'Vua chocolate' đắc cử tổng thống Ukraine

Tỉ phú Petro Poroshenko, Chủ tịch Tập đoàn sản xuất bánh kẹo Roshen, đã đắc cử tổng thống Ukraine với số phiếu rất thuyết phục.

Tổng thống đắc cử của Ukraine Petro Poroshenko - Ảnh: Reuters

Tờ Le Monde dẫn kết quả kiểm phiếu sơ bộ sau khi các phòng phiếu đóng cửa vào rạng sáng 26.5 (giờ VN) cho thấy ông Poroshenko đã đạt tỷ lệ ủng hộ 56%, hơn xa so với ứng viên về thứ nhì là cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko (13%). Như vậy, doanh nhân này đã vượt ngưỡng 50% để trở thành tân Tổng thống Ukraine ngay từ vòng 1. Từ 2 thập niên qua, chưa có tổng thống nào của nước này nhận được sự ủng hộ lớn như thế. Với việc kết thúc bầu cử tổng thống một cách nhanh gọn, Ukraine tránh được nguy cơ leo thang bất ổn trong 3 tuần lễ giữa 2 vòng bỏ phiếu.

Xoa dịu Nga

Một trong những nhân tố chính dẫn đến chiến thắng của tân tổng thống Ukraine là hình ảnh một doanh nhân thành đạt, thực dụng và ôn hòa. Đây chính là những điểm cộng quan trọng mà cử tri Ukraine mong đợi ở vị nguyên thủ quốc gia trong bối cảnh đất nước đang khủng hoảng nghiêm trọng về chính trị lẫn kinh tế. Ông Poroshenko, 48 tuổi, không chỉ sở hữu Tập đoàn sản xuất bánh kẹo Roshen mà còn nắm nhiều công ty truyền thông và sản xuất xe hơi, xe buýt, máy kéo… Tài sản của tân Tổng thống Ukraine ước tính khoảng 1 tỉ USD, theo Le Monde.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Poroshenko rất được lòng dân chúng vì không chủ trương thực hiện những biện pháp cắt giảm ngân sách hà khắc. Ngược lại, ông cam kết điều hành đất nước như công ty của mình: đưa mức lương trung bình tại Ukraine lên ngang với lương trung bình tại Roshen (gần 600 USD). Sự thành công của Tập đoàn Roshen làm nhiều cử tri kỳ vọng ông Poroshenko có thể giúp cải thiện nền kinh tế ảm đạm của đất nước.

Bên cạnh đó, vị doanh nhân có biệt danh “vua chocolate” này đã chứng tỏ được khả năng “thích nghi” cao ở chính trường. Ông Poroshenko từng là bộ trưởng của 2 chính quyền đối lập nhau: ngoại trưởng dưới thời Tổng thống Viktor Yushchenko và bộ trưởng phát triển kinh tế dưới thời Tổng thống Viktor Yanukovych. Chính vì vậy, dù được biết là rất ủng hộ Ukraine tăng cường quan hệ với EU nhưng ngay sau khi có kết quả kiểm phiếu, ông Poroshenko đã bày tỏ thiện chí với Nga với nhận định: “Không có sự tham gia của Nga thì không thể thảo luận một cách nghiêm túc về an ninh khu vực. Chúng tôi chắc chắn sẽ thu xếp một cuộc gặp với Tổng thống Vladimir Putin”, theo RIA-Novosti. Đáp lại, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov ngày 26.5 tuyên bố Moscow tôn trọng sự lựa chọn của nhân dân Ukraine và sẵn sàng đối thoại với ông Poroshenko.

Đảng phái bí ẩn Theo Le Monde, lực lượng chính trị đứng sau Tổng thống đắc cử Poroshenko khá bí ẩn. Người ta chỉ biết đó là một đảng mang tên Liên đới nhưng không có trụ sở chính thức, không có địa chỉ hay số điện thoại liên lạc và cũng chẳng có ghế nào ở quốc hội. Chính vì thế, ông đã sớm thông báo tổ chức tổng tuyển cử trước hạn trong năm nay nhằm chính thức xây dựng lực lượng đủ mạnh ở quốc hội để thực hiện các cải cách.

Bài toán miền đông

Trong chặng đường nhiều thách thức của 5 năm nhiệm kỳ sắp tới, tân Tổng thống Ukraine chắc chắn phải tìm ra lời giải để hàn gắn sự chia rẽ giữa miền tây (thân EU) với miền đông (ủng hộ Nga). Ngày 25.5, việc quá ít cử tri tham gia bỏ phiếu ở miền đông cũng góp phần rất lớn giúp ông Poroshenko chiến thắng thuyết phục, vì ông nhận được sự ủng hộ rất lớn ở miền tây. Đặc biệt, tại Lugansk và Donetsk, 2 tỉnh hiện do lực lượng thân Nga kiểm soát và đã tuyên bố thành lập “cộng hòa nhân dân” sau cuộc trưng cầu dân ý ngày 11.5, hầu như chỉ lác đác một vài phòng phiếu có thể mở cửa.

Đáng chú ý là ngay trước ngày diễn ra bầu cử, 145 đại diện cấp cao phe chống chính quyền Kiev ở miền đông và đông nam Ukraine đã tổ chức đại hội thành lập “Mặt trận liên hợp quốc gia” tại Donetsk. Trong sự kiện này, lãnh đạo 2 “cộng hòa nhân dân” Lugansk và Donetsk đã đạt thỏa thuận để thành lập “Liên minh cộng hòa nhân dân”, được đặt tên là Novorossiya (tạm dịch: Nước Nga mới).

Những diễn biến tại miền đông cho thấy tân Tổng thống Ukraine gần như chắc chắn sẽ bị lực lượng chống Kiev ở miền đông không công nhận. Chính vì vậy, ông Poroshenko tuyên bố nhiệm vụ đầu tiên ở cương vị tổng thống là đến thăm Donetsk và Lugansk, cũng như “thiết lập lại hòa bình cho đất nước”. Để đạt mục tiêu này, ngoài các cải cách kinh tế, ông phải thực hiện nhiều cải cách chính trị để giảm quyền trung ương, tăng quyền địa phương.

Trong một diễn biến liên quan, cựu ngôi sao quyền Anh thế giới Vitali Klitschko, đồng minh của ông Poroshenko và là một trong những thủ lĩnh phong trào phế truất ông Viktor Yanukovych, đã được bầu làm Thị trưởng thủ đô Kiev, theo AFP. 

Giao tranh bùng phát ở Sân bay Donetsk Ngày 26.5, hàng chục tay súng thuộc “Cộng hòa nhân dân Donetsk” đã tấn công sân bay quốc tế tại thành phố này và đánh bật một đơn vị quân đội Ukraine đang kiểm soát nơi đây, theo AFP. Ban đầu, hầu như không có đụng độ và các tay súng nhanh chóng phong tỏa mọi hoạt động của sân bay. Chính quyền Ukraine đã nhanh chóng triển khai lực lượng đặc nhiệm và chiến đấu cơ nhằm giành lại quyền kiểm soát sân bay, theo Reuters. Đến chiều tối qua, một số nhân chứng cho biết đã nghe tiếng súng nổ liên hồi và nhìn thấy khói đen bốc lên từ khu vực giao tranh nhưng hiện chưa rõ có thương vong gì hay không.

Nguyễn Ngọc Lan Chi

>> Nga 'sẵn sàng đối thoại' với tân tổng thống Ukraine
>> Bầu cử Ukraine: ‘Vua sô cô la’ tuyên bố giành chiến thắng
>> Kết quả sơ bộ bầu cử tổng thống Ukraine: ‘Vua sô cô la” Poroshenko thắng áp đảo
>> Ukraine bầu cử trong bất ổn
>> Vua sô cô la' sẽ trở thành Tổng thống Ukraine?