Ông Trump và tương lai quan hệ Đài - Trung

Trong đêm giao thừa 31.12.2016 (giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump đã để ngỏ khả năng gặp lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn nếu bà thăm Mỹ sau khi ông nhậm chức vào ngày 20.1, theo Reuters. Cụ thể, khi được giới phóng viên hỏi liệu có gặp lãnh đạo Thái nếu bà ở Mỹ vào thời điểm nào đó sau khi nhậm chức hay không, ông Trump trả lời: “Chúng tôi sẽ cân nhắc”.

Tuy nhiên tỉ phú này dường như đã loại bỏ khả năng gặp bà Thái khi bà quá cảnh ở thành phố Houston vào ngày 7.1 và ở thành phố San Francisco vào ngày 13.1, trong chuyến công du châu Mỹ Latin sắp tới. “Không có ai đề cập điều đó (việc bà Thái quá cảnh - NV) với tôi. Tôi không định gặp bất kỳ ai cho đến sau ngày 20.1 vì điều đó không thích hợp, xét về quan niệm nghi thức ngoại giao”, AFP dẫn lời ông Trump cho hay. Trước đó, Bắc Kinh đề nghị Washington không cho phép bà Thái quá cảnh ở Mỹ, nhưng đã bị từ chối.

Ông Trump nghi ngờ cáo buộc Nga tấn công mạng Cũng trong cuộc gặp giới phóng viên cuối năm, ông Donald Trump đã tỏ ra nghi ngờ về đánh giá của giới tình báo Mỹ đối với cáo buộc tin tặc Nga can thiệp cuộc bầu cử hôm 8.11.2016, theo tờ The New York Times. “Tôi biết nhiều về tấn công mạng. Rất khó tìm ra bằng chứng. Vì vậy có thể là ai khác làm”, ông nói. Nhà tỉ phú này còn nói rằng ông đã biết “những điều mà người khác không biết” về vụ tấn công mạng và sẽ tiết lộ chúng trong vài ngày tới.

Nếu ông Trump gặp bà Thái, điều này có thể khiến Bắc Kinh nổi giận và phản ứng mạnh. Hồi đầu tháng trước, Bắc Kinh đã thể hiện sự khó chịu khi ông Trump nhận cuộc gọi chúc mừng thắng cử từ bà Thái Anh Văn. Đó là cuộc điện đàm đầu tiên giữa một tổng thống đắc cử hoặc đương nhiệm của Mỹ với lãnh đạo Đài Loan, kể từ khi tổng thống Jimmy Carter cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Bắc vào năm 1979.

Sau đó, ông Trump tiếp tục thắc mắc chính sách “một Trung Quốc”, tỏ dấu hiệu xem đó là thứ có thể ngã giá để buộc Bắc Kinh nhượng bộ về thương mại và các vấn đề khác. Đáp lại, Bắc Kinh cảnh báo chính sách “một Trung Quốc” là không thể mặc cả và là nền tảng cho quan hệ Mỹ - Trung.

Trước những diễn biến trên, tờ South China Morning Post dẫn lời giới phân tích dự đoán năm 2017 có thể chứng kiến căng thẳng Đài - Trung leo thang, vì Washington có khả năng tiếp tục bán vũ khí cho Đài Bắc và ông Trump sẽ có thêm phát biểu gây tranh cãi về Đài Loan hoặc gặp lãnh đạo Thái Anh Văn.

Những động thái này có thể giúp ông Trump có thêm lợi thế trong các cuộc đàm phán với Trung Quốc, nhưng cũng có thể gây ra những phản ứng mạnh từ Bắc Kinh, thậm chí có thể bao gồm cả việc dùng vũ lực để thống nhất Đài Loan. “Nếu ông Trump thách thức “một Trung Quốc” sau khi trở thành tổng thống, điều này sẽ vượt qua lằn ranh đỏ của chúng tôi”, một nguồn tin có quan hệ gần gũi với giới lãnh đạo Trung Quốc nhấn mạnh với Reuters.

Tuy ông Trump có những động thái khiến Bắc Kinh khó chịu, nhưng một số quan chức Trung Quốc quy kết Đài Loan mới là phía gây rối nhiều hơn và tiết lộ quân đội đang xem xét biện pháp đáp trả. “Chúng tôi đã sẵn sàng. Nếu Đài Loan muốn gây rối thì chúng tôi cũng có thể. Chúng tôi sẽ cho Đài Loan hứng tổn thất nặng. Chúng tôi có thể tập trận gần Đài Loan và cho họ thấy thiệt hại mà chúng tôi có thể gây ra. Lúc đó, Đài Loan sẽ phải đầu hàng”, một quan chức ở Bắc Kinh thường xuyên tiếp cận giới lãnh đạo quân đội Trung Quốc cho Reuters hay.

Trong thông điệp mừng năm mới, tuy không nhắc tới ông Trump và Đài Loan, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố Bắc Kinh sẽ không cho phép bất kỳ ai “gây tác động” tới cái gọi là chủ quyền và quyền lợi biển của nước này, theo Reuters.

Còn Chủ nhiệm văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc Trương Chí Quân cảnh báo: “Trong năm 2017, tình hình ở eo biển Đài Loan phức tạp và nghiêm trọng, và sự phát triển các mối quan hệ đang đối mặt nhiều yếu tố bất ngờ cùng rủi ro”. Ông Trương cũng nhấn mạnh Trung Quốc hy vọng Đài Bắc hợp tác cùng Bắc Kinh để duy trì hòa bình và ổn định ở hai bên bờ eo biển Đài Loan, theo Tân Hoa xã.

Về phần mình, lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn ngày 31.12.2016 phát biểu Đài Bắc hy vọng tiếp tục hợp tác với Bắc Kinh vì hòa bình theo lời kêu gọi của người dân ở hai bên bờ eo biển. “Quan hệ giữa hai bên bờ eo biển Đài Loan có đi theo con đường khác trong năm tới (2017) hay không sẽ tùy thuộc vào sự kiên nhẫn, kiên định của chúng ta, và cách Bắc Kinh nhìn nhận tương lai của quan hệ này”, tờ Taipei Times dẫn lời bà Thái nhấn mạnh.