'Trán cháy rực nghĩ trời đất mới'

Chúng ta đều biết, những năm 1948 - 1949 là thời điểm khó khăn như thế nào với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân và chiến sĩ ta. Bài thơ Đất nước ra đời trong hoàn cảnh ấy, đã toát lên chí khí của nhà thơ - chiến sĩ Nguyễn Đình Thi. Và không những chí khí, nó còn thể hiện được sự tự tại, tầm nhìn xa của tác giả bài thơ, lúc bấy giờ như một người phát ngôn bằng thơ về cuộc kháng chiến của đất nước mình, dân tộc mình. "Trán cháy rực nghĩ trời đất mới", ngay từ hồi ấy, đã đĩnh đạc nghĩ về "trời đất mới", về ngày mai tươi sáng của đất nước mình: "Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ bùn đứng dậy sáng lòa" (Đất nước). Sự tự tin, niềm tin vào con đường đi tới ngày chiến thắng, những hình ảnh thơ đẹp nhất viết về dân tộc mình, đó là những gì mà nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã thể hiện qua bài thơ Đất nước.

vanhocnghethuat.quangngai.gov.vn

Năm nay, 2023, kỷ niệm 20 năm ngày nhà văn hóa lớn, nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch lớn, nhà văn Nguyễn Đình Thi qua đời (28.4.2003), gia đình nhà văn Nguyễn Đình Thi, lần thứ 3 tổ chức trao giải thưởng Văn hóa nghệ thuật mang tên "Nguyễn Đình Thi". Khác với 2 lần trước, lần này giải thưởng được trao tại Quảng Ngãi cho 3 nhạc sĩ nổi tiếng của miền Trung. Đó là nhạc sĩ Lê Quang Vũ ở Huế, nhạc sĩ Đình Thậm ở Đà Nẵng, và nhạc sĩ Văn Phượng ở Quảng Ngãi. Ba tác phẩm được chọn trao giải của ba nhạc sĩ này đều viết về Quảng Ngãi, và đều là ba tác phẩm xuất sắc. Lê Quang Vũ với giao hưởng thơ Trẻ em Mỹ Lai, Đình Thậm với ca khúc Quảng Ngãi trong tôi (còn mang tên thứ hai là Quê mình trăm mến ngàn thương), và Văn Phượng với hợp xướng Chân sóng viết về cuộc đối đầu và hy sinh anh hùng của 64 chiến sĩ bảo vệ đảo Gạc Ma. Năm nay cũng là dịp kỷ niệm 35 năm ngày các chiến sĩ bảo vệ Gạc Ma hy sinh (14.3.1988 - 14.3.2023), nên lần trao giải Nguyễn Đình Thi mang rất nhiều ý nghĩa. Vào thời thanh xuân trực tiếp tham gia cuộc kháng chiến chống Pháp, nghệ sĩ Nguyễn Đình Thi đã có hai ca khúc để đời. Đó là bài hát Diệt phát xít, và ca khúc mang hơi thở trường ca Người Hà Nội. Hai bài hát ấy đã sống hai phần ba thế kỷ, và hứa hẹn sẽ sống mãi với đất nước, nhân dân VN. Trao giải thưởng Nguyễn Đình Thi lần này cho ba nhạc sĩ cũng là dịp tôn vinh nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi, người chỉ sáng tác 2 bài hát, nhưng là hai tác phẩm để đời.

Người nghệ sĩ lớn ấy, từ năm 1948 đã viết bài thơ Đất nước bất hủ với câu thơ đầy tiên báo "Trán cháy rực nghĩ trời đất mới", nói lên chỗ đứng, vị thế của người nghệ sĩ "cùng đổ mồ hôi cùng sôi giọt máu" (thơ Xuân Diệu) với dân tộc mình. Một đất nước có những nhà thơ, những nghệ sĩ biết cam kết số phận mình cùng số phận của nhân dân mình, dân tộc mình như vậy, là một đất nước biết "Rũ bùn đứng dậy sáng lòa" (bài thơ Đất nước - Nguyễn Đình Thi).