Buôn lậu thả cửa hoạt động ở lối mở vùng biên

Cảnh vận chuyển hàng lậu diễn ra nhộn nhịp tại lối mở Thanh Lòa - Ảnh: Hà An

Từ thành phố Lạng Sơn đến lối mở Thanh Lòa khoảng 20 km. Chúng tôi theo chân các đầu nậu, dân buôn lậu đến khu vực lối mở, chứng kiến cả chục xe tải hạng nặng chở các mặt hàng gạo, lợn... nối đuôi nhau tới Thanh Lòa để xuất sang Trung Quốc. Trên hành trình tới lối mở, các xe tải phải đi qua 2 trạm kiểm soát: trạm thứ nhất đặt trước cổng Đồn biên phòng Thanh Lòa. Trạm thứ 2 nằm tiếp giáp với đường biên Việt Nam - Trung Quốc. Tại trạm kiểm soát thứ 2, có một cán bộ thuộc Đồn biên phòng Thanh Lòa đứng gác.

Hoạt động buôn lậu ở đây thường diễn ra theo phương thức: Khi xe tải phía Việt Nam đến nơi, hàng chục xe tải nhỏ (thường là xe 16 chỗ ngồi, tháo hết ghế) từ Trung Quốc tràn sang Việt Nam nhận hàng. Những người làm bốc vác tại đây cho biết, ban ngày người Việt Nam thường xuất gạo, lợn... sang Trung Quốc. Còn ban đêm, người Việt Nam lại nhập hàng Trung Quốc về tiêu thụ. Trong khi đó, theo ghi nhận của chúng tôi, lối mở Thanh Lòa không có lực lượng hải quan, còn Đồn biên phòng Thanh Lòa chỉ cắt cử một cán bộ ứng trực.

Thượng tá Khuất Duy Phúc, Đồn trưởng Đồn biên phòng Thanh Lòa cho biết, từ năm 2015 đến nay, Đồn không thực hiện chức năng chống buôn lậu. Việc có cán bộ biên phòng xuất hiện tại bãi tập kết là để đảm bảo an ninh biên giới.

Đường dẫn vào lối mở Thanh Lòa - Ảnh: Hà An

Theo thượng tá Phúc, việc mở lối trên là thực hiện theo chủ trương của UBND tỉnh Lạng Sơn. Ngày 13.6.2015, UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức một đoàn đi khảo sát thực địa để bàn về việc xây dựng lối mở, sau đó lãnh đạo UBND tỉnh đã đồng ý về mặt chủ trương. Cho tới nay vẫn chưa có văn bản chấp thuận chính thức nào về chủ trương trên.

Giải thích về mỗi ngày có rất nhiều xe tải lớn, nhỏ đủ loại đi qua lối mở nhưng không có cơ quan nào kiểm tra, thu thuế, thượng tá Phúc cho biết: “Khi tiến hành thông lối mở, Hải Quan Lạng Sơn đã từ chối lập chốt, đưa người vào để kiểm soát, thu ngân sách cho Nhà nước. Cán bộ hải quan nói xe vào ít thì thu được gì”.

Ông Nguyễn Dương Thái, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết, theo quy định của pháp luật hiện hành, có 2 loại lối mở. Một loại chỉ dành cho các cư dân biên giới giữa hai quốc gia trao đổi hàng hóa, loại còn lại phải có đủ lực lượng chức năng thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh. Với loại thứ hai, lãnh đạo UBND tỉnh, thành phố sau khi trao đổi với các cơ quan chức năng liên quan có quyền quyết định cho phép hàng hóa xuất nhập khẩu.

Vận chuyển gia súc sang xe thương lái người Trung Quốc - Ảnh: Hà An

Hiện tại, biên giới Việt Nam - Trung Quốc có 22 điểm xuất hàng và thí điểm xuất nhập khẩu (hay còn goại là lối mở); biên giới Việt Nam - Lào có 10 lối mở; biên giới Campuchia có 7 lối mở. Các lối mở này đều có hàng hóa xuất nhập khẩu đi qua và phải được phép của lãnh đạo UBND tỉnh, thành phố.

Tại các lối mở đó, lực lượng hải quan phải thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát, giám sát đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và phương tiện, người xuất nhập cảnh. Ngoài ra, lực lượng hải quan còn có chức năng phòng chống buôn lậu, vận chuyển hàng hóa qua biên giới. Pháp luật cũng quy định hải quan chỉ chịu trách nhiệm làm đầu mối chống buôn lậu trong địa bàn của mình phụ trách.

“Ở đây lối mòn mà UBND tỉnh Lạng Sơn cho phép hàng hóa xuất nhập khẩu chính là địa bàn của hải quan và hải quan phải chủ trì công tác chống buôn lậu. Còn nơi khác và đường biên khác không có hàng hóa xuất nhập khẩu đi qua thì lực lượng biên phòng chịu trách nhiệm và hải quan phối hợp”, ông Thái cho hay.

Ông Thái cũng cho biết thêm: "Hiện chống buôn lậu trên biên giới, đặc biệt là lối mở, vô cùng phức tạp, khó khăn và gian nan. Biên giới phía Bắc có địa hình rừng núi hiểm trở nhưng có rất nhiều lối mòn, lối mở mà đối tượng buôn lậu ngày đêm hoạt động. Điểm lối mở có hàng hóa xuất nhập khẩu đi qua mà lực lượng hải buông lơi, không kiểm tra, kiểm soát thì đề nghị báo chí thông tin, Tổng cục Hải quan sẽ nghiêm túc chấn chỉnh, xử lý nghiêm”.

Liên quan tới chủ trương xây dựng lối mở Thanh Lòa, chúng tôi đã liên hệ với ông Nguyễn Công Trưởng, Phó chủ tịch tỉnh Lạng Sơn, Trưởng ban Chỉ đạo 389 (chống buôn lậu, gian lận thương mại). Qua điện thoại, ông Trưởng cho biết, vấn đề mà chúng tôi hỏi đang "nhạy cảm" và từ chối trả lời.