Phi vụ hối lộ 5,2 triệu USD để bưng bít sai phạm của bà Trương Mỹ Lan

Theo cáo buộc của Viện KSND tối cao, từ năm 2012 - 2022, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan cùng đồng phạm đã rút hơn 1 triệu tỉ đồng từ SCB. Trong đó, tổng dư nợ không có khả năng thu hồi lên tới hơn 677.000 tỉ đồng.

Để sai phạm có thể diễn ra suốt 10 năm mà không bị ngăn chặn, ngoài thủ đoạn đến từ bà Trương Mỹ Lan và các bị can, cơ quan tố tụng xác định một phần nguyên nhân đến từ sự tiếp tay của các cán bộ thanh tra.

T.N

Cả đoàn thanh tra nhận tiền từ SCB

Năm 2017, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng, Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng (TTGSNH) thuộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thành lập đoàn thanh tra liên ngành tại SCB.

Đoàn thanh tra gồm 18 thành viên, do Cơ quan TTGSNH chủ trì, phối hợp cùng Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ và Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia. Trưởng đoàn là bà Đỗ Thị Nhàn, Vụ trưởng Vụ 1 thuộc Cơ quan TTGSNH.

Việc thanh tra được thực hiện trong 2 đợt. Đợt 1 tại hội sở chính và 12 chi nhánh SCB, kiểm tra về thực trạng xử lý nợ xấu, hoạt động cấp tín dụng, thực hiện tái cơ cấu… Đợt 2 nhằm làm rõ các vi phạm về cấp tín dụng và cho vay, dịch chuyển dòng tiền tại SCB; xác định mối quan hệ sở hữu của nhóm Vạn Thịnh Phát và bà Trương Mỹ Lan đối với 71 khách hàng có cùng địa chỉ tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai (TP.HCM).

Quá trình thanh tra, đoàn thanh tra xác định SCB sai phạm trong tất cả các nội dung thanh tra, ví dụ như tăng trưởng tín dụng vượt so với phê duyệt của NHNN, tỷ lệ cấp tín dụng vào bất động sản cao hơn quy định, không chấp hành quy định tại luật Tổ chức tín dụng và văn bản của NHNN về cho vay, xử lý lãi dự thu, hầu hết có rủi ro mất vốn…

Để che giấu thực trạng yếu kém và sai phạm của SCB, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan trực tiếp gặp gỡ Trưởng đoàn thanh tra Đỗ Thị Nhàn, rồi chỉ đạo lãnh đạo SCB đưa cho bà Nhàn 5,2 triệu USD.

Không chỉ bà Nhàn, toàn bộ các thành viên còn lại của đoàn thanh tra đều nhận tiền từ SCB. Trong đó, bà Nguyễn Thị Phụng, Phó trưởng đoàn thanh tra, nhận 20.000 USD, 210 triệu đồng và hàng loạt quà tặng. Thậm chí, SCB còn chi tiền cho cả ông Nguyễn Văn Hưng, Phó chánh thanh tra phụ trách Cơ quan TTGSNH, người ký quyết định thanh tra, với số tiền 390.000 USD.

Trong số 18 thành viên đoàn thanh tra, bà Đỗ Thị Nhàn bị truy tố tội nhận hối lộ; 10 người bị truy tố tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; 7 người không bị xử lý hình sự. Ông Nguyễn Văn Hưng cũng bị truy tố tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

T.N

Bưng bít sai phạm

Viện KSND tối cao nhận định, kết quả phát hiện ban đầu của đoàn thanh tra là có căn cứ, khách quan và trung thực. Thực trạng của SCB rất nghiêm trọng, phải đưa vào diện kiểm soát đặc biệt; nhiều sai phạm lẽ ra phải chuyển cơ quan chức năng xem xét, xử lý nhằm ngăn chặn kịp thời hậu quả xảy ra. Tuy nhiên, thông qua việc nhận tiền, nhiều cán bộ đoàn thanh tra đã cố tình bưng bít, bao che sai phạm cho SCB.

Cụ thể, tháng 1.2018, ông Nguyễn Văn Hưng, bà Đỗ Thị Nhàn cùng một số thành viên đoàn thanh tra và lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước tham gia họp, báo cáo Chính phủ về kết quả thanh tra SCB.

Dưới sự chỉ đạo của bà Nhàn và phê duyệt của ông Hưng, báo cáo đã không đưa số liệu thực trạng tài chính của SCB (nợ xấu, phân loại nợ xấu, âm vốn chủ sở hữu, lỗ lũy kế, hệ số CAR), không báo cáo chi tiết vi phạm của SCB đối với khoản vay của nhóm khách hàng cùng có địa chỉ tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai. Điều này làm nhẹ đi tính chất, mức độ sai phạm so với kết quả thanh tra thực tế.

Đặc biệt, tại phần kiến nghị, bà Nhàn còn chỉ đạo dự thảo nội dung đề xuất Chính phủ cho phép tạo điều kiện để SCB tiếp tục triển khai đề án tái cơ cấu.

Tháng 12.2018, kết luận thanh tra tại SCB được ban hành; rất nhiều nội dung đã bị bỏ ra ngoài, làm thay đổi hoàn toàn bản chất hoạt động tín dụng trái pháp luật và thực trạng tài chính của SCB.

Trong đó, kết luận không đề cập tới nợ xấu tại 3 dự án Mũi Đèn Đỏ, 6A và Royal Garden với tổng dư nợ hơn 37.900 tỉ đồng, bỏ ngoài sổ trích lập dự phòng rủi ro hơn 18.700 tỉ đồng; không đánh giá các vi phạm của SCB để kiến nghị đưa ngân hàng này vào diện kiểm soát đặc biệt hoặc có biện pháp xử lý phù hợp.

Kết luận thanh tra cũng không kiến nghị SCB phải phân loại nợ xấu, thực hiện trích lập dự phòng rủi ro; bỏ toàn bộ nội dung kiến nghị yêu cầu thu hồi số tiền vay sử dụng sai mục đích tại dự án 6A và Mũi Đèn Đỏ; không kiến nghị chuyển cơ quan điều tra đối với sai phạm của nhóm 71 khách hàng cùng có địa chỉ tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai…

Như vậy, nếu đoàn thanh tra làm đúng, đủ, có lẽ những mầm mống sai phạm tại SCB liên quan đến Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát Trương Mỹ Lan đã có thể bị phát hiện và ngăn chặn từ thời điểm ban hành kết luận thanh tra. Tuy nhiên, vì sự bao che như đã nêu, sai phạm không bị xử lý kịp thời, tiếp tục kéo dài, gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.