Rút BHXH một lần: Phương án nào tối ưu cho người lao động?

Dự thảo luật đưa ra 2 phương án về rút BHXH một lần: thứ nhất là chỉ cho người tham gia BHXH trước ngày luật có hiệu lực (dự kiến 1.7.2025) được rút BHXH một lần, sau thời điểm này không được rút nữa; thứ hai là vẫn được rút BHXH một lần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.

GIA HÂN

Bảo đảm quyền được rút BHXH một lần

Cho ý kiến về nội dung trên, nhiều đại biểu (ĐB) cho rằng cả 2 phương án đều chưa tối ưu, chưa thể đảm bảo tối đa quyền lợi của người tham gia BHXH. Theo ĐB Nguyễn Thanh Cầm (đoàn Tiền Giang), phương án 1 sẽ không bảo đảm công bằng giữa người tham gia BHXH trước và sau khi luật sửa đổi có hiệu lực; không động viên được người trẻ, người lao động mới tham gia BHXH, khi mà tích lũy từ tiền lương của người lao động (NLĐ) còn rất thấp. Với phương án 2, quy định chỉ được rút 50% cũng không hợp lý, chưa hỗ trợ tốt cho NLĐ khi họ đang phải đương đầu với khó khăn trước mắt của cuộc sống.

"Tôi ủng hộ phương án NLĐ vẫn được rút BHXH một lần và được rút một cách thỏa đáng nhất có thể", bà Cầm nói và cho rằng cần có các hình thức hỗ trợ về tín dụng và đẩy mạnh tuyên truyền để NLĐ nhận thức được lợi ích của việc tham gia BHXH lâu dài, từ đó tự nguyện cam kết thực hiện.

ĐB Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) thì đề nghị quy định theo hướng NLĐ được lựa chọn rút BHXH một lần nhưng chỉ được rút phần mình đã đóng; còn phần cơ quan, doanh nghiệp đóng thì Nhà nước sẽ bảo lưu để NLĐ tiếp tục đóng hoặc sẽ được hưởng khi hết độ tuổi lao động.

Đề xuất này được nhiều ĐB đồng tình. ĐB Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng Nhà nước phải có giải pháp mang tính nguyên tắc, thậm chí là bắt buộc để NLĐ phải chuẩn bị từ sớm, từ xa cho cuộc sống sau này. "Không để làm một gánh nặng cho gia đình, xã hội khi tuổi xế chiều", ông Mai nói.

ĐB Phạm Văn Thịnh (đoàn Bắc Giang) đề nghị giữ quy định cho phép rút BHXH một lần, nhưng tiền được rút sẽ chuyển sang Ngân hàng Chính sách xã hội. NLĐ khi rút tiền từ ngân hàng phải chịu mức lãi suất chính sách dưới 5%/năm. Khi NLĐ trở lại tham gia BHXH thì phải đóng bổ sung số lãi đó.

"Rất khó để có phương án chỉ toàn là ưu điểm"

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung cho hay, rút BHXH một lần là vấn đề lớn, nhạy cảm; vừa có tính chất chính trị - xã hội, vừa có tính chất chuyên môn rất cao. Do đó, Chính phủ và ban soạn thảo sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp để tiếp tục nghiên cứu thấu đáo.

Theo ông Dung, việc xây dựng phương án về rút BHXH một lần sẽ phải hướng tới đồng thời 2 mục tiêu. Thứ nhất là đáp ứng nhu cầu chính đáng của người tham gia BHXH về quyền rút BHXH. Thứ hai là giữ chân NLĐ trong hệ thống BHXH, đảm bảo an sinh xã hội, chăm lo cho người dân khi về già có lương hưu, trang trải cuộc sống.

Với yêu cầu như vậy, cộng thêm bối cảnh hiện tại, ông Dung khẳng định rất khó đưa ra một phương án tối ưu theo kiểu chỉ có ưu điểm, mà chỉ có thể lựa chọn phương án nào nhiều ưu điểm hơn.

Đề cập tới phương án 2 mà dự thảo đưa ra, ông Dung nói đây là phương án đã được tính toán rất kỹ, không thể tối ưu hơn. Con số 50% ở đây là về thời gian đóng chứ không phải mức đóng, quy định giữ lại 50% cũng là dành cho chính NLĐ. Với phần này, dù đã rút BHXH một lần nhưng NLĐ vẫn tiếp tục được hưởng các quyền lợi BHXH. Khi quay trở lại tham gia BHXH, họ sẽ được cộng hưởng tiếp thời gian đóng, còn nếu không tham gia thì đến tuổi nghỉ hưu sẽ hưởng trợ cấp hằng tháng.

Ông Dung cho hay, phương án 2 vừa đảm bảo quyền được rút BHXH của NLĐ, vừa công bằng với tất cả người tham gia BHXH trước và sau khi luật sửa đổi có hiệu lực, vừa phù hợp với khuyến nghị của các tổ chức thế giới; đồng thời khắc phục được vướng mắc đang tồn tại, giữ chân NLĐ…