Ra tù trước thời hạn cần điều kiện gì và thời gian chấp hành bao lâu?

Các mức được xét giảm án để ra tù trước thời hạn

Thời gian qua, nhiều phạm nhân được ra tù trước thời hạn so với mức án mà tòa đã tuyên phạt. Vậy theo quy định pháp luật, phạm nhân phải chấp hành được khoảng thời gian bao nhiêu và phải đáp ứng những tiêu chí nào mới được ra tù sớm hơn?

Trao đổi với Thanh Niên, luật sư Lê Văn Hoan, Đoàn luật sư TP.HCM, phân tích theo điều 63 bộ luật Hình sự, đối với người bị kết án cải tạo không giam giữ, phạt tù có thời hạn hoặc phạt tù chung thân, nếu đã chấp hành hình phạt được một thời gian nhất định, có nhiều tiến bộ và đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự, thì có thể được giảm thời hạn chấp hành hình phạt.

ẢNH MINH HỌA: NGỌC DƯƠNG

Theo quy định, điều kiện để được xem xét giảm án lần đầu là người đó đã chấp hành ít nhất 1/3 thời hạn đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, hình phạt tù có thời hạn, và 12 năm đối với tù chung thân. 

"Một người có thể được giảm nhiều lần, nhưng phải bảo đảm chấp hành được 1/2 mức hình phạt đã tuyên", luật sư Hoan nhấn mạnh.

Đối với người bị kết án tù chung thân, mặc dù được giảm nhiều lần, nhưng cũng phải bảo đảm thời hạn thực tế chấp hành hình phạt là 20 năm. Còn đối với người bị kết án tử hình thì thời hạn thực tế chấp hành hình phạt ít nhất là 30 năm.

Ngoài ra, theo điều 64 bộ luật Hình sự, người bị kết án có lý do đáng được khoan hồng thêm như: đã lập công, đã quá già yếu hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, thì tòa án có thể xét giảm vào thời gian sớm hơn, hoặc với mức cao hơn so với thời gian và mức quy định tại điều 63 của bộ luật này.

Đối với mức giảm án tối đa, theo điều 6 Nghị quyết 03 năm 2024 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao (được sửa đổi bởi Nghị quyết 02 năm 2025), người bị kết án cũng phải đảm bảo thời gian thực tế chấp hành hình phạt ít nhất là 2/5 mức hình phạt đã tuyên, hoặc 15 năm đối với hình phạt tù chung thân.

Trường hợp đặc biệt, khi có đề nghị của Bộ trưởng Bộ Công an hoặc Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, sau khi có ý kiến của Viện trưởng Viện KSND tối cao và được sự đồng ý của Chánh án TAND tối cao thì người bị kết án có thể được xét giảm vào thời gian sớm hơn, hoặc với mức cao hơn so với quy định trên.

Ai mới được miễn chấp hành toàn bộ hình phạt?

Người phạm tội là người có công với cách mạng (hoặc thân nhân của họ), người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, nếu đã chấp hành được ít nhất là 1/3 mức phạt tù có thời hạn, hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn, mới có thể được tha tù trước thời hạn. Nghĩa là họ được miễn thời gian chấp hành hình phạt còn lại.

Người bị kết án được miễn chấp hành hình phạt theo điều 62 bộ luật Hình sự khi được đặc xá (đã chấp hành ít nhất 1/3) hoặc được Quốc hội quyết định đại xá theo đề nghị của Chủ tịch nước (điều 16 luật Tổ chức Quốc hội).

ẢNH MINH HỌA: NGỌC DƯƠNG

Người bị kết án phạt tù có thời hạn trên 3 năm, chưa chấp hành hình phạt nếu đã lập công lớn, hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, và người đó không còn nguy hiểm cho xã hội nữa, thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, tòa án có thể quyết định miễn chấp hành toàn bộ hình phạt.