Sông Gianh bị ‘rút ruột’ từng ngày

Những ngày cuối năm, từ đơn thư của người dân xã Cảnh Hóa (H.Quảng Trạch) - một trong những điểm nóng về khai thác cát trái phép, PV Thanh Niên đã có mặt tại vùng quê này.

Vừa rẽ xe vào đầu ngõ thôn Cấp Sơn là bắt gặp hàng loạt xe ben lớn nhỏ ngược xuôi ra vào, xe đi ra chở đầy cát. Tiến vào một đoạn là bãi tập kết cát nằm bên mép một nhánh sông Gianh với 2 cần cẩu lớn đang chuyển cát từ các thuyền khai thác lên bãi. Tiếp tục đi sâu vào khu dân cư thuộc địa bàn thôn Thượng Thọ (phía gần bờ sông Gianh), tiếng máy hút cát ầm ĩ vang vọng dưới lòng sông.

Thời điểm đó đã cuối buổi sáng nhưng hàng chục chiếc thuyền “không số” vẫn miệt mài hút cát. Trên mỗi thuyền chi chít dàn máy với những ống hút cỡ lớn cắm xuống dòng sông; tiếng máy nổ từ các thuyền nối đuôi nhau vang dội cả một vùng trời. Hầu như thuyền nào cũng có 2 người túc trực, thoải mái vận hành việc hút cát. Chiếc nào đầy cát thì thu ống, điều khiển chạy ngược dòng lên phía cầu Văn Hóa. Tại bến tập kết cát ngay khu vực này, có một thuyền đang nằm chờ và rất nhiều ống nhựa hút cát, đường điện sáng được kéo ra tận nơi.

Chúng tôi thuê một chiếc thuyền đi khảo sát khúc sông trong khu vực. Khi thấy bóng dáng thuyền “lạ” từ trong bờ xuất phát, nhiều chủ thuyền cát nhầm tưởng lực lượng chức năng nên cuốn vòi, nổ máy tháo chạy về phía cầu Văn Hóa. Đi dọc bờ sông mới thấy hết mức độ tàn phá kinh khủng khi khu vực sạt lở kéo dài hàng trăm mét. Một người dân địa phương đi cùng cho hay từ khi rộ lên nạn khai thác cát đến nay, đất đai của làng bị mất quá nhiều vì bờ sông liên tục sạt lở; vết sạt ngày càng ăn sâu, nếu không có biện pháp kịp thời thì sẽ mất luôn nhà cửa ven sông.

Những người dân địa phương đều bày tỏ sự bức xúc trước nạn “sa tặc” hoành hành. Bến sông trở nên ô nhiễm và rất nguy hiểm vì quá sâu. Ông Hoàng Minh Trí, Trưởng thôn Thượng Thọ, bức xúc: “Ban đêm nó hút gần bờ, ban ngày thì nó ra giữa sông; nó hút bất kể giờ giấc nào, có khi 2 giờ sáng, có khi 11 giờ đêm, khi hút cả ngày. Đường giao thông hư, dân bức xúc nhiều”.

Sông Gianh là con sông lớn ở phía bắc của tỉnh Quảng Bình, chảy qua địa bàn 5 huyện, thị và đóng vai trò rất quan trọng về tự nhiên cũng như kinh tế - xã hội trong khu vực. Mấy năm gần đây, tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép trên dòng sông này bùng phát nghiêm trọng. Trong đợt kiểm tra do Sở TN-MT Quảng Bình phối hợp với Phòng TN-MT H.Quảng Trạch và UBND xã Cảnh Hóa thực hiện vào tháng 9 vừa qua đã phát hiện 3 điểm tập kết cát, sỏi trái phép trên địa bàn xã Cảnh Hóa.

Hàng chục chiếc thuyền ngang nhiên khai thác cát giữa ban ngày trong khu vực cấm

Theo Sở TN-MT, UBND H.Quảng Trạch có tổ chức lực lượng kiểm tra liên ngành nhưng do hoạt động không thường xuyên nên chưa ngăn chặn được triệt để tình trạng khai thác cát trái phép. Và trong công văn ngày 22.9, Sở TN-MT đề nghị UBND H.Quảng Trạch, UBND xã Cảnh Hóa kiên quyết thực hiện một số biện pháp đôn đốc, kiểm tra, giám sát để ngăn chặn tình trạng này. Theo đó, ngoài việc chỉ đạo, kiểm điểm tập thể và cá nhân liên quan tại UBND xã Cảnh Hóa (H.Quảng Trạch), nếu không thực hiện ngăn chặn triệt để thì theo quy định, Chủ tịch UBND huyện và Chủ tịch UBND xã phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh.

Thế nhưng, trên thực tế, việc khai thác, tập kết cát lòng sông trái phép vẫn diễn ra ồ ạt. Theo UBND xã Cảnh Hóa, việc khai thác và đưa cát về bến bãi tập kết trái phép thường diễn ra vào ban đêm nên rất khó khăn cho địa phương trong xử lý và nửa sông bên kia lại thuộc xã Văn Hóa (H.Tuyên Hóa); riêng việc lập bến bãi tập kết trái phép đã bị UBND xã nhắc nhở và lập biên bản vi phạm hành chính nhiều lần nhưng đến nay các hộ vẫn không chấp hành.

Chủ tịch UBND xã Hoàng Anh Dũng cho hay xã đã thực hiện nhiều biện pháp khác như lập đoàn liên ngành kiểm tra, xử lý; đề xuất cắt điện, xử lý những hộ đấu nối trái phép; lập barie; đề xuất tăng mức xử phạt; tăng cường sự phối hợp... nhưng dồn trách nhiệm cho cấp xã thì khó khả thi. UBND huyện cũng phát nhiều công văn triển khai, hướng dẫn. Tuy nhiên, đến nay vẫn không xử lý triệt để được do sự thiếu đồng bộ và quyết liệt; các phương án chỉ nằm trên giấy.