Điện thoại di động thông minh (smartphone) là gì? Nó đóng vai trò nào trong đời sống cá nhân và trong sự vận hành của các quan hệ xã hội?
|
|
Những ý tưởng đến với chúng tôi trong bài viết này xuất phát từ một cuộc trò chuyện của hai bạn sinh viên trong một trường đại học. Với vẻ mặt đầy lo lắng, một bạn sinh viên nhìn vào chiếc điện thoại thông minh trên tay mình và nói rằng: “Điện thoại mình hết pin rồi, làm sao mà sống từ giờ cho đến tối đây?”.
Sự việc trên cùng với việc hãng Apple tung ra những sản phẩm mới với sự háo hức và “săn lùng” của nhiều người đã thúc đẩy chúng tôi đặt ra một số một câu hỏi. Điện thoại di động thông minh là gì? Nó đóng vai trò nào trong đời sống cá nhân và trong sự vận hành của các quan hệ xã hội?
Chúng ta đều biết rằng điện thoại hiện nay là vật không thể thiếu trong đời sống cá nhân. Sự gia tăng nhanh chóng của ngành công nghệ viễn thông kéo theo đó là sự gia tăng lượng người sử dụng thiết bị di động trên toàn thế giới. Theo kết quả thống kê của công ty nghiên cứu thị trường GfK, từ tháng 1 - 9.2013, người tiêu dùng các nước Đông Nam Á đã chi ra 10,8 tỉ USD để mua tổng cộng 41,5 triệu chiếc smartphone. Thị trường Việt Nam cũng đạt mức tăng trưởng ấn tượng khi tăng đến 156% về số lượng, 113% tính theo giá trị.
Trong đời sống hiện đại, con người với những hoạt động phong phú của mình cần đến sự kết nối xã hội. Sự kết nối đó có thể đơn giản như giữa những người bạn với nhau, giữa các thành viên trong gia đình, với các nhóm xã hội mà cá nhân đó tham gia. Mặt khác, đời sống đô thị với sự thay đổi liên tục kéo theo đó là yêu cầu cá nhân phải liên tục cập nhật tin tức để biết mình là ai và xã hội mình đang sống vận hành như thế nào.
Việc cập nhật những tin tức hoặc trạng thái của bạn bè trên các trang mạng xã hội cũng là một nhu cầu cấp thiết với nhiều người ở mọi lúc, mọi nơi. Một chiếc điện thoại thông minh cung cấp cho cá nhân tất cả những tiện ích vốn có của nó cho việc thỏa mãn những nhu cầu trên.
Nghiên cứu của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) tại chín quốc gia châu u năm 2000 cho thấy rằng: sự phối hợp giữa các cá nhân trong đời sống hằng ngày thông qua điện thoại di động là một hình thái phố biến trong xã hội. Có 69% số người được hỏi nghĩ rằng điện thoại di động đã phần nào hoặc rất hữu ích trong việc giúp họ điều phối các hoạt động trong gia đình và ngoài xã hội. 70% đồng ý với ý kiến cho rằng điện thoại di động cho phép họ giữ liên lạc ổn định với gia đình và những người bạn. Khi so sánh giữa các nhóm, kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nhóm những người trẻ tuổi và nam giới đánh giá cao hơn những lợi ích của chiếc điện thoại hơn nhóm lớn tuổi và nữ giới.
Có thể thấy rằng quá trình xã hội nhằm định nghĩa về chiếc điện thoại di động có thể được thấy từ trong chính nó. Sự gia tăng số lượng người sử dụng điện thoại di động đem đến cho chúng ta cơ hội quan sát việc áp dụng những công nghệ mới. Nó cung cấp cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về sự đổi mới và làm thế nào mà cái mới được chấp nhận trong xã hội. Nói cách khác, việc sử dụng điện thoại thông minh hay sự cố gắng để sở hữu nó phản ánh một trạng thái mà trong đó các cá nhân cố gắng thể hiện bản sắc cá nhân mình. Vì thế, chiếc điện thoại di động thông minh lúc này được sử dụng như là một công cụ và chức năng mà nó đem lại còn hơn là những gì mà người ta vẫn thường nghĩ.
Nếu như chiếc điện thoại di động với chức năng kết nối xã hội là điều mà chúng ta thường thấy ngay thì việc nhiều người, nhất là những bạn trẻ cố gắng sở hữu một chiếc điện thoại thông minh hiện nay lại phản ánh một góc nhìn khác. Chúng tôi cho rằng ngoài những chức năng cơ bản như đã nêu ở trên, điện thoại thông minh hiện nay còn là biểu tượng cho vị thế của cá nhân. Sở hữu một chiếc điện thoại đắt tiền thông thường dễ làm cho cá nhân cảm thấy tự tin và hấp dẫn hơn trong mắt người khác.
Trong xã hội hiện đại, vị thế của cá nhân thường được định hình qua học vấn, nghề nghiệp, tài sản… nhưng nó cũng có thể được thể hiện thông qua chiếc xe mà người đó đi, bộ trang phục, đôi giày hoặc chiếc điện thoại di động mà người đó đang sử dụng. Mặt khác, địa vị xã hội cá nhân thay đổi liên tục cũng có thể được biểu tượng hóa bằng sự chọn lựa các vật phẩm đại diện cho cá nhân trong những tình huống nhất định. Trong những tình huống này, chiếc điện thoại di động có thể được sử dụng như là một sản phẩm thời trang để cá nhân có thể trình bày cái tôi của mình, tìm sự chấp nhận và uy tín trong mắt người khác.
Tất nhiên, sẽ tốt hơn rất nhiều nếu như những sản phẩm đại diện cho “thương hiệu” cá nhân là công sức do chính cá nhân đó tạo ra, hoặc nó phù hợp với địa vị xã hội thật của cá nhân đó. Thực tại xã hội cho thấy rằng có nhiều người cố gắng tạo ra sự giả tạo hoặc “ngụy trang” cho bề ngoài của mình bằng những sản phẩm công nghệ hay hàng hiệu. Sự săn đuổi công nghệ như là một cuộc đua mà trong đó nhiều người cố gắng một cách ý thức hay vô thức theo người khác. Hy vọng là chúng ta biết mình có gì, cần gì để lựa chọn cho đúng.
Đỗ Hồng Quân*
*Bài viết thể hiện văn phong và góc nhìn của tác giả, giảng viên Trường đại học Mở TP.HCM
>> Giao dịch chứng khoán qua điện thoại di động
>> Chứng sợ thiếu điện thoại di động
>> Chăm sóc đồng ruộng bằng điện thoại di động
>> Điện thoại di động 'ám ảnh' con người
Bình luận (0)