Tiếng Việt cần có luật

Các cơ quan báo chí và đội ngũ nhà báo phải rèn kỹ năng để giữ gìn sự trong sáng đi đôi với phát triển, làm mới tiếng Việt. Trong quá trình hội nhập phát triển nói chung, làm giàu tiếng Việt nói riêng, việc tiếp thu những thành tựu của văn minh nhân loại hay mượn tiếng nước ngoài để làm giàu thêm tiếng Việt là một yếu tố khách quan. Tuy nhiên, sự tiếp thu phải có chọn lọc và không đánh mất bản sắc”.

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam

Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Bác dặn chúng ta: Tiếng Việt là vốn quý của cha ông, chúng ta phải biết giữ gìn, nâng niu. Với các nhà báo, Bác căn dặn: khi đặt bút viết, chúng ta phải đặt câu hỏi: viết cho ai? Viết về cái gì? Viết như thế nào? Để mọi người dân đều dễ hiểu, dễ nhớ thì viết câu, chữ phải giản dị, rõ ràng, trong sáng, mạch lạc. Đến nay, lời căn dặn của Bác vẫn mang tính thời sự.

PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ
(Ủy viên Trung ương Đảng - Tổng giám đốc Đài tiếng nói VN)

Tại hội thảo, đã có nhiều ý kiến đóng góp của lãnh đạo, các giáo sư... để góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

Ông Đinh Thế Huynh, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, nhận định: “Đường lối, quan điểm của Đảng ta, tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa được thể hiện nhất quán, rõ ràng trong Đề cương văn hóa (1943), trong Hiến pháp và nhiều văn bản pháp luật quan trọng. Từ mùa thu năm 1945, nước ta được độc lập tự do thì tiếng Việt cũng được độc lập, tự do. Sự kiện lớn nhất đối với tiếng Việt là Hiến pháp 2013 đã hiến định ở điều 5: “Tiếng Việt là ngôn ngữ quốc gia”. Cái căn cứ quan trọng nhất để luật hóa ngôn ngữ đã được đề ra…”.

Trong tham luận của ông Lê Đại, Gia Lộc, Hải Dương đưa nhận xét thú vị, khi đến thăm VN, từ các chính khách đến người bình dân đều học một vài từ tiếng Việt, ví dụ: xin chào, cảm ơn… Ông viết: “Đặc biệt, một số chính khách nước ngoài khi đến VN đã dùng thơ (mà đặc biệt là Truyện Kiều của Nguyễn Du) để thể hiện tình cảm của họ với VN. Ông Bill Clinton khi đến thăm đã dùng câu “Sen tàn cúc lại nở hoa/Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”. Hay mới đây Tổng thống Mỹ Barack Obama sang thăm cũng đã dùng câu: “Rằng trăm năm cũng từ đây/Của tin gọi một chút này làm ghi”. Thật tự hào biết bao khi tiếng Việt được các chính khách dùng tinh tế, ý nghĩa đến vậy. Vì thế, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt là một việc cần phải làm từ hôm qua, hôm nay và mãi mai sau nhằm góp phần làm cho đất nước giàu đẹp, văn minh và ngang tầm với các cường quốc trên thế giới”.

GS-TS Nguyễn Thiện Giáp, nguyên Chủ nhiệm Khoa Ngôn ngữ, ĐH KHXH-NV Hà Nội, đưa ra giải pháp cụ thể: “Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt mà chỉ tuyên truyền vận động thôi thì thực tiễn đã chứng minh là không mấy hiệu quả. Muốn thực sự có hiệu quả thì hô hào thôi chưa đủ mà cần có chế tài xử phạt. Nhưng xử phạt ai đây. Đối với người nói, người viết có lẽ chỉ có thể tuyên truyền vận động còn chế tài xử phạt chỉ có thể áp dụng với người có quyền cho phép các ngôn bản được truyền bá trong xã hội. Và như vậy, người chịu trách nhiệm chính là các biên tập viên, các tổng biên tập và lãnh đạo các cơ quan truyền thông đại chúng”.

Còn TS-NGƯT Đoàn Văn Quýnh, Trường ĐH Y Dược Huế, đóng góp kinh nghiệm: “Qua tiếp xúc với nhiều cán bộ y tế, giảng viên và sinh viên y dược, hoặc qua các y văn, thậm chí trong luận văn, luận án, chúng tôi thấy có nhiều vấn đề cần được quan tâm hơn khi nói hoặc viết. Thầy thuốc dùng quá nhiều chữ tắt hoặc các ký hiệu chuyên môn tiếng nước ngoài, khó hiểu cho người không có chuyên môn. Thiếu sự thống nhất. Dùng tiếng địa phương trong giao tiếp với bệnh nhân. Dịch không đúng từ nước ngoài. Nói sai thuật ngữ chuyên môn. Các từ ngữ thuộc y học cổ truyền cần phải được dịch ra tiếng Việt hay định nghĩa thật rõ ràng, không nên lạm dụng từ Hán - Việt. Trong khi chúng ta chưa có Viện Hàn lâm y học, thì trước hết cần có ngay sự thống nhất các thuật ngữ y dược trong toàn quốc trên truyền thông đại chúng hay trong y văn, cũng như sự cảnh báo trong ngành. Nếu không, nhiều khi sự tùy tiện sẽ mang lại tác hại khôn lường”.