'Quê hương' của NSND Trà Giang

Có lẽ sức khỏe và tuổi tác không cho phép nên Quê hương có thể là triển lãm riêng lần cuối của "người đàn bà vẽ" Trà Giang, năm nay 82 tuổi.

NSND Trà Giang quê Quảng Ngãi. Năm 1954, bà theo gia đình tập kết ra Bắc, học tập tại Hải Phòng. Hầu như toàn bộ sự nghiệp điện ảnh của bà đều ở miền Bắc. Trước đây, khán giả từng yêu mến những vai diễn để đời của bà trong các tác phẩm điện ảnh nổi tiếng: Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Chị Tư Hậu, Em bé Hà Nội, Mối tình đầu… Đến năm 1990, bà chuyển vào sinh sống tại TP.HCM, cũng là thời điểm giã từ điện ảnh và bén duyên cùng hội họa. Cuối năm 1999, khi GS Nguyễn Bích Ngọc - chồng bà qua đời, hội họa trở thành một lựa chọn cho sự an trú tinh thần của bà.

NSND Trà Giang đã tham gia nhiều triển lãm chung và riêng, trong đó có những triển lãm cá nhân đầy ấn tượng, như: Hè về (2006), Mùa xuân (2016), Đi qua miền Tây Bắc (2018)…, và lần này bà trở lại với Quê hương. Vẫn là hoa và phong cảnh, nhưng không đơn thuần là cảnh trí, mà đó là sự giăng mắc tâm trạng. 25 bức sơn dầu đủ kích cỡ, được tuyển chọn từ những sáng tác mới nhất của NSND Trà Giang trong những năm gần đây, bàng bạc những sắc màu nhưng không đơn thuần trên bề mặt mà chuyển động cùng sắc thái nội tâm. Trên nền phong cảnh đó thấp thoáng bóng phận người, những con người vô danh, nhỏ bé… được thể hiện bằng ngôn ngữ thiền và ngôn ngữ thơ.

Nhà văn Trần Nhã Thụy, người kết nối, tổ chức triển lãm, cho biết: "Ở NSND Trà Giang luôn duy trì sự thanh thoát và mẫn tiệp, bởi con người bà dường như không có quá nhiều tạp niệm và tham vọng, không bị hào quang của quá khứ thành gánh nặng. NSND Trà Giang dành phần lớn thời gian để sống như một người bình thường và vẽ. Thoạt đầu, bà vẽ như "thu hoạch" sau mỗi chuyến đi, nhưng dần dà về sau là những cảm nghiệm về không gian và sắc màu. Cũng khung cảnh đó, nhưng sắc màu nhuốm tâm trạng nhiều hơn là bằng mắt nhìn".

Xem các tác phẩm ở triển lãm Quê hương, TS Mã Thanh Cao, nguyên Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, nhận xét: "Vẽ phong cảnh, hoa lá tưởng dễ nhưng thật ra không dễ vì nếu không có kỹ thuật cao thì không thể hiện được không khí hoa cỏ nhẹ nhàng. Muốn biểu đạt cái nhẹ nhàng thì hình họa chắc hơn, màu sắc phải chắc hơn. NSND Trà Giang là người tự học hội họa, nhưng tâm hồn thánh thiện nhân hậu hiện ra rõ trong từng bức tranh. Chọn đề tài phong cảnh, hoa lá, theo tôi là điều rất hợp với NSND Trà Giang, vì nó như liều thuốc, và giúp họa sĩ như được thư giãn, vui sống trong cuộc đời một cách đúng nghĩa nhất".

Dịp này, ban tổ chức trình chiếu bộ phim tài liệu mới nhất Dòng sông ký ức (đạo diễn Nguyễn Thước) về NSND Trà Giang, vừa ra mắt tại Liên hoan phim tài liệu châu Âu - VN lần thứ 14 ở TP.HCM. Triển lãm Quê hương diễn ra đến hết ngày 30.10.