Phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó chủ tịch Quốc hội, cho biết phát triển nông nghiệp, nông thôn và nâng cao đời sống nông dân luôn nhận được sự quan tâm xuyên suốt của Đảng và Nhà nước. Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp được Chính phủ ban hành để đưa nền nông nghiệp chuyển dịch lên nền sản xuất hiện đại: an toàn - bền vững - hiệu quả. Trong đó, việc xây dựng và phát huy các mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị đang là hướng đi đúng đắn.

Theo ông Lê Quốc Doanh, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, những năm gần đây, sản xuất theo chuỗi với hình thức hợp đồng tiêu thụ nông sản giữa nông dân, tổ hợp tác, HTX và các doanh nghiệp (DN) ngày càng phát triển. Tuy nhiên, những đánh giá mới nhất cho thấy nền nông nghiệp nước ta đang gặp nhiều khó khăn như: tốc độ tăng trưởng có xu hướng chậm lại, chất lượng nông sản thấp gây ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, nhiều cơ chế, chính sách trước đây mang lại thành công, nay trở thành rào cản cho sự phát triển; lực lượng sản xuất (số lượng trang trại, DN nông nghiệp...) liên tục phát triển nhưng các quan hệ sản xuất lại chưa có sự đổi mới tương thích. Ngoài ra, tình trạng sản xuất manh mún vẫn chưa được khắc phục; các mối liên kết dọc và ngang còn gặp nhiều khó khăn; mối liên kết giữa DN và nông dân để tạo ra các chuỗi giá trị nông sản hàng hóa lớn chậm phát triển...

“Trong khi đó, chuỗi giá trị đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, sản phẩm nông sản chủ yếu là xuất khẩu, nhưng từng nông dân hoặc các tổ hợp tác, HTX nhỏ lẻ không thể tự thực hiện được chuỗi sản xuất và tiêu thụ ở thị trường quốc tế. Vì vậy, cần phải thực hiện liên kết giữa các nông hộ - tổ chức của nông dân - các DN mới có thể đủ năng lực để đưa sản phẩm Việt Nam ra thị trường quốc tế”, ông Doanh nói.

Muốn phát triển được chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững thì việc liên kết với DN trong quá trình sản xuất là rất quan trọng. Theo tiến sĩ Trần Du Lịch, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, thời gian qua việc một số tỉnh thành trong cả nước thực hiện tốt mô hình liên kết ngang, dọc là một bước tiến trong chuỗi giá trị gia tăng. Và yếu tố quyết định trong chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững này là Nhà nước. Tuy nhiên, dù có ở mặt mọi nơi nhưng hiệu quả do Nhà nước mang lại cho chuỗi giá trị phát triển nông nghiệp bền vững lại ít. Mặt khác, DN, HTX phải là con chim đầu đàn trong việc liên kết sản xuất và đi tìm thị trường tiêu thụ. Song khiếm khuyết của HTX là thiếu hẳn người quản lý có đủ năng lực tổ chức sản xuất và kinh doanh.

“DN thì nhiều nhưng tham gia vào chuỗi liên kết còn ít là do thiếu chính sách đầu tư. Khi thiếu chính sách thì sau một thời gian liên kết, DN và nông dân sẽ xảy ra mâu thuẫn, dẫn đến vỡ liên kết. Nhà nước cần mạnh dạn điều chỉnh lại một số chính sách liên quan đến tích tụ ruộng đất, chính sách cho DN... thì sẽ thực hiện thành công chuỗi giá trị này”, ông Lịch nói.

Ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch Công ty CP Tập đoàn Lộc Trời, chia sẻ trong chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững thì thị trường là hết sức quan trọng, không có thị trường sẽ rất khó tổ chức sản xuất. Vì vậy, Nhà nước cần có một chiến lược thị trường trong nước và xuất khẩu. Đối với thị trường trong nước, chính sách thuế cần bình đẳng giữa sản phẩm có thương hiệu và không thương hiệu. Đối với thị trường nước ngoài, vai trò của DN trong chuỗi giá trị này là cực kỳ quan trọng. Đầu tư cho DN tìm được thị trường là nhà Nước đã xây dựng được niềm tin giữa nông nghiệp với nông dân.