Tàn phá di sản của nhân loại - Kỳ 3: San bằng thành phố cổ Hatra

>> Tàn phá di sản của nhân loại - Kỳ 2: Cháy ngôi chợ hơn 600 năm tuổi
>> Sau Nimrud, di tích Hatra có thể đã bị phá hủy 
>> Tàn phá di sản của nhân loại: Đặt mìn hai pho tượng Phật cổ

Chiến binh IS đang đập bỏ một công trình kiến trúc ở Hatra - Ảnh: The Telegraph

Được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên, Hatra trở thành thủ phủ của tôn giáo và kinh doanh tại khu vực. Thành phố này từ xa xưa chịu nhiều cuộc tấn công của đế chế La Mã. Hatra được bao bọc bởi những bức tường cao, có đường kính lên đến 2 km cùng 160 ngọn tháp vây quanh, kết hợp phong cách kiến trúc giữa Hy Lạp, Ả Rập, Canaan (phần giáp Li Băng, Israel, phía tây Jordan và tây nam Syria), Lưỡng Hà (bình nguyên nằm giữa hai con sông Tigris và Euphrates thuộc Tây Á, nay là miền nam Iraq)... Đây là nơi có rất nhiều ngôi đền và tác phẩm điêu khắc dành riêng cho các vị thần bao gồm Apollo và Poseidon.

Hatra cũng là nơi chứng kiến nhiều trận đánh cách đây 1.800 năm. Trước đây, Tổng thống Saddam Hussein nhận thấy tầm quan trọng của Hatra nên quyết định chi 80 triệu USD để duy tu và khôi phục lại thành phố. Năm 2004, tờ The Daily Telegraph (Anh) nhận định: “Những hàng cột và tượng ở Hatra làm cho thành phố này trở thành địa chỉ khảo cổ quan trọng bậc nhất Iraq”. Năm 1985, UNESCO vinh danh Hatra là di sản thế giới.

Ngày 7.3.2015, sau khi tấn công thành phố cổ Nimrud, IS đã dùng xe ủi đất, bom đạn tàn phá Hatra với lý do: các điện thờ và các bức tượng đặt tại Hatra là “đồ giả”.

Ngay lập tức, Tổng giám đốc UNESCO, bà Irina Bokova lên tiếng trên BBC: “Việc tiêu hủy Hatra đánh dấu một bước ngoặt trong chiến dịch xóa sạch nền văn hóa tại Iraq. Đây là cuộc tấn công trực tiếp chống lại lịch sử của một thành phố Ả Rập Hồi giáo. Nó khẳng định mục tiêu hủy diệt di sản trong công tác tuyên truyền của nhóm cực đoan. Sự tàn phá này là tội ác chiến tranh”.

Said Mamuzini, thuộc đảng Dân chủ người Kurd (KDP), hiện là quan chức địa phương, cho biết IS sử dụng chất nổ đặt trong các tòa nhà và đã san bằng tất cả. “Thành phố Hatra khá lớn với nhiều đồ tạo tác của các thời đại đã được cất giữ bên trong đó”, Mamuzini nói. Ông cũng thông tin thêm rằng các tay súng đã lấy đi nhiều vàng và bạc. Một quan chức nói với Hãng tin AP rằng nhiều cư dân trong khu vực nghe nhiều tiếng nổ lớn. Một người dân tại Hatra cho biết ông nghe tiếng nổ hôm 7.3.2015 và nhiều người khác kể rằng IS phá hủy một số tòa nhà lớn trong thành phố Hatra cũng như san bằng các khu vực khác, theo Reuters. Nhiều báo cáo cho thấy, IS cũng đã cày nát địa điểm khảo cổ Assyrian ở Nimrud.

Trong một diễn biến khác, Bộ trưởng Bộ Du lịch và Cổ vật Iraq đổ lỗi cho cộng đồng quốc tế không giúp đỡ Iraq bảo vệ di tích cổ quý giá này. “Chậm trễ trong việc hỗ trợ của quốc tế cho Iraq đã khuyến khích những kẻ khủng bố phạm tội ăn cắp và phá bỏ những tàn tích của thành phố Hatra”, vị bộ trưởng kết luận.

Khoảng cuối tháng 2.2015, IS phát tán một video clip cho thấy các chiến binh đang cầm búa tạ đập nát những bức tượng cùng những hiện vật trong một bảo tàng ở thành phố Mosul. Sau đó tổ chức này cũng xác nhận đoạn phim 3 phút quay cảnh IS dùng búa đập bỏ các đồ vật, tượng quý tại Hatra, rồi xả súng vào các tòa nhà. Trong một tuyên bố sau đó, IS đưa ra thông điệp: sẽ tiếp tục chống lại lịch sử hàng ngàn năm của đất nước Iraq bằng việc phá hủy tất cả di sản, theo báo The Guardian (Anh). “Nhà nước Hồi giáo đã sai chúng tôi đến để tiêu diệt những bức tượng, các hiện vật tôn giáo”, một chiến binh trong đoạn video clip nói tại hiện trường.

9 di tích lịch sử tại Syria và Iraq bị phá hỏng 1. Khorsabad: thành phố 2.700 năm tuổi nằm về hướng đông bắc Iraq bị IS đập nát các bức tượng và một số ngôi đền. 2. Tượng sư tử Assyrian: có từ thế kỷ thứ 8 ở thành phố Aleppo (Syria) đã bị đập nát. 3. Tượng bò có cánh ở Nineveh, Mosul, Iraq: tuổi đời trên 3.000 năm bị hư hỏng một phần. 4. Nhà thờ Hồi giáo của tiên tri Younis: tọa lạc tại thành phố Mosul, Iraq đã thành đống đổ nát dưới bàn tay của IS. 5. Đền thờ Sufi: nằm tại ngoại ô thành phố Aleppo (Syria): bị phá hủy gần như hoàn toàn. 6. Thành phố cổ Nimrud, Iraq: IS dùng xe ủi đất và xe quân sự hạng nặng tàn phá. 7. Bảo tàng Mosul, Iraq: một phần bảo tàng bị IS đập phá, nhiều hiện vật quý, có niên đại hàng ngàn năm bị đánh cắp. 8. Thành phố cổ Mari, Syria: nạn cướp bóc và đập phá đã hủy hoại gần như toàn bộ thành phố. 9. Tell Ajaja và Tell Brak: thành phố cổ của Syria bị cướp phá nghiêm trọng sau cuộc nội chiến tại Syria.