Toát mồ hôi với... bảng xếp hạng FIFA

Vòng loại World Cup 2018 đang tiến vào giai đoạn quyết định. Đối với các đội đã chính thức lấy vé hoặc hầu như chắc suất dự VCK, điều đáng quan tâm nhất từ nay đến cuối năm là lễ bốc thăm chia bảng cho VCK World Cup, sẽ diễn ra ngày 1.12 ở điện Kremlin. Nực cười ở chỗ: có một chi tiết nhỏ mà giới chuyên môn luôn xem thường, giờ lại làm khối đội mạnh toát mồ hôi hột. Đó là bảng xếp hạng các đội tuyển trên thế giới, của FIFA.

Đỉnh điểm của sự khôi hài: không riêng gì các cường quốc Ý, Tây Ban Nha, Pháp, Anh, mà ngay cả FIFA cũng đang hồi hộp chờ xem máy tính đưa ra bảng xếp hạng tháng 10.2017. FIFA quy định: nếu không có gì thay đổi, việc chọn các đội hạt giống trong lễ bốc thăm World Cup 2018 sẽ dựa vào bảng xếp hạng tháng 10.2017 của FIFA.

Trong bảng xếp hạng hiện thời (tháng 8.2017), các đội Thụy Sĩ và Ba Lan đang đứng ở "top 5". Pháp, Tây Ban Nha, Ý, Anh thì chỉ đứng ở vị trí số 10 trở đi. Một mặt, không ai biết chắc bảng xếp hạng này sẽ thay đổi ra sao trong vòng 2 tháng sắp tới. Mặt khác, nếu có thay đổi thì đấy cũng chỉ là sự... hên, xui thuần túy. Bảng xếp hạng của FIFA xưa nay luôn là một trong những điều vô nghĩa, phản chuyên môn nhất trong bóng đá đỉnh cao. Nhưng chính vì ít ai lưu ý, bây giờ người ta mới phải ngã ngửa, khi chợt nhớ rằng FIFA sẽ căn cứ vào bảng xếp hạng để xếp hạt giống trước lễ bốc thăm World Cup!

Nguyên tắc xếp hạng của FIFA là dựa vào kết quả thi đấu trong vòng 5 năm gần nhất của các đội tuyển. Trước đây, đấy thật sự là một trò hề. Câu chuyện khá hơn một tí khi FIFA điều chỉnh cách tính điểm. Đại khái: chiến thắng trước một đối thủ có thứ hạng cao thì được điểm số khá hơn chiến thắng đối thủ có thứ hạng thấp. Hoặc trước cùng một đối thủ thì chiến thắng ở vòng loại Euro, World Cup có điểm số cao hơn chiến thắng trong trận giao hữu. Những điều như thế thì ai cũng biết. Chẳng qua, FIFA chỉ kém về quan điểm chuyên môn: lẽ ra không nên dùng những con số lạnh lùng để xếp đội này đứng trên đội kia.

Tuyển Tây Ban Nha đứng thứ 11 theo bảng xếp hạng tháng 8.2017 của FIFA AFP

Nhưng, có một điều ít biết trong cách xếp hạng: FIFA không cộng dồn điểm số của các đội, mà chỉ tính "điểm số trung bình". Ví dụ một đội được 25 điểm trong 10 trận (bình quân 2,5 điểm/trận) sẽ không bằng đội chỉ được 6 điểm trong 2 trận (bình quân 3 điểm/trận). Đành kết luận: đây là cách xếp hạng "ngu xuẩn", chứ không còn là bất hợp lý về chuyên môn nữa.

Con nít cũng biết cách khai thác lỗ hổng này. Cứ đá giao hữu với một đội thật yếu (và thắng), rồi... không đá nữa, sẽ có chắc sẽ có 3 điểm trung bình, hơn hẳn mọi siêu cường về điểm số (ít ra là trong mảng thi đấu giao hữu). Với các "đại gia", nếu đành phải đá giao hữu với đối thủ mạnh để rà soát các vấn đề chuyên môn (đây là chuyện nghiêm túc), thì giải pháp để "ăn gian" là cố thay người nhiều hơn 6 lần/trận. Các trận như thế sẽ không được FIFA công nhận kết quả. Tất nhiên, ít ai vận dụng cách này, đơn giản vì người ta... không để ý.

Cách chọn hạt giống của FIFA còn có... câu thòng "nếu không có gì thay đổi...". Vấn đề là thay đổi thế nào, hoặc vì sao phải thay đổi? Nếu chờ bảng xếp hạng tháng 10.2017 "xem sao", rồi mới công bố cách chọn hạt giống thì quá vớ vẩn. Vả lại, giả sử Pháp hoặc Tây Ban Nha khi ấy lại lọt vào "top 7" thì họ có chịu thay đổi cách chọn hạt giống?