Vốn

1. Có những cái tưởng như ất ơ từ cái thời xa lắc xa lơ dăm chục năm trước mà bây giờ lại rất giá trị với tôi, ví dụ đánh Morse thời hướng đạo sinh.

Những chữ dùng để ký hiệu các dấu huyền sắc ngã hỏi nặng tôi còn nhớ nên học đánh chữ vi tính rất nhanh. Con gái tôi bảo, để quen các ký tự dùng cho dấu khi đánh chữ, nó phải mất cả tuần. Đúng là ở đời biết cái gì cũng quý cả, không dùng lúc này thì lúc khác. Đó là những cái vốn rất trừu tượng trong mỗi con người.

Thời trước, đồ dùng học tập của tôi như cây bút, cục tẩy, nếu đánh rơi các bạn nhặt được đều trả lại, cũng như tôi trả lại các bạn khi nhặt đồ của bạn. Bởi thế lớn lên đi làm không vướng tật “cầm nhầm”. Đó cũng là cái vốn quý để dễ sống với đồng nghiệp. Nên khi biết mấy vị cấp trên mình “nhặt nhạnh” mình thấy chán, thấy hèn hèn và coi thường.

2. Trong chuyện buôn bán kinh doanh người ta hay nhắc đến vốn. Lại cũng nhiều người nghĩ vốn chỉ là tiền. Vậy thì đơn giản quá. Nếu họ hiểu được tiền chỉ là một phần của giá trị vốn trong việc kinh doanh thì đã không có nhiều doanh nghiệp sụp đổ tá lả như bây giờ.

Tôi không đi buôn, nhưng tôi biết rằng vốn là thứ trừu tượng chứ không cụ thể như cục tiền. Vốn là sự am hiểu thị trường, mối quan hệ bạn bè trong nghề, quan hệ với giới quan trường, sự hiểu biết về mặt hàng mình kinh doanh, hiểu biết chính sách, rồi cả việc mình có tổ chức được lực lượng đủ năng lực thực hiện ý đồ của mình không... Và cuối cùng là chữ tín. Chữ tín chính là cái vốn quan trọng góp vào sự thành bại. Thế đấy, tất tần tật đều là vốn cả. Tiền chỉ đóng vai trò ở khâu cuối cùng dùng để vận hành bộ máy. Để có cái vốn ấy người ta phải thu gom suốt đời còn chưa đủ, nên Lênin nhắc nhở “học, học nữa, học mãi” là thế.

3. Nhiều cán bộ của ta được nêm vào cương vị này nọ nhưng họ không đủ vốn đối ứng tiếp nhận cái chức thì chẳng khác gì đi buôn mà chẳng hiểu thị trường. Trong kinh doanh, nhiều người có tiền lập công ty nhưng lại chưa chuẩn bị kỹ hướng đi và sự hiểu biết thị trường, luật pháp, bạn hàng, đầu vào đầu ra… thì làm sao vươn xa, bền vững được. Khi gặp khó tất nhiên đổ kềnh.

Ấy vậy đến giờ vẫn còn không ít người tưởng vốn chỉ là tiền, hoặc vốn chỉ là cái bằng, cái chứng chỉ này khác. Vẫn còn nhiều lầm lẫn lắm, sao tránh khỏi thất bại.

Đông Ngàn