Trung Quốc giảm nhập khẩu, nông dân Lào Cai đổ bỏ hàng nghìn tấn chuối

Dù mở cửa nhập khẩu trở lại đối với quả chuối từ Việt Nam nhưng Trung Quốc siết chặt quy định kiểm dịch Covid-19 khiến sản lượng xuất khẩu giảm mạnh. Mùa thu hoạch chuối vụ thu đông năm nay, nông dân Lào Cai ngậm ngùi đổ bỏ hàng nghìn tấn chuối khi không có đầu ra tiêu thụ.

Chia sẻ với Thanh Niên, ông Trần Văn Hùng, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Châu Thịnh Phong (xã Bản Lầu, H.Mường Khương, Lào Cai), cho biết đơn vị này có vùng nguyên liệu khoảng 400 ha chuối tại Mường Khương và các huyện Tân Uyên, Tam Đường, tỉnh Lai Châu.

Thời điểm này năm 2020, mỗi ngày HTX xuất khẩu từ 16 - 17 xe chuối nhưng năm nay, Trung Quốc tạm dừng nhập khẩu từ ngày 5.8 khiến hàng chục ha chuối vào vụ thu hoạch không có đầu ra, đành bỏ chín thối trên nương. Đến nay, HTX Châu Thịnh Phong đã phải đưa gần 1.000 tấn chuối đi làm phân hữu cơ, thiệt hại khoảng 5 tỉ đồng.

“Lứa chuối đang thu hoạch để chín, tôi cho công nhân bóc bỏ vỏ đưa vào ủ, sản xuất rượu nhưng khối lượng chế biến này không đáng kể so với sản lượng phải thu hoạch hàng trăm tấn mỗi ngày”, ông Hùng nói.

Nông dân xã Bản Lầu ngậm ngùi đổ bỏ chuối vào bể để ủ làm phân hữu cơ Ảnh Hoàng Phan

Bà Hoàng Thị Mong, phụ trách xuất khẩu Công ty TNHH Hoàng Bằng (H.Bát Xát, tỉnh Lào Cai), cho biết từ tháng 8 cho đến tết Nguyên đán hàng năm nhu cầu tiêu thụ chuối ở thị trường Trung Quốc rất lớn. Năm 2020, giá chuối rất cao, có bao nhiêu thương lái Trung Quốc đều mua hết nhưng năm nay họ bất ngờ "đóng biên" hơn 20 ngày đúng vào mùa cao điểm khiến chuối bị dồn ứ lại.

“Theo các đối tác Trung Quốc, bên họ cũng siết chặt kiểm soát vận chuyển khiến việc đưa hàng vào sâu nội địa gặp khó khăn. Sản lượng thu mua giảm mạnh nên tiêu thụ chuối ở Lào Cai gặp khó”, bà Mong nói.

Trong báo cáo gửi UBND tỉnh Lào Cai mới đây, Sở Công thương, cho biết tại các huyện Mường Khương, Bát Xát hiện có khoảng 650 tấn chuối đến kỳ thu hoạch nhưng không thể tiêu thụ. Giá chuối xuất khẩu tùy thời điểm có giá từ 6.000 - 8.000 đồng/kg nhưng đã giảm xuống 3.000 - 4.000 đồng/kg, thậm chí có ngày rơi xuống 2.000 đồng/kg vẫn không có người thu mua.

Theo Sở Công thương tỉnh Lào Cai, chuối được trồng tập trung chủ yếu tại các huyện Bảo Thắng, Bát Xát, Mường Khương với trên 13.874,7 ha. Trong đó, sản lượng chuối vụ thu đông từ tháng 8 - 11 đang khó tiêu thụ khoảng 17.500 tấn.

90% chuối trồng tại Lào Cai xuất khẩu sang Trung Quốc, tiêu thụ nội địa khoảng 10%, trong khi đó tiêu thụ trong nước rất khó khăn vì dịch Covid-19. Chuối quả của Lào Cai chưa có bao bì và quy trình bảo quản, làm chín, vận chuyển sau thu hoạch nên chưa có thương hiệu để đưa vào hệ thống phân phối bán lẻ. Qua thử nghiệm tại các siêu thị tại Hà Nội, sản lượng tiêu thụ không nhiều, chỉ khoảng 20 tấn/ngày.

Theo tìm hiểu của Thanh Niên, sau nhiều lần tỉnh Lào Cai gửi văn bản, trao đổi qua đường dây nóng với chính quyền H.Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam. Các cơ quan chức năng phía Trung Quốc đã nhập khẩu chuối trở lại từ ngày 29.8 nhưng các lô hàng chuối phải làm xét nghiệm Covid-19, việc chuyển hàng bằng container khô thay vì container lạnh như trước đây.

Theo ông Trần Văn Hùng, quy định chuyển hàng bằng container khô có rủi ro rất cao. Thời tiết nắng nóng khiến chuối bị cháy xém, xuống mã đưa sang đến nơi dễ bị ép giá. “Trong 2 xe gần đây, chuối mở ra đều bị cháy xém hết, giá hợp đồng là 2 đồng nhân dân tệ/kg (khoảng 7.000 đồng/kg). Sang Trung Quốc, họ ép xuống còn một nửa, tính ra không đủ chi phí đóng gói, vận chuyển nên thà để chuối chín đổ bỏ, chứ xuất khẩu thế này thì lỗ vốn”, ông Hùng nói.

Còn bà Hoàng Thị Mong phản ánh, mỗi xe chuối giờ phải làm lấy mẫu xét nghiệm PCR như ở người, mẫu lấy ngẫu nhiên trên vỏ chuối, thùng đóng gói, thành xe, vô lăng trong ca bin, hai bên thành xe gộp lại đưa về Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai xét nghiệm. Mỗi xe đội thêm chi phí hơn 700.000 đồng tiền xét nghiệm Covid-19. Xe chở chuối đưa đến cửa khẩu khoảng 6 - 7 giờ sáng hàng ngày để lấy mẫu. Doanh nghiệp được hỗ trợ làm xét nghiệm nhanh nhất nhưng phải đến 2 - 3 giờ chiều mới có kết quả làm thủ tục xuất khẩu.

“Hàng đi chậm hơn rất nhiều so với trước đây, mỗi ngày chỉ được vài xe. Phía Trung Quốc chỉ chấp nhận chuối trồng tại Lào Cai, chứ không nhận chuối từ các tỉnh khác”, bà Mong nói.

Trước đó, ngày 27.8, ông Hoàng Văn Khánh, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai ký văn bản gửi các sở, ngành yêu cầu tiếp tục duy trì trao đổi với cơ quan chức năng Trung Quốc tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu chuối, tìm thêm các thị trường mới; đề nghị các tổ chức, đoàn thể hỗ trợ tiêu thụ chuối.

Đặc biệt, UBND tỉnh Lào Cai đề nghị Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh tại Lào Cai có chính sách giảm lãi suất, giãn nợ cho các hộ nông dân các HTX trồng chuối đang chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19.

Xuất khẩu nhỏ giọt, mỗi ngày chỉ được vài xe  Trao đổi với Thanh Niên chiều 1.9, ông Lê Thanh Hoa, Trưởng phòng Nông nghiệp H.Mường Khương - "thủ phủ" trồng chuối lớn nhất tỉnh Lào Cai với trên 1.300 ha, cho rằng sau 3 ngày nối lại xuất khẩu sang Trung Quốc tiêu thụ chuối vẫn chậm, chưa có sự chuyển biến, giá chỉ có 3.000 đồng/kg nhưng rất ít doanh nghiệp, thương lái thu mua. Còn theo thông tin từ Cửa khẩu đường bộ quốc tế số 2 Kim Thành, TP.Lào Cai, xuất khẩu chuối từ ngày 29.8 - 1.9 tại đây diễn ra nhỏ giọt, mỗi ngày chỉ có vài xe được thông quan.