lập tức chấm dứt “tất cả những hành động bất hợp pháp và rút giàn khoan ra khỏi lãnh hải VN”. Tuy nhiên, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao TQ Hoa Xuân Doanh tuyên bố đáp trả rằng việc tiến hành khoan là thuộc lãnh hải TQ.

Nhưng tại Bắc Kinh cũng có ý kiến cho rằng việc này hoàn toàn là sai lầm. Nhớ lại sự kiện năm 1992, khi đó chính quyền TQ cũng tuyên bố đã kiểm soát tất cả và ký với Công ty Creston Energy của Mỹ hợp đồng thăm dò và khai thác dầu tại khu vực Tư Chính (phía TQ gọi là Wan’na Bei) thuộc thềm lục địa VN, nằm cách bờ biển VN 250 km và cách đảo Hải Nam 1.300 km. Khi đó các quan chức TQ đã hứa hẹn với đại diện Công ty Creston Energy sẽ “bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư nước ngoài trên lãnh thổ TQ” bằng sức mạnh quân sự. Tiếp theo đó tàu “nghiên cứu” của TQ đã đến khu vực tranh chấp. Từ trước đến nay, Bộ Ngoại giao VN vẫn giữ quan điểm cứng rắn và nhất quán khi tuyên bố hợp đồng mà TQ ký với công ty Mỹ đi ngược lại các tiêu chuẩn của luật pháp quốc tế và vi phạm chủ quyền của VN, vì vậy hợp đồng này là bất hợp pháp và không có hiệu lực pháp lý. Sau tuyên bố này, VN đã áp dụng những hành động không kém phần cương quyết, đưa tàu hải quân ra tuần tiễu tại khu vực và đẩy đuổi tàu TQ.

Có thể cho rằng, trong tình hình hiện nay VN đủ khả năng thuyết phục nước láng giềng TQ không tiếp tục khiêu khích và từ bỏ các âm mưu của mình.

Hơn nữa, các hành động tương tự của TQ không chỉ làm xung đột thêm căng thẳng, mà còn đi ngược lại các tuyên bố về hình thành quan hệ hợp tác và hữu nghị với các nước ASEAN. Không còn nghi ngờ gì nữa về nguy cơ của cuộc căng thẳng mới do TQ tạo ra trên biển Đông sẽ không được đồng tình và bị coi là mối lo ngại tại tất cả các quốc gia trong khu vực ...

Tác động không có lợi cho TQ nay chính là ấn tượng gây nên bởi các kế hoạch và hành động của họ trong tổng thể quan hệ với VN và đặc biệt là với xã hội VN. Các chính khách có trách nhiệm ở Bắc Kinh, do đó, cần phải đặt trên bàn cân giữa một bên là tìm kiếm dầu khí với các kết quả chưa rõ ràng và bên kia là vòng gia tăng căng thẳng mới cả trong quan hệ với VN, cả trong quan hệ với các nước ASEAN. Lối thoát hợp lý nhất từ tình hình đang diễn biến phức tạp này chính là nằm ở việc TQ phải từ bỏ các công việc thăm dò, nghiên cứu dầu khí để hướng tới đàm phán, giải quyết các vấn đề tranh chấp tại biển Đông.

A.H
(lược dịch)