Xây dựng luật sao để tòa án không bị lúng túng khi áp dụng luật?

Dự thảo luật chưa tương thích với nhiều luật khác

Ngày 9.4, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM tổ chức hội thảo góp ý 4 dự án luật gồm: dẫn độ, tương trợ tư pháp về dân sự, tương trợ tư pháp về hình sự, chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù.

Ông Nguyễn Đức Phước, Chánh án TAND Q.Bình Tân (TP.HCM), cho biết cần phải xem xét Dự thảo luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, để tương thích với các luật khác.

ẢNH: NGÂN NGA

Cụ thể, tại khoản 4 điều 20 của dự thảo về quyết định tiếp nhận người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài về Việt Nam, quy định: "Việc xem xét yêu cầu chuyển giao được tiến hành tại phiên họp do hội đồng gồm 3 thẩm phán, trong đó có 1 thẩm phán làm chủ tọa và có sự tham gia của kiểm sát viên Viện KSND cùng cấp".

Theo ông Phước: "Dự thảo luật trên không nói rõ đây là trình tự giải quyết sơ thẩm hay phúc thẩm. Nhưng tôi hiểu đây là sơ thẩm. Chúng ta cần có sự tương thích với các luật khác chẳng hạn luật tố tụng Hình sự. Trong thủ tục hình sự và dân sự có thủ tục rút gọn. Như vậy thời gian chuyển giao giữa các nước với nhau thì việc mở thủ tục cần tới 3 thẩm phán là phải xem xét lại". Từ đó, ông Phước cho rằng chỉ cần 1 thẩm phán và đại diện Viện kiểm sát là đủ…

Trong dự thảo cũng không quy định được quyền kháng cáo và kháng nghị. Chánh án TAND Q.Bình Tân đề nghị cần làm rõ quyền hạn của thẩm phán ở cấp sơ thẩm và cấp phúc thẩm. "Có như vậy thẩm phán sẽ không bị lúng túng trong áp dụng pháp luật", ông Phước góp ý.

Làm gì để dự thảo không bị mâu thuẫn?

Các chuyên gia cũng cho rằng cần xây dựng dự thảo luật tránh mâu thuẫn nhau, chặt chẽ hơn, tạo thuận lợi cho tòa án khi giải quyết vụ việc.

Cụ thể, khoản 1 điều 21 dự thảo quy định về chuyển đổi hình phạt:

"Trường hợp hình phạt trong bản án, quyết định mà nước chuyển giao tuyên đối với người đang chấp hành án phạt tù không phù hợp với các quy định của bộ luật Hình sự Việt Nam thì phải chuyển giao cho phù hợp".

Còn tại khoản 3 điều 21 quy định lại quy định: "Hình phạt chuyển đổi không được nghiêm khắc hơn hình phạt mà nước chuyển giao đã tuyên về tính chất và thời hạn; không chuyển đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác".

Với quy định trên, Chánh án TAND Q.Bình Tân, cho rằng "có vẻ như xây dựng luật bị lệch với nhau". Bởi cùng trong một điều luật bộ luật Hình sự, hình phạt chính là hình phạt tù và hình phạt tiền. Tuy nhiên, ở khoản 1 thì cho chuyển đổi, nhưng khoản 3 dự thảo lại không cho chuyển đổi hình phạt tù thành các hình phạt khác.

"Nghĩa là khoản 1 và khoản 3 điều 21 dự thảo bị lệch nhau. Theo tôi nên chăng cho áp dụng khoản 1, đây là nguyên tắc có lợi cho công dân, hay những trường hợp người chưa thành niên phạm tội", Chánh án Phước chia sẻ.

ẢNH: NGÂN NGA

Về trách nhiệm dân sự, trong giới hạn của dự thảo luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù chỉ nói về chấp hành phạt tù. Tuy nhiên, thực tiễn và luật thi hành án hình sự Việt Nam còn quy định, ngoài chấp hành hình phạt tù về lao động, còn có bồi thường dân sự để được xem xét miễn, giảm án.

Trong phần đầu của dự thảo không nói về phần dân sự. Thế nhưng tại Chương III dự thảo (chuyển giao người nước ngoài đang chấp hành án phạt tù tại Việt Nam cho nước ngoài) lại nói về trách nhiệm dân sự trong bản án.

"Như vậy, vấn đề đặt ra nếu công dân Việt Nam chấp hành án ở Việt Nam và họ muốn khắc phục bản án đó đối với phần dân sự ở nước ngoài như bồi thường thiệt hại… để có cơ hội được khoan hồng thì có được không, cơ chế thế nào?", ông Phước đặt vấn đề.

Luật sư Trương Thị Hòa (Đoàn Luật sư TP.HCM) và ông Nguyễn Đức Phước, Chánh án TAND Q.Bình Tân cùng có quan điểm dự thảo luật cũng không nêu trong thời hạn bao lâu luật sư, người đại diện, người được chuyển giao có được quyền khiếu nại hay không. Nếu họ cho rằng, thẩm phán không khách quan vô tư trong quá trình giải quyết thì có được xin thay đổi thẩm phán? Trong khi đó, các luật khác (ví dụ luật tố tụng Hình sự) đều có quy định.

Luật cần quy định chặt chẽ để thu hồi được tài sản

Ông Nguyễn Văn Tùng, Phó viện trưởng Viện KSND cấp cao tại TP.HCM góp ý xây dựng dự thảo luật cần phải chặt chẽ để thu hồi được tài sản. Ông Tùng dẫn chứng, hiện TAND cấp cao tại TP.HCM đang xử vụ án Trương Mỹ Lan, có tài sản khó thu hồi.

ẢNH: NGÂN NGA

Theo ông Tùng, về chuyển giao người đang chấp hành hình phạt tù, đối với người bị án là người nước ngoài, họ muốn được tử hình ở nước họ thì luật chưa quy định. Ông Tùng dẫn chứng: "Có một vụ án ma túy, người này xin được tử hình ở quê hương họ nhưng chúng ta lại không có cơ chế đó. Nên tôi đề nghị Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM có ý kiến thêm".

Ngoài ra, theo ông Tùng, dự thảo vẫn còn một số điều chỉnh để đảm bảo tính khả thi và toàn diện. Dự thảo hiện tại chủ yếu tập trung vào dẫn độ và chuyển giao người bị kết án. Vì thế, Phó viện trưởng Viện KSND cấp cao tại TP.HCM đề nghị cần bổ sung quy định chi tiết hơn về hợp tác điều tra, bảo vệ nhân chứng và thu thập chứng cứ điện tử trong các vụ án xuyên biên giới.

Dự thảo cũng cần quy định rõ hơn về cơ chế hợp tác xử lý các vụ án có yếu tố nước ngoài liên quan đến tội phạm công nghệ cao, tội phạm kinh tế, tội phạm ma túy, và rửa tiền.