Sống cùng ô nhiễm – Kỳ 5: Bỏ làng vì nước ngầm nhiễm xăng dầu

Nhiều năm qua, người dân thôn Yên Ninh (xã Công Bình, H.Nông Cống, Thanh Hóa) phải sống trong cảnh thiếu nước sinh hoạt triền miên do nguồn nước ngầm bị ô nhiễm xăng dầu trầm trọng.

Dẫn chúng tôi đi vòng quanh thôn trong cái nắng như đổ lửa, ông Nguyễn Văn Hạnh, Bí thư Chi bộ thôn Yên Ninh, kể ngày trước, nơi đây rất đông đúc, trù phú với hơn 100 hộ dân nhưng giờ chỉ còn lại 38 hộ. Nhiều gia đình đã rời bỏ nơi chôn nhau cắt rốn để tìm nơi ở mới, thôn nhỏ trở nên xơ xác, tiêu điều chỉ vì thiếu nước ngọt.

100% giếng đào, giếng khoan bị nhiễm xăng dầu

Theo ông Hạnh, 100% giếng đào, giếng khoan trên mảnh đất này đều bị nhiễm xăng dầu, khi bơm nước lên, đổ ra chậu, nước có lớp váng đỏ quạch, bốc mùi hôi sặc sụa. Cũng theo lời ông, những năm mưa nhiều, người dân còn đỡ khổ, chứ gặp thời tiết nắng nóng kéo dài như năm nay, cuộc sống rơi vào tình cảnh bi đát. Để có nước sinh hoạt, mọi người phải tằn tiện từng giọt nước tích trữ trong bể, nhiều gia đình phải ngày ngày gánh nước từ các thôn lân cận.

Huyện không đủ lực giải quyết Ông Trần Văn Thuấn cho biết: “Chúng tôi đã đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa và Sở TN-MT hỗ trợ kinh phí, giúp các gia đình ở thôn Yên Ninh xây dựng bể chứa nước mưa với dung tích khoảng 10 m3/bể nhưng đề nghị này chưa được chấp thuận. Hiện người dân thôn Yên Ninh vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn vì thiếu nguồn nước sạch sinh hoạt, chúng tôi rất chia sẻ với người dân nhưng huyện không đủ lực để giải quyết vấn đề nan giải này”.

Gia đình ông Hạnh đã khoan tới cái giếng thứ 5 tại các vị trí khác nhau nhưng vẫn không tìm thấy nguồn nước sạch. “Chú tính, trời nắng nóng như ri mà thiếu nước thì chả còn gì khốn khổ bằng. Nhiều người không chịu được nóng, phải liều mình dùng nước giếng tắm rửa thì bị ghẻ ngứa, mụn nhọt”, ông Hạnh than thở.

Ông Nguyễn Thanh Tình (47 tuổi, cùng ngụ thôn Yên Ninh) cho hay không những toàn bộ giếng đào, giếng khoan của thôn Yên Ninh bị ô nhiễm, mà ngay cả các ao chuôm trong thôn giờ cũng bị ô nhiễm nghiêm trọng, không thể nuôi thả gì được nữa. “Hơn 20 năm nay, tôi kiên trì cải tạo hồ ao để nuôi cá với mong mỏi sẽ cải thiện được thu nhập cho gia đình nhưng năm nào cũng vậy, cứ nuôi thả được một thời gian, gặp khi nắng nóng, mạch nước ngầm dưới lòng đất trào nước nhiễm xăng dầu ra ao là lũ cá lại chết trắng ao. Giờ thì đành phải chào thua thôi chú ạ...”, ông Tình chán nản nói.

Múc nước giếng... thắp sáng !

Ông Trần Văn Hiệp, Chủ tịch UBND xã Công Bình, cho biết nguyên nhân dẫn đến nguồn nước ngầm tại thôn Yên Ninh bị ô nhiễm trầm trọng là do trong những năm 60 của thế kỷ trước, trên đồi K6 ở thôn Yên Ninh có bố trí một trạm trung chuyển xăng dầu phục vụ cho chiến trường miền Nam. Vì vậy, thôn Yên Ninh nói riêng và cả xã Công Bình nói chung thường xuyên bị máy bay Mỹ dội bom tàn phá. Nhiều lần trạm xăng dầu trên đồi K6 bị trúng bom khiến toàn bộ hệ thống bể, tex, đường ống xăng dầu bị vỡ, xăng dầu tràn ra, ngấm vào lòng đất. Theo ước tính của các cơ quan chức năng, qua các đợt bom Mỹ đánh phá, đã có khoảng 120  -150 m3 xăng dầu bị tràn ra, ngấm xuống lòng đất. Qua năm tháng, lượng xăng dầu này nhiễm sâu vào nguồn nước ngầm và lan ra địa bàn toàn thôn Yên Ninh.

Ông Nguyễn Văn Hạnh nhớ lại sau chiến tranh, trạm xăng dầu trên đồi K6 ngưng hoạt động, người dân thôn Yên Ninh vẫn sử dụng nguồn nước ngầm một cách bình thường. Tuy nhiên, đến khoảng năm 1990, hiện tượng nguồn nước ngầm trong thôn bị ô nhiễm xăng dầu mới xuất hiện. Ban đầu, giếng đào của những gia đình ở gần khu vực đồi K6 đột nhiên xuất hiện váng đỏ quạch và bốc mùi xăng dầu nồng nặc. Đến khoảng năm 2010 thì toàn bộ giếng đào, giếng khoan trong thôn đều bị ô nhiễm nặng.

“Tôi nhớ năm 1990, thôn Yên Ninh chưa có điện. Bà con trong thôn nhà nào cũng lên những giếng nước gần chân đồi K6 để múc nước, gạn lấy xăng dầu mang về thắp sáng. Nhiều gia đình do bất cẩn trong tích trữ nước giếng đã... gây ra hỏa hoạn. Có ít nhất hai căn nhà tranh trong thôn bị thiêu rụi do gia đình múc xăng dầu dưới giếng về tích trữ để sử dụng”, ông Hạnh nói.

Để có nước sinh hoạt, người dân trong thôn đã dùng đủ mọi biện pháp để lắng lọc; nhiều gia đình xây bể lọc liên hoàn, đổ nhiều lớp cát, sỏi dày 50 - 60 cm nhưng vẫn không thể nào loại hết được xăng dầu ra khỏi nước. Vì vậy, tất cả các hộ dân trong thôn đều phải xây bể, hứng nước mưa để sử dụng.

Chưa có nghiên cứu chính thức của các cơ quan chức năng, nhưng theo ông Tình và ông Hạnh, chính việc dùng nước ô nhiễm xăng dầu đã khiến nhiều người dân nơi đây bị ốm đau, bệnh tật liên miên. Trên thực tế, người dân thôn Yên Ninh thường mắc các bệnh ngoài da như ngứa ngáy và ghẻ lở, các bệnh về đường hô hấp, thậm chí đã có không ít người chết vì bệnh ung thư.

Mỏi mòn chờ dự án

Trả lời PV Thanh Niên, ông Trần Văn Thuấn, Chủ tịch UBND H.Nông Cống, thừa nhận việc người dân thôn Yên Ninh nhiều năm qua phải sống trong cảnh nguồn nước ngầm bị ô nhiễm xăng dầu là một thực tế rất nhức nhối. Không lần tiếp xúc cử tri nào tại xã Công Bình, người dân thôn Yên Ninh không kiến nghị với các đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp về vấn đề này. Sở TN-MT cũng đã nhiều lần cử cán bộ về nghiên cứu, lập dự án để xử lý nhưng đến nay dự án vẫn chưa được triển khai vì thiếu vốn. Điều quan trọng nhất là các nhà khoa học chưa thể đưa ra được giải pháp khả thi để xử lý triệt để tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngầm tại đây.