Trước xu hướng hình sự hóa hành vi xâm phạm bản quyền phần mềm

Mới đây, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam, Hội Sở hữu trí tuệ và BSA| Liên minh Phần mềm đã tổ chức tọa đàm “Doanh nghiệp Việt Nam và vấn đề thực thi quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Bộ Luật hình sự (sửa đổi)” tại Hà Nội và TP.HCM.

Với sự có mặt của đại diện các cơ quan làm luật, các đơn vị thực thi quyền, cả hai buổi tọa đàm đã thu hút được sự tham gia của đông đảo doanh nghiệp trong và ngoài nước ở mọi lĩnh vực. Tại buổi tọa đàm, qui định truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi xâm phạm bản quyền phần mềm trong bộ luật hình sự sửa đổi có hiệu lực từ tháng 1.2018 được các doanh nghiệp quan tâm nhất và đặt ra nhiều câu hỏi cho những nhà làm luật và đơn vị thực thi.

Tại buổi tọa đàm, ông Trần Văn Minh, Phó Chánh Thanh tra, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, đại diện cho cơ quan thực thi quyền đã có những câu trả lời hữu ích, hướng dẫn các doanh nghiệp cách sử dụng phần mềm hiệu quả để tuân thủ luật pháp. Theo ông Minh, các doanh nghiệp chỉ nên cài các phần mềm có bản quyền cần dùng cho công việc, gỡ bỏ các phần mềm không cần thiết để tránh khi bị kiểm tra sẽ khó giải trình. Ngoài ra, thực trạng nhân viên viên tự ý cài đặt các phần mềm không có bản quyền vào máy tính làm việc cho công ty, nếu bị thanh tra phát hiện, thì doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước hành vi này của nhân viên. Đây là vấn đề được nhiều doanh nghiệp đưa ra tại phần trao đổi giữa doanh nghiệp và các cơ quan thực thi.

Ông Trần Văn Minh, Phó chánh Thanh tra, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đại diện cho cơ quan thực thi quyền đang trả lời câu hỏi của doanh nghiệp

Cũng tại buổi tọa đàm này, ông Trần Văn Minh đã đưa ra những cảnh báo với doanh nghiệp: “Điều 225 Bộ Luật Hình sự sửa đổi đã thể hiện quyết tâm của Chính phủ nhằm chống lại tình trạng vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan trong đó có bản quyền phần mềm máy tính. Với những hình phạt nghiêm khắc được quy định trong Bộ Luật hình sự sửa đổi này đã có hiệu lực, tôi cho rằng đã đến lúc các lãnh đạo doanh nghiệp cần phải gấp rút rà soát lại tình hình sử dụng phần mềm tại doanh nghiệp mình, và có hành động kịp thời, để tránh những tổn thất nặng nề về uy tín, tài chính cũng như ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp nếu một ngày các hành vi vi phạm bị cơ quan chức năng phát hiện”.

Ông Gary Gan trả lời câu hỏi của doanh nghiệp trong buổi tọa đàm tại TP.HCM vào ngày 20.4 vừa qua

Đại diện cho các công ty phần mềm, tại buổi tọa đàm, ông Gary Gan, Giám đốc Chương trình Tuân thủ Khu vực châu Á -Thái Bình Dương, BSA| Liên minh Phần mềm cũng chia sẻ những khuyến nghị quan trọng cho doanh nghiệp . Theo ông Gary, các doanh nghiệp nên sử dụng mô hình Quản lý Tài sản Phần mềm để bảo đảm chỉ cài đặt, sử dụng phần mềm hợp pháp, có giấy phép trong tổ chức. Về cơ bản, quy trình này bao gồm 4 bước: Đầu tiên, các doanh nghiệp tiến hành đánh giá kiểm kê để biết được công ty đang sử dụng phần mềm có bản quyền hay không phép. Thứ hai, các phần mềm phải đồng bộ với nhu cầu của doanh nghiệp mình. Bước thứ 3 là công ty nên đề ra các quy trình trong nội bộ doanh nghiệp. Thứ 4, các doanh nghiệp nên tiến hành tích hợp các bộ phận trong nội bộ doanh nghiệp mình để có được việc sử dụng các phần mềm có phép.

Ông Lê Ngọc Lâm - Phó cục trưởng, Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ (ngoài cùng bên trái) chủ trì buổi tọa đàm tại Hà Nội và TP.HCM

Chia sẻ với doanh nghiệp về xu hướng hình sự hóa các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên thế giới và tại Việt Nam, ông Lê Ngọc Lâm - Phó cục trưởng, Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: “Hiện nay, Việt Nam đang hội nhập sâu rộng về kinh tế với khu vực và thế giới thông qua các hiệp định thương mại tự do với các đối tác hàng đầu như Mỹ, Nhật Bản và Liên minh châu Âu. Thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong đó có thực thi bằng biện pháp hình sự là một trong những nội dung quan trọng trong đàm phán các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới và là nội dung được đặc biệt nhấn mạnh bởi các đối tác phát triển. Đặc biệt, các nước phát triển có xu hướng “hình sự hóa” các hành vi xâm phạm sở hữu trí tuệ bằng cách mở rộng đối tượng áp dụng biện pháp thực thi hình sự, không chỉ nhãn hiệu, quyền tác giả, quyền liên quan mà cả sáng chế,...”

“Bộ luật Hình sự 2015 đã lần đầu tiên quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Đây là bước tiến quan trọng, góp phần đưa pháp luật hình sự của nước ta gần hơn với chuẩn mực pháp luật của các nước tiên tiến trên thế giới, qua đó tăng cường tính răn đe của pháp luật hình sự đối với tội phạm”, ông Lâm nhấn mạnh.