Thế giới của 'Nỗi sợ và những khuôn hình'

Nỗi sợ và những khuôn hình (Nhà xuất bản Trẻ, 2022) gồm 15 tác phẩm. Thế giới Nỗi sợ và những khuôn hình đây đó cũng biểu đạt về hiện cảnh đời sống, lịch sử và đôi chút nỗi niềm nhân tâm thế sự nhưng trên hết và nổi bật hơn cả đó là những “câu chuyện về nghệ thuật” được thể hiện trong một “câu truyện nghệ thuật”.

Nỗi sợ và những khuôn hình - tác phẩm mới ra mắt của nhà văn Lê Anh Hoài

hạ minh

Bằng bút pháp trào lộng và thủ pháp nhại, giễu nhại đặc trưng, Lê Anh Hoài đã trình hiện một thế giới độc đáo của nghệ sĩ, của nghệ thuật với những phức cảm đa chiều: khát khao và mộng tưởng, ám ảnh và bế tắc, sự vùng vẫy, cô độc trong các ý tưởng sáng tạo và cả những trò vè lố bịch, sự nhếch nhác, rởm hợm của nghệ sĩ, sự giả hiệu của cái gọi là sáng tạo và trình diễn nghệ thuật. Anh cũng đặt ra các vấn đề chung về nhận thức nghệ thuật, cảm thụ nghệ thuật, đám đông với nghệ thuật...

Truyện ngắn của Lê Anh Hoài không chú tâm vào tính “chuyện”, không nệ vào sự kiện mà giống như một ý niệm (một kiểu “truyện ý niệm”), nó nghiêng về biểu đạt hơn là mô tả. Lê Anh Hoài có lối viết tỉnh táo, thông minh ngay cả khi anh thâm nhập vào những mê lú của nghệ thuật và nghệ sĩ bằng bút pháp kỳ ảo và sự trùng điệp của siêu hư cấu. Nhân vật phản tỉnh ở đây là người trần thuật, nhưng đó thường là một người trần thuật uể-oải-chán-chường.

Đọc truyện ngắn Lê Anh Hoài, thấy anh không gia công bối cảnh hay khai thác chiều hướng đường đời nhân vật mà tập trung tái tạo hình hài cho những trạng thái, trạng huống, suy tư về nghệ thuật. Nhân vật dường như chỉ là những cái bóng, những ký hiệu để ý tưởng trú ngụ. Cốt truyện và dung lượng truyện ngắn Lê Anh Hoài rất phóng túng. Mỗi truyện có một khung hình khác nhau với tông màu chủ đạo là màu xám.

Có điều thú vị là, truyện nào trong Nỗi sợ và những khuôn hình cũng ẩn chứa một nụ cười. Ngay khi diễn tả cái chán chường uể oải hay sự tuyệt vọng cùng cực thì giọng điệu chủ đạo vẫn là trào lộng, bỡn cợt, cho dù đây đó có phảng phất một chút cay đắng, xót xa.

Có thể xem truyện ngắn của Lê Anh Hoài là một thể nghiệm mới mẻ, đầy lý tính và tinh thần phản tỉnh về nghệ thuật của một nghệ sĩ luôn đầy ắp ý tưởng sáng tạo và rất nhiều khi bị mắc kẹt giữa chúng. Diễn tả một thế giới đặc thù như thế, truyện ngắn của Lê Anh Hoài khá kén độc giả.

Lê Anh Hoài là cây bút nổi bật trong đời sống văn chương Việt Nam đương đại. Anh sáng tác trên nhiều thể loại và ở thể loại nào cũng ghi dấu ấn độc đáo của một nghệ sĩ tiên phong.