Tỉ phú Trung Quốc sống trong sợ hãi

Sáng 14.12, tỉ phú Quách Quảng Xương, Chủ tịch Fosun International, một trong những tập đoàn tư nhân lớn nhất Trung Quốc, đã bất ngờ tham dự sự kiện của công ty ở thành phố Thượng Hải, đánh dấu màn tái xuất sau khi “mất tích” từ trưa 10.12. 

Một đại diện Fosun ngày 13.12 xác nhận ông Quách đang hỗ trợ giới tư pháp trong một cuộc điều tra và khẳng định cuộc điều tra đó phần lớn liên quan đến “vấn đề cá nhân” của ông Quách, nhưng từ chối cung cấp chi tiết, lập luận rằng đó là vấn đề “nhạy cảm”, theo BBC.

Khi xuất hiện ở Thượng Hải, nhân vật có biệt danh Warren Buffett của Trung Quốc cũng không đề cập đến cuộc điều tra mà chỉ đưa ra phát biểu chúc mừng tập đoàn, theo một số người tham dự sự kiện kể với tờ The Wall Street Journal. Trong khi đó, tạp chí Tài Kinh ngày 14.12 đưa tin ông Quách đã “hoàn tất” việc hỗ trợ điều tra và “đã về nhà an toàn”. Hiện vẫn chưa rõ việc tỉ phú Quách, cũng là thành viên Chính hiệp Trung Quốc, xuất hiện trở lại có đồng nghĩa ông đã được “bình an vô sự” hay không trong bối cảnh có nhiều doanh nhân Trung Quốc bị “sờ gáy” vì liên quan đến những quan chức ngã ngựa trong chiến dịch chống tham nhũng.

Trước đó, tạp chí Tài Tân loan tin ông Quách bị thẩm vấn vì liên quan đến cuộc điều tra tham nhũng nhằm vào ông Ngải Bảo Tuấn, cựu Phó thị trưởng Thượng Hải. Cách đây khoảng 4 tháng, một nhân vật thân cận với ông Quách lẫn ông Ngải là Chủ tịch Tập đoàn thực phẩm quốc doanh Bright Food Vương Tông Nam đã lĩnh án 18 năm tù giam vì tham nhũng. Vào tháng trước, doanh nhân Từ Tường, một nhà quản lý quỹ đầu tư được mệnh danh George Soros của Trung Quốc, cũng bị bắt giam vì nghi ngờ giao dịch nội gián trong khi 8 lãnh đạo của công ty chứng khoán hàng đầu Trung Quốc CITIC Securities cũng đang bị điều tra.

Tính đến nay, chiến dịch chống tham nhũng “đả hổ, diệt ruồi” do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát động từ khi lên nắm quyền lãnh đạo hồi tháng 11.2012, đã hạ bệ hơn 100 quan tham cấp bộ trưởng và nhiều doanh nhân có liên quan đến họ, theo tờ South China Morning Post (SCMP). Tờ báo Hồng Kông này còn chỉ ra thảm cảnh của một số doanh nhân Trung Quốc liên quan đến quan chức bị ngã ngựa. Trong đó có tỉ phú Lưu Hán, Chủ tịch Tập đoàn Hán Long ở tỉnh Tứ Xuyên, người từng làm ăn với Chu Bân, con trai cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Chu Vĩnh Khang, vốn đã bị xử tù chung thân hồi tháng 7.2015 về nhiều tội danh. Ông Lưu bị tử hình hồi tháng 2 sau khi bị buộc tội giết người, điều hành một băng nhóm mafia... 

Trong khi đó, doanh nhân Từ Minh (44 tuổi), ở thành phố Đại Liên, chết trong tù vào ngày 4.12, chỉ một tháng trước khi được thả. Giới chức khẳng định ông Từ qua đời do nhồi máu cơ tim dù cách đó 2 tháng tình trạng sức khỏe của ông được đánh giá “rất tốt”. Ông Từ từng có quan hệ gần gũi với cựu Bí thư Trùng Khánh Bạc Hy Lai, vốn đã bị tuyên án tù chung thân hồi năm 2013 về nhiều tội danh.

Sau cái chết của ông Từ, ông Phùng Luân - Chủ tịch Công ty bất động sản tư nhân Trung Quốc Vantone Holdings, viết một bài bình luận trong đó có đoạn: “Một ông trùm kinh doanh tư nhân từng nói: “Trong mắt của một quan chức, chúng ta chẳng khác gì một con gián. Nếu ông ấy muốn giết chết hay giữ mạng sống của bạn, ông ấy có thể”.

Trong khi đó, Giáo sư kinh tế Hồ Tinh Đẩu, tại Viện Công nghệ Bắc Kinh, nhận định với SCMP: “Vấn đề nằm ở những mối liên hệ có vấn đề giữa kinh doanh và quản lý. Kinh doanh cần phải kết nối với quyền lực để phát triển và khi có sự thay đổi về người lên nắm quyền, việc kinh doanh sẽ chịu tổn hại”. Ông Hồ cho rằng khi chính quyền Trung Quốc còn kiểm soát những nguồn lực quan trọng đối với doanh nghiệp, bao gồm vốn và đất đai, thì các doanh nghiệp nước này khó tránh xa chính trị và quyền lực nhà nước.

Hiện chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập được cho là đang tập trung vào ngành tài chính, vốn được xem là thành trì của nhiều nhóm lợi ích. Giáo sư Trang Đức Thủy thuộc Đại học Bắc Kinh cho rằng tình trạng chứng khoán Trung Quốc tụt dốc vừa qua cung cấp cơ hội tốt để vạch trần các nhóm lợi ích và “giới lãnh đạo Trung Quốc quyết tâm tiêu diệt chúng”.

Tuy nhiên, một số người ở Trung Quốc vẫn còn nghi ngờ về chiến dịch chống tham nhũng. Trong đó, một nhà nghiên cứu thuộc chính phủ Trung Quốc cho rằng chiến dịch chống tham nhũng hiện nay “như một phong trào chính trị”. Ông này khẳng định với SCMP: “Không công bằng khi trừng phạt các doanh nhân vì họ thật sự không có lựa chọn - để nhận được sự chấp thuận kinh doanh, họ phải chi một khoản tiền nhất định”.

Vợ ông Bạc Hy Lai được đề nghị giảm án Ngày 14.12, Đài phát thanh quốc tế Trung Quốc (CRI) loan tin Tòa án nhân dân Bắc Kinh vừa đề nghị giảm án từ tử hình treo xuống còn tù chung thân đối với bà Cốc Khai Lai, vợ cựu Bí thư Thành ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai.  Bà Cốc, 56 tuổi, lãnh án tử hình treo từ năm 2012 sau khi bị kết tội sát hại doanh nhân Anh Neil Heywood. Tòa án cho biết trong thời gian thụ án, bà Cốc đã có những hành vi tốt, thành tâm hối cải và không có thêm hành vi phạm tội.