Rút BHXH 1 lần, người lao động mất 4 quyền lợi

Sau đại dịch Covid-19, bị mất việc, kinh tế gia đình khó khăn, một số người lao động đã lựa chọn rút BHXH 1 lần để có khoản chi tiêu, trang trải cuộc sống; song cũng có một phần vì lợi ích trước mắt, muốn rút BHXH một lần để có được một khoản "tiền tươi".

NGỌC DUY

Đáng chú ý, trong khi không ít người mong muốn được đóng BHXH để nhận lương hưu và được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) chăm sóc tuổi già thì hiện nay, một số lao động trẻ lại đi rút BHXH 1 lần. Số tiền rút BHXH 1 lần có thể cũng chỉ đủ trang trải trong vài tháng ngắn ngủi, song người lao động lại phải tiếp tục lo mưu sinh cho tuổi già.

BHXH Việt Nam đánh giá, thực trạng này rất đáng lo ngại, không chỉ gây thiệt thòi, tự mình đánh mất "của để dành" của mình, mà còn tạo hệ lụy cho an sinh xã hội quốc gia khi dân số nước ta đang bắt đầu già hóa.

Theo cơ quan BHXH, khi lựa chọn hưởng BHXH 1 lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với hưởng lương hưu.

Thứ nhất, người lao động không còn trong hệ thống BHXH được Nhà nước bảo hộ, mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng - nguồn thu nhập ổn định, hữu ích khi về già. Người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu sẽ được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5 - 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng).

Thứ hai, người lao động mất đi cơ hội được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già - độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người.

Thứ ba, thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất khi không may người lao động qua đời. Nếu người đang hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng sẽ được nhận 1 lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu qua đời và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc 1 lần.

Thứ tư, số tiền người lao động nhận BHXH 1 lần thiệt hơn so với số tiền đã đóng vào quỹ BHXH. Theo quy định hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động. Trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%; tổng mức đóng vào quỹ BHXH hàng năm bằng 2,64 tháng lương.

Nếu người lao động hưởng BHXH 1 lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH 1 lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

Khi không rút BHXH 1 lần, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là "của để dành" quý giá của người lao động; không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng.

Người lao động nên bảo lưu thời gian tham gia BHXH

Để không bị thiệt thòi, mất quyền lợi khi về già, theo BHXH Việt Nam, trong trường hợp với những khó khăn trước mắt (do mất việc làm, giảm sút thu nhập gây nên) người lao động hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH, để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện.

Người dân tham gia BHXH tự nguyện đều được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí, với các mức hỗ trợ 10%, 25%, 30% tính trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn.

Ngoài ra, trong giai đoạn bảo lưu thời gian đóng BHXH, nếu không may người lao động qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở. Thân nhân, tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến khi qua đời (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở); trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH 1 lần.

Nhằm khuyến khích người lao động ở lại hệ thống BHXH để được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi người lao động đến tuổi nghỉ hưu, tránh những thiệt hại bất lợi khi người lao động hưởng BHXH 1 lần, tại dự thảo luật BHXH sửa đổi đang được Bộ LĐ-TB-XH lấy ý kiến đã bổ sung nhiều quy định nhằm mở rộng, gia tăng lợi ích cho người lao động để mọi người có thêm cơ hội được hưởng lương hưu.

Qua thực tế chi trả chính sách BHXH cho người lao động, cơ quan BHXH cho biết, có rất nhiều trường hợp khi đã nhận BHXH 1 lần muốn nộp lại tiền để phục hồi số năm đã tham gia BHXH cho đủ điều kiện hưởng lương hưu, nhưng pháp luật về BHXH chưa quy định về trường hợp này.

"Người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH 1 lần. Cách hữu hiệu nhất để có tuổi già an yên, không phụ thuộc vào con cháu là có nguồn tài chính ổn định qua lương hưu hàng tháng khi về già và được cấp thẻ BHYT để chăm sóc sức khỏe trong suốt thời gian hưởng lương hưu", BHXH Việt Nam khuyến cáo.