VAT khiến hàng trong nước bất lợi cạnh tranh
Ngoài phân bón, tại dự thảo sửa đổi luật Thuế giá trị gia tăng, Bộ Tài chính cũng chuyển tàu đánh bắt xa bờ, máy móc, thiết bị chuyên dùng cho sản xuất nông nghiệp từ đối tượng không chịu VAT sang chịu VAT với thuế suất 5%. Đồng thời, quy định tên một số máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp thuộc đối tượng chịu VAT 5% và giao Chính phủ quy định danh mục cụ thể gồm máy cày, máy bừa, máy cấy, máy gặt đập liên hợp… Riêng các loại máy móc, thiết bị có thể dùng vào nhiều mục đích khác nhau chuyển sang áp dụng thuế suất VAT 10%.
Nhiều mặt hàng trong nước gặp khó trước hàng nhập khẩu
Q.THUẦN
Nguyên nhân, theo Bộ Tài chính, hiện quy định tàu đánh bắt xa bờ, máy móc, thiết bị chuyên dùng cho sản xuất nông nghiệp; thức ăn gia súc gia cầm và thức ăn cho vật nuôi khác từ đối tượng không chịu VAT khiến các doanh nghiệp (DN) sản xuất, lắp ráp máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, tàu đánh bắt xa bờ gặp khó khăn.
Cụ thể, DN không được kê khai, khấu trừ VAT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ, bao gồm cả hoạt động đầu tư, mua sắm tài sản cố định phục vụ cho hoạt động sản xuất mà phải tính vào chi phí sản phẩm, khiến giá thành tăng và lợi nhuận giảm, bất lợi trong cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu cùng loại. Trong khi đó, nhiều loại máy móc, thiết bị vừa sử dụng được cho sản xuất nông nghiệp, vừa dùng được vào mục đích khác như máy bơm nước, máy dùng để sưởi ấm trong nông nghiệp… DN khó xác định được loại máy nào áp dụng VAT 5% và loại nào áp dụng VAT 10%.
Ngược lại, ở một nhóm hàng khác là hàng hóa do DN nhập khẩu trực tiếp từ nước ngoài vào khu phi thuế quan thuộc đối tượng không chịu VAT. Nhưng đối với hoạt động cho thuê tài chính, hàng hóa do DN trong nước nhập khẩu sau đó bán vào khu phi thuế quan thì thuộc đối tượng chịu VAT 0% (nghĩa là DN được khấu trừ hoặc hoàn VAT).
Như vậy, công ty cho thuê tài chính khi mua máy móc, thiết bị từ nước ngoài về để cho DN trong khu phi thuế quan thuê thì chịu VAT, sau khi chuyển giao sở hữu cho bên thuê (khi kết thúc hợp đồng) mới áp dụng VAT 0% thì công ty cho thuê tài chính trong nước không cạnh tranh được với công ty nước ngoài (vì tài sản của công ty cho thuê tài chính nước ngoài được chuyển thẳng vào khu phi thuế quan nên thuộc đối tượng không chịu VAT). Do đó, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định hàng hóa nhập khẩu của công ty cho thuê tài chính cho DN trong khu phi thuế quan thuê tài chính thuộc đối tượng không chịu VAT.
Chính sách thuế cần tránh bất hợp lý
Ông Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường ĐH Kinh doanh và công nghệ Hà Nội, phân tích: VAT là sắc thuế có tính liên hoàn, một quy trình khép kín tức hàng hóa dịch vụ của DN này sẽ là đầu vào của đơn vị khác. Do đó, những đối tượng không chịu VAT tức không được khấu trừ VAT đầu vào trong quá trình sản xuất kinh doanh. Vì thế, hàng hóa dịch vụ không chịu VAT sẽ giảm được chi phí giá thành thì ngược lại phải tăng giá vì không được khấu trừ thuế. Trong khi đó, VN không phân biệt đối xử trong lĩnh vực thuế, nên những DN nhập khẩu hàng có trong danh mục không chịu VAT cũng sẽ được hưởng chính sách như vậy. Dẫn tới sẽ càng làm khó cho các DN sản xuất trong nước khi cạnh tranh sản phẩm dịch vụ trên chính sân nhà.
Ngược lại, các DN nhập khẩu, đặc biệt DN nước ngoài sẽ được hưởng lợi ích kép. Đó là khi xuất hàng ra khỏi nước sở tại, DN này sẽ được hoàn VAT. Đến khi hàng được nhập khẩu vào thị trường VN lại thêm một phần lợi nữa là không chịu VAT. Hàng hóa nhập khẩu lúc này có chi phí rẻ hơn trong nước sản xuất rất nhiều.
"Với sự hỗ trợ về thuế như vậy, giá hàng hóa dịch vụ thuộc nhóm không chịu VAT của các DN nước ngoài sẽ được hưởng rất nhiều. Hay nói chính xác hơn, chính sách thuế đang bảo hộ ngược, khuyến khích sử dụng hàng nhập khẩu thay vì sản xuất trong nước", ông Nguyễn Ngọc Tú cho hay.
Đồng tình, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cũng cho rằng chính sách thuế sửa đổi như mặt hàng phân bón đưa vô nhóm chịu VAT 5% là hợp lý. Từ đó sẽ làm giá thành sản xuất của DN giảm đi và giá bán đến tay người nông dân có khả năng được giảm theo. Hiện cũng có nhiều sản phẩm khác đang nằm trong nhóm không chịu thuế VAT cũng gặp tình trạng như vậy và cần xem xét thấu đáo. Nếu không, hàng nhập khẩu do không phải chịu thuế sẽ rẻ hơn và "bóp nghẹt" hàng sản xuất trong nước.
Còn theo góp ý từ Liên đoàn Thương mại và công nghiệp VN (VCCI), dự thảo sửa đổi về luật Thuế giá trị gia tăng của Bộ Tài chính mới chỉ đề cập đối với phân bón, tàu cá và máy móc nông nghiệp với giải pháp đưa ra là chuyển các mặt hàng này từ diện không chịu thuế sang diện thuế suất 5%. Các mặt hàng còn lại thuộc quy định không chịu VAT cũng gặp vấn đề bảo hộ ngược tương tự, nhưng chưa có giải pháp.
Vì vậy, VCCI đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục rà soát để loại bỏ các mặt hàng thuộc đối tượng không chịu thuế theo một số nguyên tắc sau. Đối với các loại hàng hóa, dịch vụ mà VN không nhập khẩu từ nước ngoài (hoàn toàn tự sản xuất, cung ứng và tiêu dùng trong nước) thì tiếp tục duy trì diện không chịu thuế. Đối với các loại hàng hóa, dịch vụ mà VN có nhập khẩu từ nước ngoài để tiêu dùng trong nước thì cần loại bỏ khỏi diện không chịu thuế mà chuyển sang các mức thuế suất phù hợp.
Về nguyên tắc khi nghe áp thuế giá trị gia tăng thì tưởng hàng sẽ tăng giá bán. Nhưng nếu DN giảm được chi phí do được khấu trừ số thuế từ đầu vào thì trong điều kiện thông thường, DN có khả năng cũng giảm được giá bán sản phẩm để tăng sức cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Đây chính là mục tiêu và ý nghĩa quan trọng khi xây dựng chính sách thuế để cho hàng hóa tại thị trường nội địa cạnh tranh được với hàng nhập khẩu, khuyến khích phát triển sản xuất trong nước.
PGS-TS Đinh Trọng Thịnh
Bình luận (0)