“Thiên tài” nước Mỹ

Hồi tháng 10, truyền thông thế giới đưa tin kết quả trao học bổng MacArthur, còn được gọi là giải “Thiên tài”, của nước Mỹ. Trong số 23 người được trao giải có nhiếp ảnh gia gốc Việt An-My Lê. Hằng năm, Quỹ MacArthur trao học bổng cho từ 20 - 40 người là công dân hoặc người thường trú tại Mỹ trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ toán học, y khoa đến báo chí, nghệ thuật... Khi được trao giải, mỗi người nhận khoản tiền trị giá 500.000 USD để tự do theo đuổi các dự án trong lĩnh vực chuyên môn mà không cần phải báo cáo tài chính. Nhân sự kiện nhiếp ảnh gia An-My Lê vừa nhận giải “Thiên tài”, PV Thanh Niên đã liên lạc để phỏng vấn cô.

Cô có thể chia sẻ về quá trình theo đuổi sự nghiệp nhiếp ảnh của mình?

Tôi khám phá ngành nhiếp ảnh trong một dịp tình cờ. Khi ấy, tôi sắp hoàn thành chương trình thạc sĩ ngành sinh vật tại Đại học Stanford và có thể theo học một môn học tự chọn. Tôi muốn tạo ra một bức tranh cho cả lớp nên tôi chụp một tấm hình và cảm thấy rất hạnh phúc về điều đó. Tiếp đến tôi sang Pháp và làm công việc phóng viên ảnh cho tổ chức Les Compagnons du Devoir du Tour de France. Tôi chụp hình rất nhiều công trình kiến trúc, không gian nội thất và du lịch khắp nước Pháp trong 4 năm.

Khi quay về New York, tôi ghi danh theo học chương trình thạc sĩ mỹ thuật của Đại học Yale. Sau khi tốt nghiệp, tôi có nhiều năm làm việc tại Việt Nam để hoàn thành dự án đầu tiên của mình. Tôi cũng rất may mắn khi có thể dạy học, bắt đầu vào khoảng năm 1998. Tôi dạy ngành nhiếp ảnh tại Trường Bard ở vùng Upstate New York, thuộc bang New York.

Từ thực tế của mình, cô nghĩ quá trình học tập bài bản ảnh hưởng thế nào đối với những người theo ngành nghệ thuật?

Tôi nghĩ rằng quan trọng là trải qua một chương trình giáo dục khoa học nhân văn bài bản trong 4 năm đại học. Đó là nơi bạn có thể học hỏi và nghiên cứu những tác phẩm văn học, nơi bạn học cách suy nghĩ và viết. Điều đó giúp bạn trở nên thú vị và phấn chấn hơn để truyền tải chúng vào tác phẩm của mình.

Nhiều tác phẩm của cô liên quan đến chủ đề chiến tranh. Cô có thể chia sẻ về điều này?

Chiến tranh từng ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc đời tôi. Cho nên, khi trở thành một nghệ sĩ thì tôi muốn khám phá những góc cạnh khác nhau của chiến tranh. Các dự án của tôi đều hướng đến sự khát khao khám phá những điều mà tôi chưa biết đến.

Rất mong cô giới thiệu một số giải thưởng từng nhận. Trong đó, cô cảm thấy giải thưởng nào khiến mình vinh dự nhất?

Tôi từng nhận các giải như: Blair Dickinson Memorial của Đại học Yale (năm 1993), giải thưởng về nghệ thuật nhiếp ảnh của New York Foundation (năm 1996), học bổng của John Simon Guggenheim Memorial Foundation (năm 1997), học bổng nhiếp ảnh John Gutmann ( năm 2004), giải thưởng Anonymous Was a Woman (năm 2007), giải thưởng của Quỹ khoa học quốc gia (năm 2007), giải thưởng của Tiffany Comfort Foundation (năm 2010) và học bổng MacArthur (năm 2012).

Tôi luôn cảm thấy vinh dự sâu sắc và đánh giá cao bất cứ giải thưởng nào mình đạt được. Tất nhiên, cũng có một số giải thưởng tác động sâu sắc đến những mốc thời gian quan trọng trong cuộc đời tôi. Ví dụ, việc nhận giải Blair Dickinson khi tốt nghiệp Trường Yale giúp tôi tự tin hơn, tiền thưởng tạo điều kiện để tôi về Việt Nam và bắt đầu dự án đầu tiên của mình. Học bổng Guggenheim cũng là một điều tuyệt vời để tôi khẳng định sự chuyên nghiệp và hỗ trợ tôi rất nhiều về tài chính khi đang gặp khó khăn. Học bổng MacArthur là điều tôi không ngờ đến.

Sau khi nhận học bổng MacArthur, cô có dự định gì cho sự nghiệp của mình sắp tới?

Tôi đang lên kế hoạch dùng khoản tài chính từ học bổng này để hoàn thành dự án “Events Ashore” mà tôi bắt đầu từ 4 - 5 năm qua. Tôi sẽ thực hiện các tác phẩm ghi lại những hoạt động của lực lượng tuần duyên và lính thủy đánh bộ Mỹ trên khắp các châu lục.

Ngô Minh Trí (Thực hiện)