Than

Ngành than thừa biết, nhu cầu than trong nước đang tăng cao, Nhà nước không khuyến khích xuất khẩu than. Hành động nhập khẩu than vừa rồi của TKV đã và đang gây bức xúc dư luận... vậy mà tập đoàn này vẫn bỏ ngoài tai mọi ý kiến để đưa ra đề xuất vô lý trên.

Tất nhiên TKV đưa ra hàng loạt lý do như giá bán than cho điện chỉ bằng 60% giá thành, chi phí đầu vào tăng cao; cần vốn lớn cho đầu tư sản xuất than... Nhưng trên thực tế, chi phí đầu vào tăng cao không phải là vấn đề mới, cũng không phải của riêng ngành than mà đang xảy ra ở tất cả các ngành, nghề, lĩnh vực. Hàng ngàn doanh nghiệp đã và đang tìm mọi cách đối phó với khó khăn để tồn tại và phát triển, tại sao ngành than lại đòi hỏi một "cơ chế riêng" cho mình? Quan trọng hơn, "cơ chế riêng" đó đi ngược với quyền lợi của nền kinh tế, của người dân.

Tất nhiên, TKV có thể đưa ra nhiều lý do để tranh luận về việc này, cũng như đã từng biện hộ cho hành động nhập khẩu của mình vừa rồi. Nhưng không thể phủ nhận là tỷ lệ thất thoát trong khai thác than hiện nay rất cao, lên tới 60%; than xuất lậu không kiểm soát được; chất lượng, năng suất đầu tư, sản xuất than còn thấp... Cũng có nghĩa là, chỉ cần giải quyết các tồn tại này cũng thừa đủ cho TKV "cân đối tài chính" như yêu cầu. Nhưng thay vì tái cấu trúc lại tập đoàn, nâng cao chất lượng quản lý, công suất, cắt giảm chi phí, đầu tư chiều sâu thì TKV trước sau vẫn chỉ quan tâm vào lợi nhuận trước mắt mà quên đi lợi ích lâu dài, lợi ích chung của cộng đồng.

Việc phụ thuộc vào nhiều nguyên vật liệu nhập khẩu đã khiến nền kinh tế trong nước mất thế chủ động khi có những biến động về giá cả, nguồn cung của thế giới. Than là mặt hàng thiết yếu, có tác động trực tiếp và mạnh mẽ tới các sản phẩm thiết yếu khác như điện, xi măng, vận tải... Vậy trách nhiệm của TKV như thế nào khi khiến nền kinh tế trong nước phải phụ thuộc sớm vào nguồn nhập khẩu? Tại sao chúng ta phải nhập khẩu chính loại than ta đã "tích cực" xuất khẩu? Ta nhập khẩu than từ Indonesia nhưng nước này lại đang khai thác than tại VN... Dư luận đang chờ những giải thích rõ ràng cho tất cả các nghịch lý cũng như phân định vai trò, trách nhiệm của TKV khi để xảy ra tình trạng này.

Không chỉ là bác bỏ đề xuất nói trên của TKV, thiết nghĩ việc các cơ quan có thẩm quyền phải làm hiện nay là tăng thuế để hạn chế tối đa việc xuất khẩu than đang gây bức xúc dư luận, gây tác động không tốt đến người dân, doanh nghiệp liên quan nói riêng và nền kinh tế nói chung.  

Nguyên Hằng