TikToker trục lợi từ niềm tin của những người theo dõi?

Việc một số người dùng nổi tiếng trên TikTok nói riêng và mạng xã hội nói chung sử dụng danh tiếng của mình để kinh doanh, tăng thu nhập là chuyện không mới. Tuy nhiên, len lỏi trong nhóm những người làm sáng tạo nội dung chân chính với mong muốn mang lại sản phẩm, dịch vụ và nội dung tốt cho mọi người, vẫn còn các tài khoản tìm cách trục lợi từ sự nổi tiếng của bản thân mà không màng tới rủi ro, nguy hiểm cho người khác.

Trong số này có những TikToker quảng cáo sản phẩm tiêm trực tiếp vào cơ thể để làm đẹp, thậm chí bán sữa, thực phẩm chức năng cho trẻ em với lời quảng cáo công dụng "trên trời"...

Mới đây, một TikToker có tiếng trong lĩnh vực thẩm mỹ là "YK LTM" đã đăng video với tiêu đề "Bí mật cải lão hoàn đồng", trong đó nội dung nói về biện pháp "truyền NAD+" - là một loại dung dịch vào cơ thể để làm trẻ hóa. Chủ tài khoản khẳng định việc truyền thứ dịch này sẽ giúp đảo ngược quy trình lão hóa, giúp người dùng trẻ ra tới 10 tuổi, da dẻ trắng đẹp, căng mịn... và bản thân cũng đã làm vài lần. Cụ thể, người 35 tuổi sẽ trẻ như 25, 55 sẽ trẻ như 45... Mỗi liệu trình gồm 3 lần truyền, với tổng chi phí lên gần 50 triệu đồng. Thậm chí, TikToker này còn "nhắn nhủ" người dùng có thể đến cơ sở thẩm mỹ của mình để mua dịch vụ nói trên.

Hiện nay, trên các trang web và mạng xã hội xuất hiện nhiều quảng cáo trái phép liên quan đến NAD+ (Nicotinamide Adenine Dinucleotide) hoàn toàn thiếu bằng chứng khoa học về tác dụng chống lão hóa, tăng cường năng lượng, sức khỏe, sắc đẹp… Sản phẩm này chưa được cấp phép lưu hành tại Việt Nam và cũng không có trong bất cứ hướng dẫn điều trị nào của Bộ Y tế.

TikToker "YK LTM" có gần 13.000 người theo dõi, nhưng mỗi clip được đăng tải đều có hàng trăm nghìn lượt xem, cho thấy khả năng tiếp cận người dùng của các nội dung này rất lớn. Tuy nhiên, hiện không rõ vì lý do nào chủ tài khoản đã gỡ bỏ video quảng cáo dịch vụ "truyền NAD+ thần thánh, cải lão hoàn đồng" dù nội dung có đông đảo người đã xem.

Cũng liên quan tới mảng thẩm mỹ, sự việc Tiktoker tên T.N.D quay livestream (trực tiếp) bán các sản phẩm làm đẹp với giá "siêu hời", chỉ rẻ bằng 1/4, 1/5 giá gốc trên thị trường đã bị chính các nhãn hàng phản ánh là hàng nhái gây bức xúc cho người mua lẫn người theo dõi kênh này.

Thậm chí, một TikToker tên Y.C có số người theo dõi tới 6 triệu đã không tiếc lời quảng cáo cho loại sữa giúp tăng cân, "an toàn cho cả phụ nữ có thai và trẻ trên 3 tuổi", trong khi giá bán 2 hộp (900 g/hộp) chỉ 440.000 đồng, rẻ hơn rất nhiều lần so với các sản phẩm khác. Thực tế, loại sữa người này bán không hề có nhãn mác hay đến từ thương hiệu cụ thể nào, đều là hàng gia công, được đóng lại bao bì trước khi bán ra.

Chụp màn hình TikTok

Trước đó, vào tháng 10.2023, một TikToker khác đã phải công khai xin lỗi người theo dõi sau khi bị "bóc phốt" quảng cáo sai sự thật về công dụng của loại thực phẩm chức năng cho trẻ nhỏ. Người này khẳng định sản phẩm "được tin dùng tại Nhật", nhưng nhiều người Việt đang sinh sống tại đây cho biết họ chưa từng nghe tới sản phẩm này, thậm chí các cửa hàng kinh doanh cũng không biết tới.

Đánh giá về thực trạng hoạt động của những người nổi tiếng, có tầm ảnh hưởng (KOL) trên mạng xã hội hiện nay, một chuyên gia về truyền thông - mạng xã hội cho rằng nhà sáng tạo nội dung, KOL giờ là một "nghề" và có tốc độ đào thải rất nhanh. Việc nổi tiếng nhanh rồi "chìm" cũng nhanh khiến một bộ phận người nổi tiếng bất chấp tất cả để kiếm tiền trong thời huy hoàng của bản thân.

"Đây là hệ lụy của việc phát triển nhờ may mắn, lại không tập trung củng cố nền tảng cá nhân để phát triển bền vững. Cũng cần nói thêm về sự vô trách nhiệm của người làm nội dung khi đưa ra các thông điệp quảng cáo, thổi phồng quá mức công dụng, bất chấp sức khỏe của người khác để kiếm tiền. Chưa hết là thái độ bàng quan vô cảm, không chịu nhận trách nhiệm khi có vấn đề xảy ra với các sản phẩm họ nhận quảng cáo", vị này nhấn mạnh.

Người bị ảnh hưởng bởi hành vi vô trách nhiệm này không ai khác chính là những người theo dõi (follower), người xem và tin vào KOL khi họ vì yêu mến, tin tưởng nên sử dụng những sản phẩm kém chất lượng. Bên cạnh đó chính KOL, nhà sáng tạo nội dung đôi khi cũng không có hiểu biết về sản phẩm mình đang quảng cáo, dẫn đến nhiều trường hợp vì tin tưởng nhãn hàng mà vô tình tiếp tay cho thông tin sai sự thật.

Chụp màn hình ABC

Anh Nhân Nguyễn - nhà sáng lập của Nhan Nguyen Sharing cho rằng khi nhà sáng tạo nội dung trên các kênh mạng xã hội đã có 5.000, 10.000 hay cả triệu người theo dõi thì nên có trách nhiệm với lời nói, hành động của mình. Lời nói của họ lúc này có thể đang ảnh hưởng đến cuộc sống của một ai đó, đặc biệt là với những người hâm mộ trẻ, thậm chí cả doanh nghiệp với nhiều con người.

Anh chia sẻ: "Khi một tư duy sai được ủng hộ bởi 10 người, mỗi người trong đó chỉ có 1.000 người theo dõi, thì hiệu ứng lan tỏa có thể gây lệch lạc tư duy trong xã hội và rất nhanh thôi, người chịu ảnh hưởng chính là chúng ta. Những thứ chúng ta tạo ra rồi sẽ quay về với chính chúng ta; những lời nói hoặc tư duy sai trái ta ủng hộ sẽ có thời điểm quay lại làm hại mình, nên phải biết cẩn trọng khi làm nội dung hay phát ngôn, để mang lại giá trị tốt cho người dùng".

Nói về trách nhiệm của những người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội, anh Nguyễn Lạc Huy - Giám đốc Schannel Network (kênh tin tức hướng đến giới trẻ) cho biết với ý thức thông tin của mình sẽ được tiêu thụ bởi hàng nghìn, đôi khi hàng triệu người xem nên trước mỗi phát ngôn hay đăng tải sản phẩm, đội ngũ đều phải chú ý kiểm tra kỹ. "Sai sót là khó tránh, thực tế chính Schannel từng vướng sai lầm, nhưng chúng tôi luôn coi đó là bài học để tránh lặp lại", anh Huy tâm sự.

Lãnh đạo 9x của SN cũng nhìn nhận thị trường sáng tạo nội dung gần đây đã có nhiều sự thay đổi, người làm lĩnh vực này cũng đang nhận thức được vai trò của mình rõ nét hơn so với trước. Từ đó mang đến sự cạnh tranh gay gắt và những KOL không giữ được hình ảnh, độ uy tín sẽ sớm bị loại bỏ khỏi cuộc chơi.