Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn, Chủ tịch Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam đã có những lý giải xung quanh tên gọi của những lần trăng tròn trong năm.
Tháng 7: Trăng sấm
Hầu hết các loài hươu, nai đều rụng sừng hàng năm (hươu đực) và sau đó ít lâu những chiếc sừng này mọc lại, và thời điểm đó là khoảng tháng 7 ở nhiều nơi trên thế giới nên người ta thường gọi trăng tròn tháng này là Trăng Hươu Đực. Một số nơi khác còn gọi trăng tròn tháng này là Trăng Sấm để ám chỉ những cơn bão mùa hè đầy sấm chớp.
Trăng Sấm tháng 7
HUY HYUNH
Tháng 8: Trăng Cá Tầm
Trăng tròn vào tháng 8 thường được người ở châu Mỹ gọi là Trăng Cá Tầm, bởi tháng 8 là thời điểm có nhiều cá tầm nhất ở vùng hồ lớn Bắc Mỹ. Chúng là loài cá nước ngọt lớn nhất ở lục địa này, có thể dài hơn 2 m và nặng tới 90 kg.
Một số tên gọi khác trong văn hóa của châu Âu về trăng tròn tháng này là Trăng Mèo Rừng hoặc Trăng Ngũ Cốc, Trăng Ngô...
Tháng 9: Trăng Thu Hoạch
Trong khi ở châu Mỹ, cái tên Trăng Thu Hoạch và cả Trăng Ngô khá phổ biến để chỉ thời điểm thu hoạch của nông dân khu vực này (một bộ phận trồng ngô), thì người Anglo-Saxon và Celtic ở châu Âu có một cái tên thú vị khác là Trăng Rượu Vang. Có lẽ vào thời điểm này, thưởng thức rượu vang dưới ánh trăng là điều thú vị nhất đối với họ.
Tên gọi mặt trăng liên quan tới đặc điểm khí hậu, tập quán sinh trưởng và hoạt động, cũng như tới đặc trưng văn hóa từng vùng...
HUY HYUNH
Tháng 10: Trăng Thợ Săn
Vào thời điểm mùa thu này, các thợ săn ở Bắc Mỹ và châu Âu thường vào rừng săn hươu và cáo, khiến cho trăng tròn này mang cái tên như vậy.
Điều thú vị là như bạn biết, một tuần trăng ngắn hơn một tháng dương lịch một chút - lý do mà cứ khoảng 3 năm bạn lại có một tháng nhuận thứ 13 trong âm lịch. Cũng vì vậy, trung bình cứ 3 năm thì có 1 năm mà ngay vài ngày đầu tháng 10 đã có trăng tròn. Đó vẫn là cuối mùa thu hoạch, nên những năm đó trăng tròn đầu tháng 10 này cũng được gọi là Trăng Thu Hoạch.
Tháng 11: Trăng Hải Ly
Nguồn gốc của cái tên này ngày nay thường được giải thích là vào thời điểm này trong năm loài hải ly đến mùa xây đập - mà thực tế là những cái tổ giữa dòng nước, được làm bằng lá, cành cây và đôi khi cả đất đá, giúp chúng tích trữ thức ăn trong mùa đông và tránh sự tấn công của các loài săn mồi như gấu và chó sói.
Cũng có nguồn khác giải thích rằng trăng tròn tháng 11 được gọi như vậy vì vào thời điểm này trong năm là lúc người bản địa châu Mỹ thường đặt bẫy hải ly.
Một số nơi khác trăng tròn tháng 11 được gọi là Trăng Sương Giá, vì đây là thời điểm mùa đông đang tới gần và ở nhiều khu vực có sương rất lạnh. Có nơi gọi trăng tròn tháng 11 là Trăng Tang, coi đó là thời điểm gần hết năm và người ta sẽ tưởng nhớ những người đã khuất.
Tên gọi mặt trăng vào mỗi tháng luôn khiến nhiều người tò mò.
HAS
Tháng 12: Trăng Lạnh/Trăng Sồi
Tháng 12 là lúc có ngày đông chí (21 hoặc 22.12), trời thực sự lạnh đi ở đa số các khu vực tập trung dân cư trên thế giới. Do đó, có lẽ không cần giải thích thêm về cái tên Trăng Lạnh. Một vài nơi ở châu Âu, người ta còn gọi trăng tròn này là Trăng Đêm Dài, những ngày lân cận đông chí đều có ban đêm dài hơn rõ rệt so với ban ngày (càng đi về vĩ độ cao phía bắc, bạn sẽ càng thấy rõ rệt sự chênh lệch này).
Vào nhiều năm, trăng tròn cuối cùng của năm (dương lịch) rơi vào sau ngày đông chí. Vào lúc đó, các linh mục Celtic thời xưa thường làm lễ tôn vinh cây sồi vì sức chịu đựng và sự hiện diện cao quý của nó như một biểu tượng của sức mạnh và sự vĩnh cửu. Vì vậy, trăng tròn vào thời điểm đó còn được gọi là Trăng Sồi ở khu vực văn hóa này.
Lưu ý
Theo Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam, nhiều cái tên khác nhau chỉ những lần trăng tròn khác nhau trong năm. Về cơ bản, tất cả chúng đều liên quan tới đặc điểm khí hậu, tập quán sinh trưởng và hoạt động, cũng như tới đặc trưng văn hóa từng vùng. Chúng không hề phản ánh chút nào về hình dạng, độ sáng hay màu sắc của mặt trăng.
Bên cạnh đó, khác với hiểu nhầm của nhiều người, các pha của mặt trăng gần như không có ảnh hưởng nào đáng kể lên tập quán của các loài động vật và thực vật. Sói không chỉ hú khi trăng tròn, hải ly cũng không đợi tới lúc đó mới xây đập, và các loài hoa không phải chỉ nở trong đêm trăng tròn. Những tên gọi đó phản ánh một cách nói chung những giai đoạn cụ thể có thể kéo dài nhiều ngày hoặc nhiều tuần, không phải một thời điểm duy nhất.
Ở Việt Nam và một số nước Á Đông, có những lễ hội hay phong tục đặc trưng diễn ra vào một số lần trăng tròn nhất định như rằm tháng giêng, rằm tháng 7, rằm tháng 8... Mặc dù vậy, chúng thường được gán với tên của các lễ hội và phong tục nhiều hơn là liên quan trực tiếp tới mặt trăng.
"Những tên gọi nêu trên cuối cùng chỉ mang tính truyền thống văn hóa. Ngoài việc trăng không thể cứ tới tháng 4 thì có màu hồng hay tháng nào đó thì có màu đỏ, thì chúng ta đều biết rằng ở Việt Nam (cũng như nhiều nơi khác) không có cá tầm, hoa phlox và cũng chẳng có ai thờ cây sồi.
Vì vậy, bên cạnh việc thông qua những thông tin này để biết thêm về một chút đặc điểm tự nhiên, văn hóa của phương Tây, bạn cũng có thể nhận thấy việc không cần thiết phải phụ thuộc vào những tên gọi đó - những cái tên mà chính người bản địa ở những vùng đó ngày nay cũng không còn nhiều người nhớ tới, và càng không nên để bị ngộ nhận bởi những thông tin phóng đại quá xa khỏi sự thật mà bạn có thể thường gặp", ông Đặng Vũ Tuấn Sơn lưu ý.
Bình luận (0)