Thương vong quá cao ở Gaza: Số liệu có đáng tin cậy?

Chiến dịch trên bộ và trên không của Israel ở Gaza đã giết chết hơn 39.000 người, chủ yếu là thường dân, theo thống kê từ các cơ quan y tế Palestine.

Cuộc chiến bắt đầu vào ngày 7.10.2023 khi các tay súng Hamas tràn qua biên giới tấn công các cộng đồng của Israel.

Israel cho biết các tay súng đã giết hơn 1.200 người, đa số là thường dân, và bắt 253 con tin về Gaza.

REUTERS

Số liệu chính thức đáng tin cậy?

Còn các cơ quan y tế Gaza tính số người chết của Palestine như thế nào và con số đó có đáng tin cậy không?

Ngày 25.10.2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden tỏ ra nghi ngờ về số liệu thương vong ở Gaza trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến. Ông không tin tưởng vào con số mà người Palestine đang sử dụng.

Nhưng Liên Hiệp Quốc thường xuyên trích dẫn số liệu này, còn Tổ chức Y tế Thế giới đã bày tỏ hoàn toàn tin tưởng.

Các chuyên gia y tế cộng đồng cho biết Gaza trước chiến tranh có số liệu thống kê dân số và hệ thống thông tin y tế đáng tin cậy.

Ngày 9.10.2023, tổ chức phi lợi nhuận Airwars có trụ sở tại London đã biên soạn danh sách những người tử vong ở Gaza trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến bằng cách sử dụng công cụ giám sát nguồn mở và đối chiếu với số người chết của Bộ Y tế.

Trong một nghiên cứu vào tháng 7.2024, họ phát hiện ra tương quan dữ liệu ít nhất là 75%.

REUTERS

Đếm số người chết như thế nào?

Lúc đầu, các cơ quan y tế Gaza tính toán số người chết bằng cách đếm số thi thể được đưa đến bệnh viện và ghi lại tên và số nhận dạng của hầu hết những người đó.

Nhưng hiện nay, số bệnh viện và nhà xác còn hoạt động ít hơn.

Từ đầu tháng 5.2024 những người Gaza không xác định danh tính đã được đưa vào và hiện chiếm gần một phần ba số người chết.

Số người chết được báo cáo trực tuyến bởi các thành viên gia đình - những người phải nhập dữ liệu như số nhận dạng - hiện cũng được thêm vào.

Ông Joe Dyke, Trưởng nhóm điều tra Airwars chia sẻ: "Chúng tôi cho rằng sau giai đoạn ban đầu đó, chắc chắn chất lượng thông tin từ Gaza đã giảm, một phần là do có một số lần mất kết nối internet, một phần là do một số lượng lớn người cung cấp thông tin hoặc còn làm việc vào đầu cuộc chiến hiện đã ra đi, hoặc đã bị giết hoặc bị thương".

Đã tính đủ số người chết chưa?

Theo Bộ Y tế Palestine, tính đến tháng 5, có tới 10.000 người mất tích dưới đống đổ nát.

Nếu tính cả những ca tử vong gián tiếp do các yếu tố như bệnh tật gây ra, số người chết có thể lên tới hơn 186.000, theo một lá thư của ba học giả đăng trên tạp chí y khoa The Lancet vào đầu tháng 7. Liên Hiệp Quốc cũng tin rằng số người chết thực tế cao hơn số liệu chính thức.

Hamas có kiểm soát số liệu không?

Hamas đã điều hành Gaza từ năm 2007. Nhưng Bộ Y tế của vùng đất này cũng chịu sự quản lý của chính quyền Palestine ở Bờ Tây.

Và hiện rất khó để đánh giá mức độ kiểm soát của Hamas ở Gaza vì lực lượng Israel chiếm đóng hầu hết Dải Gaza và giao tranh vẫn tiếp diễn. Các quan chức Israel đã nghi ngờ về các con số này vì Hamas kiểm soát chính phủ.

Nhưng vẫn có những thời điểm quân đội Israel đã tin rằng số người chết là đáng tin cậy. Các số liệu của Bộ Y tế Gaza không phân biệt giữa thường dân và thành viên Hamas, người không mặc quân phục hoặc không mang theo giấy tờ tùy thân đặc biệt.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói hồi tháng 5.2024 rằng số thương vong chính thức của Gaza bao gồm 14.000 tay súng Hamas.

Hamas cho biết Israel đã phóng đại số thương vong của nhóm nhưng không nói rõ có bao nhiêu thành viên đã thiệt mạng.

Tổ chức Airwars phát hiện ra rằng ít nhất "một số chiến binh" đã được đưa vào danh sách của Bộ Y tế Gaza.