Thuốc lá dụ... phụ nữ

VN là nước thứ 47 trên thế giới ký công ước khung về kiểm soát thuốc lá với Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Thế nhưng, vẫn còn một số cam kết chưa thực hiện tốt.

Ảnh chụp tại quán cà phê trên phố Nhà Thờ, Hà Nội chiều 30-5-2010 - Ảnh: Việt Dũng

Hằng năm tại VN có khoảng 40.000 người chết vì các bệnh liên quan đến thuốc lá và người VN đã “đốt” khoảng 7.000 tỉ đồng/năm cho thuốc lá.

Ngày thế giới không thuốc lá năm 2010 được WHO chọn chủ đề là “Giới tính và thuốc lá”. Chủ đề này nhằm kiểm soát dịch hút thuốc lá ở phụ nữ. 

Thoải mái bán thuốc lá

Ghi nhận của phóng viên Tuổi Trẻ ở một số quầy bán thuốc lá lẻ tại TP.HCM cho thấy trên thị trường hiện có khoảng 25 loại thuốc lá khác nhau. Trước đây, các hãng thuốc lá chỉ sản xuất dạng gói 20 điếu, nhưng nay có nhiều dạng gói khác nhau (gói 12 điếu, gói sáu điếu) để bán được nhiều thuốc lá nhất.

PGS.TS Lê Thị Tuyết Lan, trưởng trung tâm chăm sóc hô hấp Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, cho biết thông điệp mới nhất của WHO nói ước tính sẽ có khoảng 1 tỉ người chết vì thuốc lá trong thế kỷ 21. Hiện các hãng thuốc lá đang cố gắng tìm cách tiếp thị thuốc lá đến phụ nữ. Các công ty này đã tính toán và thấy rằng có khoảng 50% nam giới đang hút thuốc lá hiện nay sẽ chết sớm trong thời gian tới vì các bệnh lý liên quan đến thuốc lá. Vì thế phụ nữ là đối tượng tiêu thụ mới để thay thế cho 50% nam giới sẽ chết sớm trong tương lai.

WHO cũng lo ngại các hãng thuốc lá sẽ tìm cách dụ dỗ để làm những phụ nữ trẻ nghiện nicotin cả đời và trở thành khách hàng tiềm năng của các hãng thuốc lá. Cách mà nhiều công ty dùng để “dụ” phụ nữ và thiếu niên là hãng thuốc lá của họ có loại thuốc lá nhẹ, rất nhẹ hoặc cực nhẹ, không gây nghiện, chỉ có bạc hà, ít nhựa (thành phần gây ung thư), trồng tự nhiên... Tuy nhiên, WHO nói rằng tất cả những lời này đều là lừa dối vì không có loại thuốc lá nào là vô hại với sức khỏe con người. Hơn nữa, nicotin là chất gây nghiện, nếu chuyển qua loại thuốc lá ít nicotin thì mỗi lần hút người hút sẽ hít mạnh hơn, hít sâu hơn và hít nhiều lần hơn trên một điếu thuốc (thay vì hít 10 lần thì phải hít tới 20 lần) nên lượng nicotin hít vào cũng tương tự loại có nhiều nicotin.

Ngoài ra, WHO cảnh báo trẻ em (thiếu nữ, nam thiếu niên) cũng là đối tượng các hãng thuốc lá nhắm đến vì ở lứa tuổi này các em thường rủ rê nhau, kích động nhau hút thuốc “cho biết” hoặc để chứng tỏ mình, còn các thiếu nữ lại coi việc hút thuốc lá như là biện pháp để làm ốm, giảm cân.

Sinh viên nữ hút thuốc trước cổng Trường ĐH KHXH&NV TP.HCM - Ảnh: Thuận Thắng

Ảnh hưởng khói thuốc lá dễ dẫn đến nhiều bệnh liên quan đến phổi - Ảnh: H.T.V.

Chưa bị xử phạt theo quy định

Theo PGS Tuyết Lan, điều 6 của công ước khung về kiểm soát thuốc lá mà VN đã ký kết với WHO (VN là nước thứ 47 phê chuẩn công ước khung và có hiệu lực từ ngày 17-3-2005) là phải tăng giá, tăng thuế để giảm nhu cầu hút thuốc lá. Thế nhưng, mức thuế trên giá bán lẻ thuốc lá hiện nay ở VN mới chỉ là 45%, trong khi mức thuế ở một số nước lân cận như Singapore là 64%, Thái Lan 63%.

Điều 8 của công ước khung còn cam kết bảo vệ người dân không bị phơi nhiễm với thuốc lá ở nơi làm việc, giao thông công cộng, trong nhà và tất cả nơi công cộng khác. Dù VN đã làm những việc này khá tốt nhưng thực tế ở những nơi tập trung đông người như trạm xe buýt, bến xe, quán ăn, thậm chí cả bệnh viện, trường học (đã có trường hợp thầy hút thuốc lá khi giảng bài khiến trò phải đi cấp cứu vì lên cơn suyễn)... vẫn còn nhiều người hút thuốc lá nhưng chưa bị xử phạt theo quy định.

Đặc biệt, gần như tất cả hãng thuốc lá tại VN chưa thực hiện nghiêm túc điều 11 của công ước khung là phải in hình (lá phổi bị ung thư, mắt bị mù, phổi bị tắc nghẽn...) lên gói thuốc lá để cảnh báo tác hại cho sức khỏe khi hút thuốc lá. Thế nhưng, đến nay các hãng thuốc lá VN vẫn trì hoãn việc thực hiện in hình ảnh cảnh báo với lý do chưa đủ kỹ thuật in...

Theo PGS Tuyết Lan, điều 13 của công ước khung Chính phủ cũng đã cam kết cấm quảng cáo, tiếp thị, tài trợ thuốc lá dưới mọi hình thức, nhưng thực tế vẫn có những công ty tìm mọi cách để “xé rào”. Thậm chí họ còn cho nhân viên đến quán nhậu tiếp thị thuốc lá.

Đừng bao giờ hút thuốc lá ngay từ hôm nay PGS Tuyết Lan nói các điều 6, 8, 11 và 13 công ước khung về kiểm soát thuốc lá là những điều cam kết quan trọng nhất nhưng VN mới thực hiện được một phần. Một trong những lý do khiến tỉ lệ người hút thuốc lá ở VN chưa giảm mạnh, thậm chí còn tăng ở giới trẻ là do giá thuốc lá còn quá rẻ và được bán lẻ. Một trong những biện pháp quan trọng để giảm hút thuốc lá và hạn chế thiếu niên hút thuốc lá là không được bán lẻ, thế nhưng các quầy bán thuốc lá chẳng bao giờ từ chối bán lẻ một vài điếu cho bất cứ ai. Ngoài ra, để giảm bớt số người hút thuốc lá phải có biện pháp giúp người nghiện cai thuốc lá. Với người nghiện nhẹ có thể sử dụng những biện pháp thông thường, nhưng với người nghiện nặng phải có thuốc khác hỗ trợ. Theo PGS Tuyết Lan, điều quan trọng nhất là làm sao để những đứa trẻ đừng bao giờ hút thuốc lá ngay từ hôm nay. Muốn làm được điều này Chính phủ cần tăng thuế thuốc lá cao hơn nữa.

Theo Tuổi Trẻ