Sống nhà tranh, canh đảo nhỏ
Huyện đảo Cô Tô bao gồm hơn 30 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó có 3 đảo lớn nhất là Cô Tô, Thanh Lân và đảo Trần. Nhìn trên bản đồ, đảo Hòn Ngựa nằm giữa đảo Trần và Cô Tô, kiểm soát tuyến đường biển vào các đảo ven bờ, cửa sông, luồng lạch, bãi biển của huyện Đầm Hà và Tiên Yên. Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu cách đảo Trần khoảng 12 km, đảo Thanh Lân 15 km và cảng Đầm Buôn (H.Đầm Hà) 32 km, theo đường chim bay.
Thượng tá Nguyễn Hồng Tuấn (72 tuổi, hiện nghỉ hưu tại TP.Hạ Long, Quảng Ninh), nguyên Phó tham mưu trưởng Bộ đội biên phòng (BĐBP) Quảng Ninh, khẳng định: “Trạm Mã Cháu khó khăn vất vả nhất vịnh Bắc bộ. Rất nhiều người, ngay cả trong biên phòng tỉnh cũng không biết đến sự tồn tại của trạm”.
 |
Cán bộ, chiến sĩ Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu tuần tra trên đảo Hòn Ngựa |
Thượng tá Tuấn kể: Cuối tháng 4.1959, Đồn biên phòng Cô Tô (khi đó là Công an nhân dân vũ trang) được thành lập, với nhiệm vụ giữ gìn trật tự trị an trên vùng biển đảo của 2 xã Cô Tô và Thanh Lân (trực thuộc tỉnh Hải Ninh, sau sáp nhập với khu Hồng Quảng thành tỉnh Quảng Ninh, tháng 10.1963). Từ đầu năm 1978, phía Trung Quốc tăng cường các hoạt động quân sự chuẩn bị cho chiến tranh trên tuyến biên giới Việt - Trung. Trước tình hình này, giữa năm 1978, cấp trên chỉ đạo Đồn biên phòng Cô Tô thành lập Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu trên đảo Hòn Ngựa để kiểm soát, phòng thủ chặt tuyến biển.
Đây là đảo không dân sinh sống, chỉ có cây bụi nên những ngày đầu, bộ đội phải chặt cây, lợp lá làm doanh trại. Đầu những năm 1980, nhiều thuyền nhỏ của ngư dân Vân Đồn, Đầm Hà, Tiên Yên ra khu vực biển Hòn Ngựa, Hòn Ngang, Hòn Núi Nhọn đánh bắt hải sản và tập trung ở quanh Hòn Ngựa. Khi đó, H.Vân Đồn thành lập trạm thu mua hải sản tạm thời, lúc này Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu mới được cấp trên xây dựng 1 căn nhà cấp 4.
“Giữa năm 1983, tôi nhận nhiệm vụ Đồn trưởng biên phòng Cô Tô, việc đầu tiên là đi thuyền sang thăm anh em trạm Mã Cháu. Chạy mấy tiếng mới tới nơi, thấy bộ đội ăn ở tạm bợ, râu tóc bù xù, thiếu thốn đủ thứ…, xót xa lắm. Sau đó tôi chỉ đạo, trừ trường hợp sóng to gió lớn bất khả kháng, mỗi tháng, chỉ huy đồn phải theo thuyền tiếp tế sang thăm anh em 1 lần. Ngày tết, phải sang thăm, chúc tết bên trạm đầu tiên”, ông Tuấn nói.
 |
Căn nhà cấp 4 đã sập đổ là doanh trại của Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu những năm 1990 |
10 ngày ăn… củ chuối
Thượng tá Phùng Thế Vinh, 54 tuổi, cán bộ Đồn biên phòng Trà Cổ, hiện tăng cường làm Phó bí thư Đảng ủy P.Trà Cổ (TP.Móng Cái, Quảng Ninh), rành mạch: Cuối tháng 12.1995, Đồn biên phòng đảo Trần chính thức thành lập. Tháng 6.1996, đồn tiếp nhận địa bàn đảo Ngựa và Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu từ Đồn biên phòng Cô Tô. Đầu tháng 2.1998, Đồn biên phòng Thanh Lân được thành lập, địa bàn Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu được bàn giao lại cho Đồn biên phòng Thanh Lân tiếp nhận và quản lý cho đến nay.
Tháng 6.1996, thượng úy Phùng Thế Vinh nhận quyết định ra làm Trạm trưởng kiểm soát biên phòng Mã Cháu. Thời điểm ấy, ngư dân đã ra khai thác nhiều ở đảo Ngựa, nên việc đi lại đều nhờ tàu cá của dân. Trên đảo có một cái giếng nhỏ, chỉ múc chục xô nước là cạn, mùa khô phải vào các khe đá “mót” nước ngọt về dùng. Trạm được cấp một máy nổ nhỏ, mỗi ngày chỉ chạy 1 tiếng buổi tối, cấp điện chạy máy thông tin quân sự liên lạc với đồn.
Cuối tháng 12.1996, chuẩn bị đón tết Đinh Sửu 1997, gió mùa đông bắc tràn về liên tục, gần 2 tháng trời, vùng biển đảo Trần - Hòn Ngựa duy trì sóng cấp 7 - 8. Lương thực dự trữ ở trạm chỉ đảm bảo đủ trong 1 tháng. Hết gạo ăn, thượng úy Vinh phải lấy dầu máy nổ đổ vào ống nứa, ban đêm dẫn bộ đội xuống bãi mò cua bắt ốc, mang về nấu với củ chuối rừng, ăn cầm hơi. Hơn 10 ngày chống chọi với đói khát, anh em vẫn động viên nhau vượt qua khó khăn, kiên quyết bám đảo.
 |
Những quả cà chua dập mang từ đất liền ra, được bộ đội chế biến thành món kho, do ngoài đảo thiếu thốn đồ ăn |
MAI THANH HẢI |
Đến mùng 2 tết Đinh Sửu 1997, thiếu tá - đồn trưởng Nguyễn Xuân Cân, thấy đồng đội đói lả nguy cấp, liều mình chỉ huy một thuyền cá, vượt bão gió chở 1 tạ gạo và 10 kg thịt heo sang cứu bộ đội Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu. “Gạo bị nước biển ngấm vào ướt hết, phải phơi đãi mấy ngày. Chiều ấy nấu nồi cơm to, ăn với thịt luộc chấm muối. Đến giờ, vẫn thấy bữa cơm chiều mùng 2 tết năm 1997 là ngon nhất”, thượng tá Phùng Thế Vinh nhớ lại.
Ước mơ ánh sáng
Chúng tôi từ cảng Cái Rồng (H.Vân Đồn) đi tàu khách ra đảo Cô Tô, sang mạn ca nô chạy tiếp đến đảo Thanh Lân, ở một đêm. Sáng hôm sau lại xuống ca nô cao tốc của Đồn biên phòng Thanh Lân, tới bằng được Trạm kiểm soát biên phòng Mã Cháu trên đảo Hòn Ngựa, chỉ lui hui mấy áo lính biên phòng. Thiếu tá Hoàng Đức Long, Đồn trưởng Đồn biên phòng Thanh Lân, đi cùng tôi, bảo: “Năm 2013, cấp trên xây dựng nhà 2 tầng cho trạm và cầu cảng cho tàu neo đậu cũng vừa được hoàn thành đầu tháng 9.2022”.
 |
Đại úy - quân nhân chuyên nghiệp Triệu Văn Sinh (đã ở Mã Cháu từ 2 năm nay) kể: Lương thực thực phẩm đều phải nhờ người dân trong bờ mua giùm và chuyển tàu cá ra mỗi tuần. Hệ thống năng lượng mặt trời cũ hỏng, chỉ thắp sáng 2 bóng điện buổi tối và đủ hoạt động chiếc tủ lạnh nhỏ tích trữ thịt cá ăn trong tuần.
Mã Cháu, trong bờ nhiều người không biết, nhưng ngư dân đánh bắt ở ngư trường Cô Tô thì rất rành rẽ và thân thuộc. Ai ra đánh bắt cũng ghé qua trạm thăm hỏi bộ đội, tiện cho ít đồ ăn, gói trà. Mùa sóng gió, các tàu neo đậu tránh trú quanh đảo thế nào cũng được bộ đội gọi lên trạm cho ít rau đơn vị tự tăng gia trồng được, can nước ngọt…
Chúng tôi rời Mã Cháu lúc thủy triều xuống, bộ đội trạm nhảy xuống đẩy xuồng ra, ai cũng dặn: “Sớm ra chơi cho anh em đỡ buồn. Cả năm, chẳng có người trong bờ ra thăm đảo”. Ngoài đảo xa xôi, heo hút nhất vịnh Bắc bộ này, chỉ mong có hệ thống năng lượng mặt trời đủ thắp sáng mấy bóng đèn trên đảo, cho trong bờ biết ngoài này có bóng người canh đảo. Ước mơ nhỏ nhoi, nhưng bao năm chưa thực hiện được…
'Robinson' trên đảo Đông Bắc
Bình luận (0)