Tổng thống Mỹ đãi Chủ tịch Trung Quốc món gì?

Mà đâu riêng người Mỹ mới căng thẳng! Trong khi Mỹ tố ông bạn "bằng mặt không bằng lòng" là tấn công mạng, là vi phạm nhân quyền, là hành động phi pháp ở Biển Đông... thì Trung Quốc bảo Mỹ vu khống, muốn Mỹ tránh xa đề tài Biển Đông, chưa kể nỗi bực dọc truyền kiếp về vấn đề Đài Loan...

Ngồi chung bàn với nhau trong không khí như thế quả là ngột ngạt. Nhưng họ sẽ phải ngồi chung bàn khi Tổng thống Obama mời Chủ tịch Tập đến dự buổi tiệc chiêu đãi cấp nhà nước vào tối 25.9 tới đây. Cái khó hơn là không ai, ít ra là chủ nhà, được tỏ ra mặt là mình đang ngột ngạt. Hoặc nếu có thì phải là những "chiến thuật bày tỏ sự ngột ngạt một cách tinh tế" có dụng ý được tính toán cực kỳ kỹ lưỡng từ trước.

Bài toán khó không chỉ dành cho vợ chồng Tổng thống Mỹ mà tất cả các thực khách - vài trăm con người thuộc thành phần tinh túy được lựa chọn rất kỹ lưỡng - cũng sẽ phải chuẩn bị tinh thần mà cư xử cho phải phép.

Hãng tin AP dẫn lời bà Joanna Coles, Tổng biên tập tạp chí Cosmopolitan, từng dự buổi quốc yến Mỹ dành cho Tổng thống Pháp Francois Hollande hồi năm 2014, bảo rằng chẳng có ai không muốn được có mặt trong những buổi tiệc cực kỳ xa xỉ kiểu này, bởi "không ai là quá sành điệu đến mức không thể ở trong cùng một phòng với người đứng đầu Trung Quốc và người đứng đầu nước Mỹ".

Hẳn khách mời sẽ rất lấy làm hãnh diện được có mặt trong buổi tiệc long trọng đó. Có điều, hãng tin AP bình luận rằng, tất cả đều sẽ phải ý thức rõ rằng họ đang ăn tối với những người "ngoài mặt là bạn mà trong bụng là thù". Tất cả các bên sẽ luôn ý tứ để cư xử thích hợp nhất!

Bàn tiệc quốc yến của Mỹ - Ảnh: AFP

Bà Anita McBride, người từng giữ chức chánh văn phòng của cựu đệ nhất phu nhân Laura Bush, nhận xét rằng phía khách mời sẽ trông chờ "dấu hiệu cho thấy anh không xúc phạm họ", trong khi người Mỹ thì trông chờ dấu hiệu cho thấy ông Obama bảo đảm quyền lợi của họ.

Trong tình huống ngoại giao hoàn hảo nhất, người Trung Quốc sẽ nhanh chóng nhận thấy dấu hiệu họ mong muốn, không như cuộc thăm cấp nhà nước lần trước, khi Chủ tịch Trung Quốc lúc đó là ông Hồ Cẩm Đào đang được ông Obama thiết đãi quốc yến long trọng tại Nhà Trắng thì nghệ sĩ piano nổi tiếng Lang Lang cất lên tiếng đàn réo rắt. Người Trung Quốc nổi giận, bảo đó là hành động làm mất mặt họ, bởi đó là đoạn nhạc nền trong một bộ phim về cuộc chiến Triều Tiên. Lang Lang, một nghệ sĩ gốc Hoa thì bảo lời buộc tội đó là vô lý.

Tình huống hiện nay còn căng hơn gấp bội với hàng loạt sự cố đối đầu giữa 2 ông khổng lồ, đè thêm một mớ áp lực lên tiệc chiêu đãi, một sự kiện đã nhạy cảm sẵn.

Liệu Tổng thống Obama và Chủ tịch Tập có chụp hình nâng ly với nhau? Rất có thể.

Vợ chồng Chủ tịch Trung Quốc từ chuyên cơ bước xuống ở sân bay Paine Field tại thành phố Everett, bang Washington ngày 22.9 - Ảnh: Reuters

Liệu cam kết của chính quyền Mỹ là sẽ bàn bạc thẳng thắn với khách về những khác biệt trong cuộc gặp cùng ngày diễn ra tiệc chiêu đãi sẽ có kéo dài đến tối, giữa cuộc trò chuyện trong bàn ăn của họ? Có lẽ không.

Liệu trong số vài trăm thực khách tinh túy có ai đó lại lôi bất đồng Mỹ-Trung ra giữa bàn tiệc, dẫu ông chủ tiệc và vị khách mời quan trọng nhất đã "né" chúng? Đó là tình huống không thể kiểm soát được.

Liệu ai đó không phải là khách mời nhưng có mặt tại sự kiện gây ra rắc rối? Chuyện đã từng xảy ra. CNN đưa tin hồi năm 2006, khi Tổng thống Mỹ lúc đó là ông George W. Bush đang lắng nghe bài diễn văn của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cầm Đào thì một phụ nữ gốc Hoa hét toáng lên bằng tiếng Anh: "Tổng thống Bush, hãy ngăn ông ấy đàn áp Pháp Luân Công" rồi hét bằng tiếng Hoa: "Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, ông sắp tàn rồi".

Mật vụ Mỹ sau đó xác định kẻ phá bĩnh là một nhà báo được cấp phép đến đưa tin về sự kiện kể trên. Trong khi ông Bush thì thầm vào tai vị khách rằng :"Anh ổn thôi" thì người dẫn chương trình trong sự kiện hôm đó lại đổ thêm dầu vào lửa, gọi nhầm Trung Quốc là "Cộng hòa Trung Hoa", tên cũ của Đài Loan.

Khi đến lúc, ông Obama sẽ ở trong tình huống không mấy dễ chịu: nâng cao ly rượu theo cách rất trang trọng với nhà lãnh đạo của một đất nước mà ông liên tục đe dọa trừng phạt vì tình báo công nghiệp và hàng loạt bất đồng khác.

Không ít các đối thủ thuộc Cộng hòa, đảng đang hy vọng sẽ có đại diện thay ông Obama chủ trì các buổi quốc yến trong những năm tới, đã vịn vào điều này để chỉ trích ông, bảo rằng không nên tổ chức quốc yến dành cho ông Tập. Ứng viên tổng thống Donald Trump tuyên bố nếu là ông, ông sẽ mời vị khách Trung Quốc một cái bánh mì kẹp thịt thức ăn nhanh Big Mac, size lớn hẳn hoi! Trước khi rút lui khỏi cuộc đua tổng thống, thống đốc bang Wisconsin, ông Scott Walker cũng kịp tuyên bố rằng ông Obama cần hủy buổi quốc yến ngay lập tức.

Trong khi đó, giới chức Nhà Trắng bảo buổi chiêu đãi trọng thể này là cơ hội quan trọng để 2 bên tăng cường quan hệ, bảo rằng giữa rất nhiều bất đồng, Mỹ và Trung Quốc đã phối hợp với nhau thành công trong hàng loạt vấn đề, nào là biến đổi khí hậu, nào là mối đe dọa hạt nhân ở Triều Tiên, là thỏa thuận hạt nhân với Iran.

Thế nên, bà McBride cựu chánh văn phòng của đệ nhất phu nhân, kết luận rằng nhiệm vụ của Tổng thống Obama sẽ là "thể hiện món khó nuốt một cách thanh lịch".