Phim hoạt hình - đế chế mới của điện ảnh thế giới

Từ nỗ lực thoát khỏi cái “mác” chỉ dành cho trẻ con

Quay lại lịch sử phim hoạt hình, vào khoảng những năm 40 - 50 của thế kỷ trước, các bộ phim như Vua sư tử, Người đẹp và quái vật, Bạch tuyết và 7 chú lùn hay Cậu bé người gỗ là những tác phẩm khiến lũ trẻ say mê như điếu đổ bởi câu chuyện giản dị, hài hước, hình ảnh nhiều màu sắc và giàu trí tưởng tượng. Có lẽ nếu không biết tới những nhân vật kinh điển như chuột Mickey, vịt Donald, thuyền trưởng Poppye hay bộ đôi Tom và Jerry thì quả là thiếu sót lớn đối với tuổi thơ của nhiều người. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào nội dung đơn giản, gây cười và hình ảnh màu sắc làm chủ đạo thì phim hoạt hình làm ra chỉ mãi dành cho trẻ con.

Năm 1995 đánh dấu cột mốc giúp phim hoạt hình bước sang trang mới với sự ra đời của tác phẩm Câu chuyện đồ chơi - bộ phim đầu tiên được sản xuất trên máy tính với đồ họa 3D. Câu chuyện đồ chơi không chỉ làm nên tên tuổi cho hãng Pixar, những khoản lợi khổng lồ mà còn mở đầu cho kỷ nguyên hoạt hình mới sản xuất hoàn toàn bằng máy vi tính, khiến thời kỳ hoạt hình vẽ tay truyền thống của Walt Disney đi vào dĩ vãng.

Song song với tốc độ phát triển đến chóng mặt của khoa học kỹ thuật, hoạt hình ngày nay càng có nhiều bước tiến vượt bậc. Bằng sự giúp đỡ đắc lực của công nghệ 3D, các bộ phim được đầu tư hoành tráng hơn về nhiều mặt, từ việc nhân văn hóa nội dung tạo nên những sự phá cách độc đáo đến việc tác động một cách hoàn hảo tới thị giác và thính giác của người xem, phim hoạt hình đã dần mở rộng chu vi khán giả, không chỉ là những em bé mà ngay cả những thanh niên, người lớn tuổi đều có thể thấy thích thú với những siêu phẩm như Vút bay, Đi tìm Nemo, Kỷ băng hà, Minions, Rô bốt biết yêu Wall-E, Những mảnh ghép cảm xúc, Nữ hoàng băng giá hay mới đây nhất là Zootopia.

Ông Jeffrey Katzenberg, Giám đốc điều hành hãng phim DreamWorks từng nhìn nhận: "Cách đây 20 năm, phần lớn phim hoạt hình chỉ hướng đến trẻ em nhưng giờ đây nó trở thành công cụ để kinh doanh hoàn hảo. Điều này buộc chúng ta phải nâng cấp nhiều thứ để hướng đến đối tượng khán giả rộng hơn".

Chất lượng phim hoạt hình hiện nay là điều không thể bàn cãi và chúng ta đang bị cuốn vào những phim có cốt truyện vô cùng độc đáo. Nhiều đề tài về tình cảm gia đình, bạn bè được khai thác một cách đa chiều như Vút bay của hãng Pixar kể về ông lão Carl Fredricksen và cậu bé Russell bay đến Nam Mỹ trong một căn nhà được kéo lên không trung bằng bong bóng, để thực hiện ước mơ đi khắp thế gian của người vợ quá cố. Rô bốt biết yêu Wall-E lấy nước mắt của hàng triệu khán giả bởi câu chuyện tình yêu, sự hy sinh cao cả và lồng ghép trong đó là ý thức gìn giữ môi trường. Hay đỉnh cao là cuộc hành trình ký ức của 5 trạng thái cảm xúc của cô bé Ridley trong Những mảnh ghép cảm xúc.

Rõ ràng so với trước đây, nội dung phim hoạt hình hiện nay tinh tế, chắt lọc hơn nhưng vẫn giữ được yếu tố hài hước cần có. Những cảm xúc giận dữ, yêu ghét, đố kị trong các nhân vật hệt như con người luôn tạo sức hút mạnh mẽ vì nhìn chúng rất “thật”, do đó dễ dàng lấy được sự đồng cảm của người xem. Cây bút Owen Gleiberman của Entertainment Weekly đánh giá: "Đây là phim tuyệt nhất dành cho trẻ em nhưng nó đặc biệt thu hút với những người trưởng thành. Người lớn tới rạp thậm chí còn nhiều hơn trẻ nhỏ".

“Hiện tượng” Nữ hoàng băng giá càn quét các rạp phim trên thế giới cuối năm 2013 - Ảnh: Chụp màn hình trailer

Chính sự thay đổi về nội dung, công nghệ đã tạo cho phim hoạt hình có sức hút hơn, trở thành những "bom tấn" phòng vé. Thành tích 1,2 tỉ USD toàn cầu của Nữ hoàng băng giá làm chấn động thế giới, Minions trở thành “cơn sốt da vàng” khi mang về trên 1,1 tỉ USD với tạo hình những nhân vật tí hon dễ thương, chuyên làm những hành động kỳ quặc và nói thứ ngôn ngữ khó hiểu. Câu chuyện đồ chơi 3 cũng có doanh thu trên 1 tỉ USD và các phim này lần lượt đứng vị trí thứ 8, 10, 17 trên bảng xếp hạng phim ăn khách nhất mọi thời đại.

Thành công vang dội của các phim hoạt hình khiến địa hạt này trở thành "mảnh đất màu mỡ" để các hãng phim tranh nhau đầu tư. Có một thực tế rằng thị trường phim hoạt hình đã trở nên chật chội hơn rất nhiều so với hồi đầu thế kỷ 21 khi các đại gia như Walt Disney/Pixar, DreamWorks, Fox và Universal đều nhảy vào để tạo lợi nhuận từ các cỗ máy kiếm tiền như Đi tìm Nemo, Shrek, Madagascar, Kung Fu Panda, Kỷ băng hà, Minion.

Cuộc chiến không ngừng nghỉ giữa các hãng phim sẽ làm cho chất lượng phim hoạt hình tiến bộ lên theo từng ngày. Mỗi bộ phim được xuất xưởng đều mang hy vọng sẽ trở thành một trào lưu mới cho nền điện ảnh thế giới. Các bộ phim hoạt hình ngày nay không chỉ chinh phục khán giả bằng những ý tưởng sáng tạo, những nhân vật hoạt hình đáng yêu, những khung hình được xử lý một cách tỉ mỉ đến từng chi tiết mà còn bởi những câu chuyện đậm tính nhân văn - cái cốt lõi làm nên giá trị của một tác phẩm nghệ thuật. Đó chính là lý do năm 2001, Viện Hàn lâm Mỹ quyết định mở ra hạng mục Phim hoạt hình xuất sắc nhất tại Oscar để tôn vinh các tác phẩm giá trị này.

Ngày nay phim hoạt hình không chỉ dành riêng cho trẻ em hay thanh thiếu niên mà là cho mọi lứa tuổi. Hơn một thế kỷ đã trôi qua, phim hoạt hình dần hình thành chỗ đứng vững chắc trong nền điện ảnh thế giới ở giá trị thương mại lẫn nghệ thuật.