Mỹ - Trung đấu khẩu tại Đối thoại Shangri-La

Ngày 1.6, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan (ảnh) có bài phát biểu mở màn hội nghị hợp tác an ninh quốc phòng khu vực Đối thoại Shangri-La ở Singapore.

Reuters dẫn lời ông đặc biệt nhấn mạnh về những hành động và mưu đồ đang đe dọa trật tự. “Có lẽ mối đe dọa lâu dài lớn nhất đối với lợi ích thiết yếu của các nước trong khu vực xuất phát từ những nhân tố muốn tìm cách gây hại thay vì giữ vững trật tự quốc tế. Nếu xu hướng này tiếp diễn, những thực thể nhân tạo tại các khu vực chung của toàn cầu có thể trở thành trạm thu phí và chủ quyền có thể nằm trong sự chi phối của quyền lực”, ông Shanahan cảnh báo.

Người đứng đầu Lầu Năm Góc cũng dành phần lớn nội dung bài phát biểu để nói về sự hợp tác giữa Mỹ và các đồng minh, đối tác trong khu vực. Ông tuyên bố Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là “đấu trường ưu tiên” của quân đội Mỹ vì nước này là một quốc gia Thái Bình Dương. Tuy nhiên, Washington cũng kêu gọi các bên khác cần chi nhiều hơn cho quốc phòng “để bảo vệ chính tương lai của mình”.

Có lẽ mối đe dọa lâu dài lớn nhất đối với lợi ích thiết yếu của các nước trong khu vực xuất phát từ những nhân tố muốn tìm cách gây hại thay vì giữ vững trật tự quốc tế Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan

Tuy không nêu đích danh nước nào nhưng một số chuyên gia nhận định cụm từ “những thực thể nhân tạo” trong phát biểu của ông Shanahan muốn nói tới các đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi đắp phi pháp trên Biển Đông. Mặt khác, chính vị quyền bộ trưởng này khi trả lời câu hỏi tại hội nghị đã nói rõ Mỹ sẽ không phớt lờ các hành vi của Trung Quốc và sẽ “không rón rén” như những chính quyền trước khi ổn định tại châu Á bị đe dọa mà sẽ sẵn sàng đối thoại cởi mở với Bắc Kinh. “Cạnh tranh không có nghĩa là xung đột. Chúng ta nên hoan nghênh việc đó nếu tất cả hành động theo quy tắc quốc tế. Tuy nhiên, những hành vi gây xói mòn chủ quyền của các nước trong khu vực và làm mất lòng tin vào ý định của Trung Quốc phải chấm dứt”, ông Shanahan nhấn mạnh.

Về căng thẳng thương mại song phương, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nói các cuộc đàm phán “đang diễn ra” nhưng đồng thời lặp lại lo ngại của Washington đối với Tập đoàn Huawei. AFP dẫn lời ông cho rằng hãng này “có quan hệ quá gần gũi” với chính phủ Trung Quốc. “Điều đó là nguy cơ quá lớn cho Bộ Quốc phòng Mỹ. Bạn không thể tin tưởng rằng hệ thống mạng đó sẽ được bảo vệ”, ông Shanahan nói. Về những vấn đề khác, ông Shanahan nhận định CHDCND Triều Tiên “vẫn là mối đe dọa to lớn và cần tiếp tục cảnh giác” trong khi thông báo sẽ tiếp tục thực hiện cam kết hỗ trợ an ninh cho Đài Loan. Cuối cùng, vị quan chức này khẳng định Mỹ không mong muốn xảy ra xung đột nhưng sẽ đầu tư lớn cho công nghệ quân sự để chống lại các mối đe dọa và đảm bảo ưu thế cũng như năng lực bảo vệ đồng minh. “Chúng tôi muốn đảm bảo không đối thủ nào nghĩ rằng có thể đạt được mục đích chính trị thông qua sức mạnh quân sự”, ông nhấn mạnh.

Cùng ngày, Phó tham mưu trưởng Bộ Tham mưu liên hợp Quân ủy trung ương Trung Quốc Thiệu Nguyên Minh chỉ trích những quan điểm và “giọng điệu cũ, không chính xác” của quyền Bộ trưởng Shanahan. Reuters dẫn lời ông Thiệu, cũng đang có mặt tại Đối thoại Shangri-La, tuyên bố “chính những hành động của Mỹ mới gây bất ổn khu vực”. Quan chức này còn nói Đài Loan là “một phần không thể tách rời của Trung Quốc và sẽ được giữ lại bằng mọi giá”. Dự kiến trong hôm nay 2.6, căng thẳng Mỹ - Trung sẽ tiếp tục phủ bóng tại diễn đàn khi Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa có bài phát biểu với chủ đề “Trung Quốc và hợp tác an ninh liên quốc gia”.

Cũng trong ngày 1.6, Bộ Quốc phòng Mỹ công bố báo cáo chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, tái khẳng định cam kết về một khu vực tự do và rộng mở với mọi quốc gia lớn nhỏ đều được bảo đảm chủ quyền và có thể theo đuổi tăng trưởng kinh tế phù hợp với luật lệ, quy tắc quốc tế và cạnh tranh công bằng.

“Trung Quốc tìm kiếm sự bá quyền tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trong ngắn hạn và cuối cùng là thống trị toàn cầu về lâu dài”, báo cáo viết. Bên cạnh đó, báo cáo chỉ trích Trung Quốc tìm cách thiết lập trật tự khu vực có lợi cho nước này bằng việc gia tăng hiện đại hóa quân đội, tiến hành các hoạt động gây ảnh hưởng và “chính sách kinh tế diều hâu cưỡng ép các nước khác”.

Đặc biệt, Lầu Năm Góc tố cáo Trung Quốc tiếp tục quân sự hóa Biển Đông bằng cách xua lực lượng dân quân đến những vùng biển mà nước này tuyên bố chủ quyền trái phép, triển khai tên lửa hành trình chống hạm và tên lửa phòng không tầm xa lên những thực thể xâm chiếm từ quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền VN. Báo cáo nhấn mạnh hành động của Trung Quốc hoàn toàn vi phạm cam kết được Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố công khai hồi năm 2015 rằng nước này “không có ý định quân sự hóa”. Bắc Kinh chưa có phản ứng về những nội dung trên.

Để thực thi cam kết của mình, Lầu Năm Góc vạch ra mục tiêu củng cố, tăng cường quan hệ hợp tác với các nước đồng minh, đối tác trong khu vực. Trong đó, báo cáo nêu rằng Bộ Quốc phòng Mỹ đang xây dựng quan hệ đối tác về chiến lược với VN dựa trên những nguyên tắc và lợi ích chung gồm tự do hàng hải, tôn trọng trật tự dựa trên quy tắc phù hợp với luật pháp quốc tế và công nhận chủ quyền quốc gia.

Trung Quốc trả đũa Mỹ về thương mại Ngày 1.6, Trung Quốc chính thức áp mức thuế 5 - 25% lên 5.140 mặt hàng nhập từ Mỹ với tổng trị giá 60 tỉ USD. Trong đó có hơn phân nửa số mặt hàng bị áp thuế ở mức 20 - 25%, theo Reuters. Động thái này nhằm đáp trả Mỹ hôm 10.5 tăng thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỉ USD hàng hóa nhập từ Trung Quốc. Theo các chuyên gia, Trung Quốc cũng tỏ ra ngày càng cứng rắn, đặc biệt sau khi Tập đoàn Huawei của nước này bị Mỹ đưa vào “danh sách đen”, dẫn đến việc một loạt đối tác ở phương Tây thông báo tạm dừng hợp tác. Để trả đũa, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo sẽ sớm công bố danh sách “những thực thể không đáng tin cậy”, bao gồm “các doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài áp đặt cấm vận hoặc ngừng cung cấp cho doanh nghiệp Trung Quốc vì mục đích phi thương mại, làm tổn hại nghiêm trọng các quyền và lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp Trung Quốc”. Bên cạnh đó, Trung Quốc cho hay sẽ đưa ra Sách trắng về quá trình đàm phán thương mại với Mỹ vào hôm nay 2.6. AFP dẫn lời chuyên gia Mai Tân Dục thuộc Học viện Thương mại quốc tế và hợp tác kinh tế Trung Quốc cho hay những công ty nằm trong “danh sách đen” của Bộ Thương mại sẽ bị hạn chế về mua bán, đầu tư và giấy phép kinh doanh còn việc đi lại và hoạt động của các cá nhân liên quan sẽ bị đình chỉ. Tuy nhiên, dường như Bắc Kinh vẫn còn “chừa đường lui” khi chưa chính thức đưa ra danh sách. Theo giới quan sát, nội dung của văn bản này sẽ tùy thuộc vào kết quả của cuộc gặp giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Trump bên lề Hội nghị cấp cao G20 ở Nhật Bản vào cuối tháng 6. Cũng trong ngày 1.6, Tân Hoa xã đưa tin chính quyền Trung Quốc sẽ mở cuộc điều tra nhằm vào công ty chuyển phát Fedex của Mỹ về hành vi “gây tổn hại quyền lợi khách hàng”. Trước đó, Huawei cáo buộc Fedex cố tình không chuyển 2 kiện hàng đến địa chỉ tại châu Á của tập đoàn này mà lại đưa về Mỹ. Fedex chưa có phản ứng về những thông tin trên. Văn Khoa

Hợp tác Việt - Mỹ đã đạt hiệu quả thiết thực Trong khuôn khổ Đối thoại Shangri-La lần thứ 18, chiều 1.6, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch đã có cuộc tiếp xúc song phương với quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan. Tại cuộc gặp, hai bên cho rằng hợp tác Việt - Mỹ thời gian qua đã đạt hiệu quả thiết thực, phù hợp với mối quan hệ Đối tác toàn diện giữa hai nước, góp phần duy trì hòa bình và ổn định tại khu vực và trên thế giới. Về hợp tác trong thời gian tới, hai bên nhất trí tiếp tục triển khai các lĩnh vực hợp tác hiện có, trong đó ưu tiên việc khắc phục hậu quả chiến tranh, hợp tác đào tạo, duy trì các cơ chế đối thoại và trao đổi đoàn cấp cao… Ngoài ra, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch cũng đã có hàng loạt cuộc tiếp xúc song phương với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng các nước New Zealand, Anh, Singapore, Malaysia, Pháp và Mông Cổ. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch cũng có các cuộc trao đổi bên lề với Đại diện cấp cao của EU về chính sách an ninh và đối ngoại Federica Mogherini và Bộ trưởng Quốc phòng Canada. TTXVN