Dấu hỏi cam kết của Mỹ với Đài Loan

Học giả Charles Glaser, Giáo sư quan hệ quốc tế và khoa học chính trị tại Trường Quan hệ quốc tế Elliott thuộc Đại học George Washington (Mỹ) mới đây đăng bài viết trên tờ Foreign Affairs cho rằng Mỹ nên vạch ra phương án từ bỏ cam kết với Đài Loan nhằm giảm thiểu nguy cơ chiến tranh với Trung Quốc. Quan điểm của ông Glaser ngay lập tức bị giới học giả phương Tây phản bác, cho rằng điều đó không nhất quán với những giá trị cốt lõi trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Tuy nhiên, bài viết khơi lại cuộc tranh luận về việc liệu Washington có can thiệp nếu Bắc Kinh tiến quân sang bên kia eo biển Đài Loan.

Philippines thách thức Trung Quốc  tại Biển Đông Reuters ngày 5.5 dẫn thông báo của Nhóm đặc trách của Philippines về Biển Đông (NTF-WPS) phản đối lệnh cấm đánh bắt cá Trung Quốc đơn phương áp đặt ở Biển Đông. Lệnh cấm nói trên được áp dụng từ ngày 1.5 - 16.8; phạm vi cấm đánh bắt trải dài từ vùng biển phía bắc Biển Đông đến 12 độ vĩ bắc, bao gồm cả một phần vịnh Bắc bộ và quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Trước đó, ông Đoàn Khắc Việt, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao tuyên bố Việt Nam phản đối và kiên quyết bác bỏ quyết định đơn phương này của phía Trung Quốc.

Dù không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan nhưng Mỹ vẫn duy trì mối quan hệ thương mại, văn hóa với vùng lãnh thổ này theo Đạo luật quan hệ Đài Loan năm 1979. Theo quy định của đạo luật, Mỹ những năm qua cung cấp vũ khí để giúp Đài Loan duy trì năng lực phòng vệ. Mặt khác, đạo luật không đảm bảo Mỹ sẽ can thiệp quân sự nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan, nhưng cũng không nêu rõ là Washington sẽ không làm điều đó. Chính sách “mơ hồ chiến lược” này được cho là điều quan trọng giúp ổn định quan hệ xuyên eo biển Đài Loan.

Điều phối viên chính sách về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thuộc Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ Kurt Campbell ngày 4.5 (giờ địa phương) nói trong một cuộc tọa đàm rằng những lo ngại về tình hình tại Đài Loan là “có cơ sở”, khi hòn đảo này ngày càng chịu sức ép quân sự từ Trung Quốc, theo Reuters. Ông Campbell nêu lên một vài lo ngại rằng Trung Quốc tự cho là nước này đã “không gặp rắc rối gì” sau hành động đối với Hồng Kông, nên có thể sẽ “tính toán sai lầm” đối với vấn đề Đài Loan.

Trước câu hỏi của các học giả về việc liệu Mỹ có đưa ra cam kết an ninh rõ ràng hơn với Đài Loan, ông Campbell đáp: “Tôi tin rằng sẽ có một số nhược điểm lớn cho điều được gọi là giải thích chiến lược mà các vị đặt ra”.

Trước đó, các quan chức Mỹ nói rằng việc làm rõ chính sách “mơ hồ chiến lược” của Mỹ có thể kích thích Trung Quốc hành động. Giám đốc Tình báo quốc gia Avril Haines phát biểu tại Thượng viện Mỹ hồi cuối tháng 4 rằng nếu Mỹ tuyên bố sẵn sàng can thiệp vào Đài Loan, Trung Quốc sẽ càng củng cố nhận thức là Washington quyết tâm kiềm chế sự trỗi dậy của Bắc Kinh và có thể sẽ hành động quyết liệt để gây tổn hại lợi ích Mỹ trên thế giới.