Bài và ảnh: L.M.Hạ
Trận động đất này thật sự là thảm họa đối với những di tích cổ ở Myanmar. Có đến 200 ngôi đền đài lớn nhỏ ở cố đô Bagan bị hư hại. Trong đó có khoảng 60 ngôi đền bị hư hại nghiêm trọng. Trong số ấy, có ngôi đền ngàn năm tuổi Sulamani, một trong những nơi được du khách tìm đến nhiều nhất ở Bagan, đã đổ nát sau trận động đất.
Thương nhớ ngôi đền ngàn năm
Đền Sulamani nằm giữa cánh đồng trống, xa đường chính, được vua Sithu đệ nhị xây dựng vào năm 1183, có bốn mặt nhìn ra bốn hướng, nối với nhau bằng các hành lang rộng, mỗi mặt có một điện thờ thờ Phật Thích ca, dọc hành lang cũng có những hốc tường, mỗi hốc là một điện thờ Phật. Ngôi đền này được cho là một trong những ngôi đền đầu tiên của Bagan. Nó có nhiều ánh sáng lọt vào bên trong hơn các ngôi đền khác chung quanh. Đền được làm bằng gạch và có sử dụng đá trong những khu vực chịu lực cũng như ở các góc bên ngoài dễ bị tổn thương va đập.
Khung cảnh quen thuộc của ngôi đền Sulamani giờ chỉ còn là ký ức của du khách
Đền gây ấn tượng hơn cả so với nhiều đền đài khác khi còn lưu giữ được nhiều bích họa ngàn năm với lối vẽ rất chân phương, mô tả các chân dung khác nhau của Đức Phật cũng như những câu chuyện về ngài. Hầu như tất cả các bức tường, trần bên trong đền đều có tranh vẽ. Dù rằng theo thời gian và cả do sự trùng tu không cẩn thận, nhiều bức bích họa chỉ còn là những hình ảnh lờ mờ nhưng cũng để hình dung đó là tranh về Phật. Những nét vẻ khi mờ khi tỏ ấy như kích thích thêm sự tò mò, trí tưởng tượng của người xem về một quá khứ lộng lẫy đẹp đẽ của những bức tranh này cả ngàn năm trước. Thời gian lưu lại đền không dài nhưng tôi cũng đã kịp nhìn ngắm và chụp vội vàng lưu dấu cho mình kỷ niệm ở nơi này.
Cũng may là tôi đã được đến thăm nơi này 3 năm trước, nên có cơ hội được ngắm nhìn nó khá toàn vẹn. Ngôi đền này từng bị hư hại sau trận động đất năm 1975, và sau 41 năm, lần này nó đã không qua nổi trận động đất 6,8 độ Richter! Dù sao đến với Miến Điện hãy còn may mắn hơn dự tính đến Nepal! Tôi đã dự định nhiều lần mà chưa đi được thì, đất nước này lâm vào thảm họa động đất với biết bao đền đài thành đống gạch vỡ vụn. Tiếc ngẩn ngơ. Cho nên với những di tích, thắng cảnh hay ho đẹp đẽ nào có nguy cơ hư hại, lụi tàn theo thời gian, tôi tự thấy mình phải ưu tiên đến trước hết để được đến nhìn ngắm.
Mùa thu giữa những dấu xưa
Vâng, tôi đã đến Bagan vào một ngày thu như thế. Mùa thu Bagan không mát mẻ mà là khá nóng. Tháng 9 tôi đến, cố đô đang giao thời của mùa mưa sang mùa khô nên thời tiết có những ngày râm đe dọa mưa chen ngày nắng. Mùa mưa sắp dứt, mùa khô sắp đến nên cây cỏ hãy còn rất xanh tươi. Màu vàng gạch của các đền đài, màu trắng xám của những bức tường hàng bao thế kỷ dãi dầu, màu vàng của những chiếc xe bò, màu vàng của đất, của những con đường mòn ngoằn ngoèo dẫn tới các đền đài cổ… đan xen với màu xanh của cây cỏ dại đan nhau thành một màu bagan đầy hoài niệm.
Các tượng gỗ được đẽo tạc sinh động, là những món quà lưu niệm ấn tượng từ Bagan
Tôi đã có đến 3 ngày lang thang với cố đô, bằng những phương tiện thô sơ. Tôi thuê xe đạp đi loanh quanh từ đường nhựa đến đường làng, băng qua những cánh đồng ruộng vắng tênh, tĩnh lặng. Cứ thế tha hồ đạp qua những lối mòn đầy cỏ dại, những đền đài u tịch trầm mặc trong nắng, thích thì dừng lại ngắm nghía bất kỳ một cái đền hoang tàn nào đó bên đường, bên trong có pho tượng Phật cũ kỹ vẫn đưa mắt nhìn xuống cánh đồng, nhìn xuống nhân gian như ngàn năm qua. Và khi hoàng hôn xuống hay bình minh lên, những ngôi đền ấy lại là những điểm nhấn ấn tượng cho một cố đô ngàn năm trầm mặc. Rồi ngồi lên xe ngựa, lóc cóc, lô xô chạy qua bao nhiêu con đường mòn của quá khứ để leo đền đài đón ngắm bình minh, hoàng hôn.
Người ta thường nói Bagan là một trong những điểm đến tuyệt đẹp để ngắm, bình minh và hoàng hôn. Tôi đã thu xếp cho mình có 2 buổi chiều leo lên một ngôi đền cổ để đợi ngắm hoàng hôn, nhưng tiếc là bầu trời nhiều mây nên bỏ lỡ dịp may ngắm cảnh đẹp đẽ. Bù lại, đã được ngắm cảnh bình minh khó quên cho mình, trên một đỉnh tháp cổ ở Bagan, sau khi đã dậy từ 4 giờ sáng đi xe ngựa đến ngôi đền cổ. Rồi kiên nhẫn chờ khung cảnh chung quanh lờ mờ sáng dần cho đến khi ánh sáng đầu ngày ló dạng xa xa sau những đền đài kỳ vĩ và những đám mây lãng đãng giăng như ở thiên đàng.
| Đồ lưu niệm đẹp |
|
Sulamani là ngôi đền duy nhất ở Bagan có hai dãy quán lá dọc lối vào bày bán các loại đồ lưu niệm, chủ yếu là tượng khắc gỗ. Những pho tượng rất dân dã, mộc mạc nhưng ngộ nghĩnh sinh động, nhìn chỉ muốn mua càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, bạn có thể tìm mua rất nhiều đồ lưu niệm ở Bagan gần những nơi bạn lưu trú trong khu vực thành cổ. Tôi đặc biệt rất yêu thích các quà lưu niệm ở xứ này. Đặc biệt là các pho tượng bằng gỗ, những tấm tranh Phật được khắc xếp thành cuộn như tập sách. Thường thì những món đồ này không mắc lắm, nếu bạn chịu khó trả giá và bày tỏ sự tha thiết muốn có nó. Myanmar là nơi mà tôi thỉnh mua được rất nhiều pho tượng Phật bằng gỗ, nhỏ nhưng được tạc rất sinh động, đậm phong cách Myanmar, phản ánh rõ đôi bàn tay khéo léo của những người thợ. Nếu muốn mua rẻ, bạn hãy ghé những tiệm bày bán đồ gỗ có kiêm luôn xưởng gỗ chế tác tượng. Những tiệm này có khá nhiều ở Bagan, được đặt gần những khách sạn, nhà nghỉ của nơi này. Những người thợ đục đẽo tại chỗ sẽ cho bạn một trải nghiệm thú vị trước khi quyết định mua một pho tượng nào đó. Thêm nữa, nếu chưa ưng ý, bạn có thể nhờ họ chuốt lại đôi nét chi tiết trên bức tượng. Và cũng vì vừa làm vừa bán nên bạn sẽ có giá mềm hơn. Giá các pho tượng gỗ nhỏ, nếu tính ra tiền Việt giao động khoảng từ 600.000 đến khoảng 2.000.000 VNĐ. Ngoài ra, Bagan còn có các bức tranh đậm phong cách dân gian xứ này, được bày bán khắp nơi, ngay cả ở trên đỉnh các ngôi đền, giá cả cũng tương đối rẻ, khoảng 500.000 - 600.000 VNĐ/bức. |
