Lực lượng bí ẩn ở Afghanistan

Những nghi ngờ về chuyện các binh sĩ Trung Quốc tuần tra ở nước láng giềng Afghanistan rộ lên kể từ khi trang tin WION ngày 3.11.2016 đăng những hình ảnh chụp các xe quân sự được cho là của Trung Quốc xuất hiện ở phía đông Afghanistan. Bài viết khẳng định các xe quân sự Trung Quốc được nhìn thấy đang tuần tra ở vùng Tiểu Pamir. Đây là vùng cao nguyên gần biên giới Trung Quốc - Afghanistan.

Nhiều nguồn thạo tin tiết lộ với WION rằng binh sĩ Trung Quốc vào Tiểu Pamir hai lần 1 tháng thông qua ngả Tajikistan. Họ được cho là đóng tại một trường học địa phương và không được phép tiếp xúc với công dân Afghanistan.

Giới phân tích quân sự khẳng định những chiếc xe trong hình là xe bọc thép do Trung Quốc sản xuất, nhưng thừa nhận nếu chỉ nhìn hình thì không thể xác nhận chúng thuộc quân đội nước này. Dựa vào các hình ảnh, nhà phân tích Justin Bronk thuộc Viện Nghiên cứu an ninh và quốc phòng Anh RUSI cho biết các loại xe được nhìn thấy là Dongfeng EQ 2050, tương tự xe bọc thép US Humvee của Mỹ, và Norinco VP 11, một loại xe chống mìn. Cả hai đều là xe quân sự của Trung Quốc.

Cảnh sát Trung Quốc thị uy ở Tân Cương Ngày 27.2, hơn 10.000 cảnh sát vũ trang ở thủ phủ Urumqi của Khu tự trị Tân Cương (Trung Quốc) tập hợp biểu dương sức mạnh, với sự tham gia của nhiều trực thăng và xe bọc thép, theo Reuters. Phát biểu tại sự kiện này, Bí thư Khu ủy Tân Cương Trần Toàn Quốc kêu gọi cảnh sát nhận thức được hiện trạng khốc liệt đối với an ninh khu vực. Ông Trần ra lệnh triển khai 1.500 cảnh sát vũ trang tới các “vị trí tiền tiêu” ở Hotan, Kashgar và Aksu. Đây là những thành phố tập trung đông người Duy Ngô Nhĩ, nơi bạo lực gia tăng trong thời gian gần đây. Hồi tháng rồi, ba kẻ tấn công đã dùng dao giết chết 5 người và làm bị thương 5 người khác ở Hotan trước khi bị bắn chết, theo Reuters.

Chuyên san Central Asia-Caucasus Analyst ngày 3.2 dẫn lời nhiều nhà ngoại giao và một quan chức Trung Quốc không nêu tên xác nhận về các cuộc tuần tra chung ở Tiểu Pamir. Central Asia-Caucasus Analyst cũng suy đoán về lý do giới chức cấp cao Afghanistan phủ nhận việc binh sĩ Trung Quốc tuần tra ở Tiểu Pamir, dù có nhiều bằng chứng được đưa ra.

Đó có thể là chính quyền trung ương ở Kabul không biết những gì diễn ra ở vùng hẻo lánh Tiểu Pamir hoặc một số quan chức biết về cuộc tuần tra và cho phép phía Trung Quốc làm như thế nhưng không thông báo cho những quan chức liên quan khác. Theo WION, những người Afghanistan sống tại Tiểu Pamir đã cáo buộc Trung Quốc can thiệp quân sự vào nước họ, sau khi chứng kiến những chiếc xe bọc thép nói trên.

Trong cuộc họp báo ở Bắc Kinh hồi tuần rồi, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường thẳng thừng bác bỏ thông tin binh sĩ nước này tuần tra ở Afghanistan. Tuy nhiên, ông Nhậm xác nhận “giới công lực của hai bên vừa thực hiện nhiều hoạt động thực thi pháp luật chung ở khu vực biên giới để chống chủ nghĩa khủng bố”.

Theo tờ Financial Times, Trung Quốc có nhiều động cơ để đẩy mạnh can dự vào Afghanistan. Bắc Kinh hiện lo sợ tình trạng lây lan chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, trong khi các công ty Trung Quốc cũng nắm giữ nhiều mỏ khoáng sản và dầu ở khắp Afghanistan. Theo Central Asia-Caucasus Analyst, việc binh sĩ Trung Quốc tuần tra ở Afghanistan cũng có thể góp phần tăng cường quan hệ hai nước. Kabul đang quan tâm viện trợ từ Trung Quốc còn Bắc Kinh thì muốn tập trung vào an ninh biên giới ở khu vực. “Tập trung chính của Trung Quốc là chống khủng bố”, chuyên gia về Trung Quốc Andrew Small tại Tổ chức Nghiên cứu chính sách công GMF của Mỹ nhận định.

Trong những năm gần đây, Bắc Kinh công khai bày tỏ quan ngại rằng lãnh thổ Afghanistan có thể bị sử dụng bởi những nhóm tay súng người Duy Ngô Nhĩ, như Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM).

Trong chuyến thăm Afghanistan hồi năm 2015, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã kêu gọi Kabul không để những nhóm tay súng ở Tân Cương dùng lãnh thổ Afghanistan làm nơi trú ẩn an toàn, theo The Diplomat. Ngoại trưởng Afghanistan khi đó Zarar Ahmed Moqbel Osmani đảm bảo với ông Vương rằng Kabul “sẽ không bao giờ cho phép ETIM lợi dụng lãnh thổ Afghanistan để thực hiện những hành động gây nguy hiểm cho Trung Quốc và sẽ tiếp tục thắt chặt quan hệ với phía Trung Quốc”.