Hoàn thuế trái luật, sai đối tượng hàng trăm tỉ đồng

Cụ thể, theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước (KTNN), Công văn số 10492/BTC-TCT ngày 30.7.2015 của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế được ban hành không đúng quy định. Công văn yêu cầu các cục thuế “không hoàn thuế đối với doanh nghiệp (DN) kinh doanh những hàng hóa, dịch vụ có điều kiện nhưng không đáp ứng được điều kiện kinh doanh theo quy định của luật Doanh nghiệp, luật Đầu tư”. Tăng cường quản lý thuế giá trị gia tăng (GTGT) là đúng chủ trương, song theo KTNN, công văn này không đúng quy định của pháp luật, gây khó khăn cho DN. Từ đó, KTNN đề nghị Tổng cục Thuế phải hủy bỏ nội dung trên trong Công văn số 10492.

Trong công tác xây dựng dự toán thuế GTGT hằng năm (dự toán số tiền để hoàn thuế cho các DN), do nhiều hạn chế, tồn tại dẫn tới nhiều trường hợp DN đủ điều kiện hoàn nhưng quỹ hết tiền phải kéo dài sang năm sau. Sự chậm trễ này dẫn tới người nộp thuế không được hoàn đúng, đủ, kịp thời. “Tổng cục Thuế phải rút kinh nghiệm, kiểm điểm để đảm bảo hoàn thuế đúng các quy định của pháp luật”, KTNN đề nghị.

Ngược lại, Tổng cục Thuế cũng cho “ra đời” quy định sai luật, hoàn thuế cho các DN không đủ điều kiện. Đơn cử như tại các dự án đầu tư chưa góp đủ vốn điều lệ; dự án đầu tư đi vào hoạt động và phát sinh doanh thu; hàng hóa dịch vụ xuất khẩu vượt 10% doanh thu trong kỳ... Những trường hợp này chưa phải đối tượng được hoàn thì Tổng cục Thuế lại có hướng dẫn cho hoàn.

Cục Thuế TP.HCM đã hoàn gần 457 tỉ đồng đối với các dự án khi chưa đủ cơ sở để xác nhận điều kiện hoàn thuế. KTNN đề nghị phải kiểm tra, rà soát lại. Một số cục thuế khác, KTNN cũng phát hiện nhiều trường hợp kê khai sai số thuế được hoàn so với quy định. KTNN đề nghị Tổng cục Thuế phải kiểm tra lại tại các đơn vị này đối với số tiền hơn 429 tỉ đồng khi hoàn cho một số dự án đầu tư chưa chấp hành đúng quy định của pháp luật.

Với chức năng của một cơ quan tham mưu chính sách cho Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế lại tham mưu sai trong ban hành Công văn 10492/BTC-TCT về việc tăng cường công tác quản lý thuế GTGT. Tham mưu ban hành một số nội dung quy định tại Thông tư số 130/2016/TT-BTC chưa phù hợp với quy định của luật số 106/2016/QH13 như: quy định hoàn thuế dự án đầu tư có thời hạn trên 1 năm; quy định trường hợp hoàn thuế đối với cơ sở kinh doanh đang hoạt động có dự án đầu tư tại địa bàn tỉnh, TP đang hoạt động; quy định hoàn thuế GTGT cho dự án đầu tư mà không phân biệt dự án đầu tư mới hay mở rộng...

Từ những vi phạm, thiếu sót, tồn tại trên, KTNN đề nghị Tổng cục Thuế kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân có liên quan. Trong đó có cả việc thiếu thống nhất trong xử lý hoàn thuế GTGT giữa Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế đối với CTCP Tập đoàn Vina Top số tiền gần 7 tỉ đồng. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến đối với việc hoàn thuế GTGT cho các dự án BT (xây dựng - chuyển giao), không hình thành tài sản cố định số tiền hơn 306 tỉ đồng; hoàn cho dự án đầu tư mở rộng số tiền hơn 64 tỉ đồng không đúng với luật số 106/2016/QH13 và Nghị định số 100/2016.

Trong khâu hoàn thiện chính sách, KTNN đề nghị Bộ Tài chính tham mưu cho Chính phủ điều chỉnh, bổ sung một số văn bản còn thiếu hoặc bất cập, cụ thể: quy định rõ việc hoàn thuế GTGT đối với các dự án BT, đảm bảo tính công bằng cho người nộp thuế. Quy định rõ thời điểm người nộp thuế cung cấp giấy phép kinh doanh, ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện trong Nghị định 100/2016, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hoàn thuế.

Đối với công tác thanh tra, KTNN chỉ rõ, cơ quan thanh tra thuế không tiến hành thanh tra đúng quy định các trường hợp hoàn thuế có rủi ro cao phải thực hiện thanh tra, kiểm tra trong thời hạn 1 năm theo quy định tại khoản 14, điều 2, Thông tư 26/2015 của Bộ Tài chính. Tỷ lệ thanh tra thấp nên không phát huy được hiệu quả.

Kết luận bước đầu của kiểm toán cho thấy, dù đã có sửa đổi nhưng một số chính sách vẫn chưa hoàn thiện, gây khó cho DN.

PGS-TS Ngô Trí Long nhận xét, một loạt vi phạm trong hoàn thuế, ban hành chính sách sai của Tổng cục Thuế không chỉ gây thiệt hại lớn cho cộng đồng DN mà còn làm xấu đi môi trường đầu tư kinh doanh, làm ảnh hưởng tới chủ trương của Chính phủ trong nỗ lực “kiến tạo”, “liêm chính”.