Trí tuệ nhân tạo bứt phá giữa tiềm năng và thách thức

Công ty Eurasia Group (Mỹ), đơn vị tư vấn và nghiên cứu rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, vừa đánh giá năm 2024 là năm của trí tuệ nhân tạo (AI).

Các mặt của xu thế

Cụ thể, trong phân tích gửi đến Thanh Niên, Eurasia Group đánh giá: Năm 2024 là một năm trưởng thành của AI. Các công ty đã thúc đẩy các sản phẩm và tính năng mới nhất, tốt nhất về AI. Trong khi đó, chính phủ các nước nỗ lực kiểm soát công nghệ này.

Ảnh: Phát Tiến tạo bằng AI

Theo đó, AI đã phát triển mạnh mẽ hơn khi không còn giới hạn trong các giao diện chatbot thông thường, để phát triển thành các ứng dụng phần mềm sáng tạo hơn. Xu thế vừa nêu đã kéo theo cuộc đua đầu tư cho chip bán dẫn phục vụ sự phát triển của AI. Điển hình, chỉ riêng Meta (tập đoàn mẹ của Facebook) đã tiết lộ việc chi hàng tỉ USD để trang bị các bộ xử lý đồ họa NVIDIA nhằm tăng cường các ứng dụng AI.

Trong khi đó, nhiều công ty công nghệ lớn của Mỹ như Amazon, Apple, Meta, Microsoft và OpenAI cố gắng thiết kế chip riêng để giảm sự phụ thuộc vào hai nhà cung cấp chip NVIDIA và AMD - vốn đưa ra mức giá không rẻ cho chip bán dẫn tiên tiến. Việc tìm đến các nguồn chip giá rẻ hơn được kỳ vọng giúp tăng hiệu quả về kinh tế, hướng đến lợi nhuận từ sự phát triển các ứng dụng, dịch vụ AI. Bởi giới đầu tư tài chính cũng liên tục cảnh báo đầu tư cho AI quá lớn nhưng các công ty lại chưa thể thu về lợi nhuận.

Đồng thời, trong năm 2024, Liên minh châu Âu (EU) thông qua đạo luật kiểm soát AI, trở thành hệ thống luật hoàn chỉnh đầu tiên về lĩnh vực này và trở thành một khuôn khổ cho sự phát triển chung của AI trong thời gian tới. Tháng 9 vừa qua, LHQ cũng đã công bố kế hoạch vạch ra các mục tiêu cụ thể cho cơ quan quản trị toàn cầu để đảm bảo một hệ thống "toàn diện" trong quản lý AI. Tuy vậy, nước Mỹ năm 2025 dưới thời ông Donald Trump nhiều khả năng sẽ thực hiện cách tiếp cận hạn chế can thiệp đối với lĩnh vực AI. Vừa qua, lãnh đạo các công ty Meta, Amazon… đã không ngần ngại chi đậm để quyên góp cho sự kiện lễ nhậm chức của ông Trump như một nỗ lực tranh thủ sự ủng hộ.

Xoay quanh AI, năm 2024 còn chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong đó, Washington đã đẩy mạnh nhiều biện pháp nhằm hạn chế sự phát triển của Bắc Kinh về AI. Kết quả, phía Trung Quốc đã gặp không ít khó khăn về lĩnh vực này.

Tương lai và thách thức

Phân tích của Eurasia Group cũng đưa ra một số dự báo về sự phát triển của AI trong năm 2025. AI được dự báo sẽ cải thiện về mô hình nhưng mức độ cải thiện như thế nào sẽ vẫn là một dấu hỏi. Nếu sự cải thiện không quá lớn thì đồng nghĩa với việc các ngành công nghệ đang lo ngại về hiệu quả lợi nhuận khi đầu tư, và thực tế cũng đã có nhận định tốc độ phát triển của AI đang chậm hơn so với trước. Ngược lại, nếu các mô hình AI bùng nổ quá nóng thì cũng có thể là bắt đầu giai đoạn "điểm rơi". Có lẽ, các công ty về AI sẽ tìm cách cân bằng để chứng minh tương lai tươi sáng của AI sẽ còn lâu dài.

Tuy nhiên, sự phát triển bùng nổ của AI có thể dẫn đến một diễn biến tiêu cực là phản ứng của người lao động. Điển hình, ở "công xưởng điện ảnh" Hollywood (Mỹ) và ngành công nghiệp trò chơi điện tử, nhân lực trong ngành sáng tạo có thể phản ứng với phía doanh nghiệp do bị cắt giảm công việc.

Bên cạnh đó, một dự báo đáng lo ngại khác chính là khả năng chiến tranh sẽ trở nên tự động hóa hơn. Chính phủ các nước có thể không hoàn toàn chấp nhận AI trong toàn bộ hệ thống vận hành, nhưng quân đội lại có thể khác. Điển hình như Bộ Quốc phòng Mỹ đang đẩy mạnh phát triển và ứng dụng AI, dự kiến còn có thêm nhiều hợp đồng trong thời gian tới. Điều này ẩn chứa khả năng AI sẽ được tăng cường ứng dụng trong các bộ máy chiến tranh, dẫn đến nhiều nguy cơ khó lường cho nhân loại.