Phía sau nhãn hiệu kỳ thị của Ensure

Công ty 3A đang độc quyền phân phối sản phẩm dinh dưỡng Ensure tại VN - Ảnh: Diệp Đức Minh

Theo đó, mặt hàng chất dinh dưỡng Ensure nước hiện nay được nhập khẩu và bán rất nhiều trên thị trường nhưng không đủ các điều kiện về an toàn thực phẩm và các quy định về nhập khẩu.

Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan và khảo sát của Văn phòng thường trực Ban 389, hiện nay sau khi được cơ quan hải quan cho phép đưa hàng hóa về, tự bảo quản trong thời gian kiểm tra chất lượng để được thông quan chính thức, một số doanh nghiệp đã tự ý giải tỏa và đưa hàng ra thị trường tiêu thụ. "Mặt hàng chất dinh dưỡng Ensure là mặt hàng thực phẩm nhưng doanh nghiệp đã đưa ra thị trường khi chưa có kết quả kiểm tra chất lượng và chưa được Bộ Y tế cấp xác nhận công bố chất lượng sản phẩm”, nguồn tin từ Ban Chỉ đạo 389 cho biết.

Theo ghi nhận của PV Thanh Niên ngày 6.1, thực phẩm bổ sung Ensure dạng nước trên thị trường hiện nay có 2 loại: một loại nhãn hiệu Ensure Gold Vigor 237 ml do Công ty TNHH dinh dưỡng 3A (Công ty 3A) phân phối độc quyền cho Abbott tại VN và một loại là Ensure Nutrition Shake do các công ty khác nhập khẩu. Sau khi Công ty Abbott mua lại Công ty 3A, đối tác phân phối sản phẩm dinh dưỡng của mình trước đó tại VN, từ năm 2013, Abbott bắt đầu có những thay đổi về ghi nhãn.

Một mặt Abbott in rõ sản phẩm Ensure Gold Vigor 237 ml do 3A phân phối tại VN, mặt khác in thêm dòng chữ “Not to be sold in Vietnam or Mexico” (nghĩa là: “Không được bán tại VN và Mexico”) trên các sản phẩm Ensure Nutrition Shake. Từ tháng 8.2014, Bộ Y tế ra quy định không cho đơn vị kiểm tra chất lượng sản phẩm Ensure nước có in dòng chữ trên (đồng nghĩa với việc không cho nhập khẩu). Như thế, những sản phẩm này trên thị trường mặc nhiên trở thành hàng lậu và vô tình tạo ra một lá chắn bảo vệ cho việc độc quyền nhập khẩu của Công ty 3A.

Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cũng cho rằng nhà sản xuất (Công ty Abbott Laboratorie - Mỹ) và Công ty 3A có dấu hiệu tạo thế độc quyền trong việc phân phối sản phẩm Ensure nước tại VN, làm ảnh hưởng tới quyền lợi của người tiêu dùng. Đáng chú ý, đầu năm 2013, Công ty Abbott Laboratories tại Mỹ đã in bổ sung trên nhãn hàng hóa của sản phẩm Ensure dạng nước hương vanie (một loại sản phẩm tiêu thụ khá nhiều trên thị trường VN - NV) dòng chữ “Not to be sold in Vietnam or Mexico”. Sau khi mặt hàng này không được nhập khẩu vào VN, kim ngạch nhập khẩu sản phẩm tương tự do Công ty 3A đã tăng vọt lên 63%. Giá bán sản phẩm này cũng cao gần gấp đôi giá bán của sản phẩm tương tự.

Trả lời Thanh Niên, đại diện Abbott VN cho rằng: “Do VN và Mexico là 2 nước có tình trạng buôn lậu khá phổ biến nên hãng sản xuất cho in thêm dòng chữ này để phân biệt sản phẩm phân phối chính thức và sản phẩm nhập khẩu. Bên cạnh đó, còn do thể chất giữa người tiêu dùng các nước khác nhau nên cũng có những khác biệt nhất định giữa các sản phẩm”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Bích, giám đốc một công ty từng nhập khẩu sản phẩm Ensure dạng nước, khẳng định: “Việc in thêm dòng chữ này là một chiêu thức để tạo độc quyền cho nhà nhập khẩu 3A. Thực tế sản phẩm này vẫn được tiêu thụ tại Mỹ thì dĩ nhiên chất lượng cũng phải được bảo đảm và phải đáp ứng đủ các tiêu chí khắt khe về an toàn sức khỏe. Với chiêu thức cảnh báo mơ hồ như vậy, Abbott đã thành công với việc chiếm lĩnh thị trường VN. Những doanh nghiệp nhập khẩu khác, trong đó có tôi không thể nào cạnh tranh lại. Tôi đã phải ngưng nhập sữa Ensure hơn 1 năm nay và những doanh nghiệp khác mà tôi biết cũng không thể nhập chính thức được. Những sản phẩm có mặt trên thị trường không phải do 3A phân phối là những hàng nhập khẩu lách luật hoặc hàng lậu”.

Theo khảo sát của chúng tôi tại thị trường TP.HCM vào hôm qua, giá bán lẻ giữa 2 sản phẩm đều có sự chênh lệch khá lớn, trong khi sản phẩm Ensure Gold Vigor do Công ty 3A phân phối có giá 45.000 đồng/chai thì sản phẩm Ensure Nutrition Shake chỉ có 30.000 đồng/chai.

Một điều lạ là tháng 8.2014, sau khi Bộ Y tế không cho phép các đơn vị kiểm tra chất lượng đối với sản phẩm Ensure nước có in dòng chữ “không được bán tại VN và Mexico”, tình hình buôn lậu mặt hàng này đã gia tăng nhanh, theo văn bản của Ban Chỉ đạo 389.

Mặt khác, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch nhập khẩu với riêng sản phẩm chất dinh dưỡng Ensure nước trong năm 2013 khoảng 700 tỉ đồng. Trong số này, Công ty 3A chiếm khoảng 300 tỉ đồng. “Với tình hình nhập lậu như hiện nay, mỗi năm, ngân sách thất thu số tiền thuế với mặt hàng này khoảng 40 - 50 tỉ đồng, trong khi người tiêu dùng không được đảm bảo về an toàn, vệ sinh thực phẩm”, Ban Chỉ đạo 389 nhận định.

Trước thực tế trên, Ban Chỉ đạo 389 đã có công văn yêu cầu cả 3 bộ: Tài chính, Y tế, Công thương thực hiện rà soát, sửa đổi, bổ sung một số quy định trong lĩnh vực thực phẩm nhập khẩu nói chung và đặc biệt với mặt hàng chất dinh dưỡng Ensure nước. Cụ thể, Bộ Y tế được yêu cầu làm việc với Công ty Abbott Laboratories để làm rõ chất lượng sản phẩm Ensure mà trên bao bì có dòng chữ “Not to be sold in VN or Mexico”; nếu việc ghi này chỉ nhằm chống nhập lậu và sản phẩm này vẫn đang được lưu hành tự do tại nước sản xuất và đảm bảo an toàn cho người dùng thì phải có biện pháp đề nghị công ty này thay việc ghi dòng chữ có tính kỳ thị, phân biệt trên. Bộ Y tế cũng được yêu cầu sửa đổi, bổ sung một số quy định để cho phép các doanh nghiệp khác nếu đủ điều kiện cũng được phép nhập khẩu để tránh tình trạng độc quyền.

Bộ Tài chính cũng đã được yêu cầu xem xét, kiểm tra nghĩa vụ nộp thuế của các doanh nghiệp có hoạt động nhập khẩu mặt hàng chất dinh dưỡng Ensure nước; chỉ đạo Tổng cục Hải quan tăng cường kiểm tra, kiểm soát hoạt động nhập khẩu mặt hàng trên; điều tra xác minh các hành vi giả mạo chứng từ, tài liệu để xin xác nhận, công bố chất lượng sản phẩm.