Ai sẽ là chủ nhân giải thưởng VinFuture được trao tối nay?

20 giờ tối nay 20.1, Đài Truyền hình Việt Nam sẽ phát sóng trực tiếp trên kênh VTV1 lễ trao giải thưởng khoa học công nghệ toàn cầu VinFuture diễn ra tại Nhà hát lớn. Sự kiện khoa học tầm cỡ thế giới này cũng sẽ được phát trực tuyến trên các nền tảng kỹ thuật số của VTV, VinFuture, các kênh truyền thông quốc tế như CNN, CNBC, Euronews và TechNode.

Những ngôi sao khoa học thế giới tham gia tọa đàm "Tương lai của sức khoẻ nhân loại" do Quỹ VinFuture tổ chức chiều 19.1

Thanh Lâm

Đây là một sự kiện thu hút sự quan tâm không chỉ của giới khoa học trong nước và quốc tế mà còn được người dân quan tâm. Sự thu hút này một phần vì sự hấp dẫn của giá trị giải thưởng. Phần nữa là nhờ có nhiều hoạt động khoa học đã được tổ chức với các chủ đề liên quan sát sườn tới đời sống con người: giao lưu với các hội đồng xét giải thưởng; các tọa đàm khoa học về tương lai của năng lượng, trí tuệ nhân tạo, sức khoẻ; gặp gỡ giới báo chí trong nước của một số nhà khoa học hàng đầu thế giới đến Việt Nam để dự lễ trao giải.

Chia sẻ của ông Nguyễn Việt Quang, Chủ tịch Quỹ VinFuture, với báo Thanh Niên hôm 17.1 cũng khiến cho công chúng tò mò, ai sẽ là chủ nhân giải thưởng được trao tối nay? Theo ông Quang, các chủ nhân giải thưởng VinFuture là những nhà khoa học kiệt xuất với các công trình đột phá, mang lại lợi ích cho hàng triệu, thậm chí là hàng tỉ người - đúng như sứ mệnh ra đời của giải thưởng VinFuture. Đó là những công trình mà chắc chắn dù là người trong giới khoa học hay không cũng đều cảm thấy xứng đáng.

Trong khi đó, danh sách khách mời quốc tế đến Việt Nam dự sự kiện có nhiều tên tuổi “khủng”, trong đó có những người được truyền thông quốc tế thường xuyên nhắc đến trong suốt mấy năm nay.

Những nghiên cứu giúp được hàng triệu triệu người

Theo đánh giá của giới quan sát, chủ nhân tiềm năng của các giải thưởng VinFuture lần thứ nhất này, đầu tiên phải kể đến GS Katalin Kariko. Bà là người Hungary, lấy bằng tiến sĩ ở ĐH Szeged cũng của Hungary. Sau đó bà sang Mỹ làm nghiên cứu sau tiến sĩ, rồi làm giáo sư trợ giảng và bây giờ là giáo sư thỉnh giảng ở ĐH Pennsylvania (Mỹ). Từ 1989, khi làm việc ở ĐH Pennsylvania, bà Kariko tập trung nghiên cứu về ứng dụng trị bệnh của mRNA được phiên mã trong ống nghiệm.

GS Katalin Kariko

Thanh Lâm

Thời gian đó, cũng tại ĐH Pennsylvania, GS Drew Weissman có những kế hoạch đầy tham vọng trong việc tìm kiếm vắc xin cho bệnh nhân AIDS. Hai người tình cờ gặp nhau, Kariko đã chia sẻ về nghiên cứu tạo ra mRNA của bà với GS Weissman và ông đã nhận ra những tiềm năng độc đáo của công nghệ này. Từ đây, hai nhà nghiên cứu bắt đầu cộng tác cùng nhau.

GS Drew Weissman là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm. Trong sự nghiệp của mình, ông đã dành hơn 15 năm nghiên cứu về mRNA nhằm sản xuất vắc xin với một niềm tin lớn vào khả năng chữa bệnh dường như vô tận của mRNA tùy chỉnh. Tuy nhiên, bản thân ông không ngờ rằng, công nghệ mRNA mà ông đồng sáng tạo với đồng nghiệp cũ, GS Katalin Kariko, đã trở thành một công nghệ bước ngoặt được sử dụng trong một số vắc xin Covid-19 dựa trên mRNA hiện đang được phát triển ở giai đoạn cuối.

GS Drew Weissman

Thanh Lâm

GS Kariko và GS Weissman đã phát triển công nghệ mRNA biến đổi nucleoside và các cải tiến khác liên quan đến vắc xin mRNA. Đây là công nghệ mà Pfizer-BioNTech và Moderna đã sử dụng trong quá trình phát triển vắc xin của họ.150 quốc gia đã được hưởng lợi từ sự ra đời của vắc xin Covid-19 sử dụng công nghệ mRNA.

GS Weissman hiện cũng đã có mặt tại Việt Nam, cùng GS Kariko, cùng tham gia gặp mặt báo chí, tham gia cuộc tọa đàm “Tương lai của sức khoẻ toàn cầu”. Như vậy, nếu GS Kariko được vinh danh thì dĩ nhiên người bên cạnh bà sẽ là GS Weissman.

Nhân vật thứ 3 cũng là một chủ nhân đầy tiềm năng của Giải thưởng VinFuture, GS Pieter R. Cullis. Ông là Giám đốc Viện Khoa học sự sống tại Đại học British Columbia, Canada. GS Cullis và các đồng nghiệp đã đạt được những tiến bộ mang tính nền tảng trong việc tạo ra và đưa hệ thống các hạt nano lipid (LNP) vào tĩnh mạch dưới hình thức các loại thuốc dạng phân tử nhỏ và thuốc đại phân tử như RNA can thiệp nhỏ (siRNA). Công trình này góp phần tạo ra ba loại thuốc đã được các cơ quan quản lý ở Mỹ và châu Âu phê chuẩn để điều trị ung thư và các biến chứng liên quan.

GS Pieter R. Cullis

Thanh Lâm

Đặc biệt, GS Cullis đã tạo ra đột phá trong việc phát triển các hạt nano lipid cần thiết để bao bọc và bảo vệ mRNA hoạt động. Điều này đã mở ra một ngành khoa học mới và các phương pháp mới trong sản xuất vắc-xin mRNA Covid-19 giúp cải thiện cuộc sống hàng ngày của hàng triệu người.

Kỹ thuật do GS Cullis tiên phong tạo ra đã được sử dụng thành công để phát triển hệ thống phân phối LNP cho vắc xin mRNA, bao gồm cả những kỹ thuật đang được sử dụng để ứng phó với đại dịch Covid-19.

Những nhà tiên phong

Hai nhân vật sắp được kể tiếp theo đây cũng đã xuất hiện trong tọa đàm “Tương lai của sức khoẻ toàn cầu” ngày hôm qua, là một cặp vợ chồng, GS Quarraisha Abdool Karim và GS Salim Abdool Karim.

Hai vợ chồng GS Karim

Thanh Lâm

GS Karim vợ là một nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm với hướng nghiên cứu chính là tìm hiểu sự lây lan dịch HIV ở Nam Phi và phòng chống nhiễm HIV ở phụ nữ. GS Karim chồng là một nhà dịch tễ học bệnh truyền nhiễm, ông được nhiều người biết đến vì những đóng góp trong việc phòng ngừa và điều trị HIV; ông còn đóng vai trò tiên phong trong cuộc chiến chống Covid-19 của Nam Phi với tư cách là đồng Chủ tịch Ủy ban cố vấn của Bộ trưởng Nam Phi về Covid-19.

Hai nhân vật khác cũng có hồ sơ khoa học rất ấn tượng, trong hơn 600 hồ sơ được đề cử nhận các giải thưởng VinFuture. Đó là GS Zhenan Bao và GS Omar M. Yaghi.

GS Zhenan Bao

Thanh Lâm

GS Zhenan Bao sinh ra và lớn lên ở Trung Quốc, nhận bằng tiến sĩ chuyên ngành hóa học tại ĐH Chicago (Mỹ). Từ năm 2018, bà là Chủ nhiệm Khoa Kỹ thuật Hóa học và Giám đốc Nhóm Sáng kiến Đồ điện tử đeo trên người thuộc ĐH Stanford (eWEAR). GS Bao đã tiên phong nghiên cứu về phát triển thiết bị điện tử giống như da người và một loạt các ứng dụng của các thiết bị này trong y tế và năng lượng. Xuất phát từ nghiên cứu khoa học cơ bản, bà đã phát triển một loạt các mô hình phân tử cho các vật liệu điện tử hữu cơ mới và các phương pháp chế tạo các vật liệu này.

GS Omar M. Yaghi

Wikipedia

GS Omar M. Yaghi là một nhà hoá học, hiện làm việc tại Phòng thí nghiệm quốc gia thuộc ĐH California-Berkeley (Mỹ). Ông được xem là nhà khoa học tiên phong trong việc khám phá và phát triển vật liệu khung hữu cơ-kim loại (MOFs) có tiềm năng cải thiện cuộc sống hàng ngày của hàng triệu người. Những phát minh của GS Yaghi có ý nghĩa lớn trong việc làm sạch môi trường, mang lại bầu không khí sạch hơn, nguồn năng lượng sạch hơn và nguồn nước sạch hơn. Ngoài ra, máy thu nước MOF của GS Yaghi đã được chứng minh là có tiềm năng cung cấp nước sạch mọi lúc mọi nơi, nhờ đó giúp con người có thể tự chủ về nguồn nước.

Vậy ai trong số các ngôi sao trên của bầu trời khoa học thế giới được xướng tên trong đại lễ đêm nay của VinFuture Prize, mời bạn đọc theo dõi các bản tin tiếp theo của báo Thanh Niên.

Giải thưởng khoa học, công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture sẽ có 4 giải gồm: một giải thưởng chính, trị giá 70 tỉ đồng (3 triệu đôla Mỹ), trao cho tác giả của các nghiên cứu đột phá, các sáng chế công nghệ đã được chứng minh có khả năng làm cho cuộc sống của con người trở nên tốt đẹp hơn và cải thiện môi trường sống bền vững cho những thế hệ tương lai. 3 giải đặc biệt, mỗi giải trị giá 11,5 tỉ đồng (500.000 đôla Mỹ) sẽ trao cho nhà khoa học từ các nước đang phát triển; nhà khoa học nữ và nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới.

Giải thưởng VinFuture được trao bởi quỹ VinFuture, do Chủ tịch Tập đoàn Vingroup Phạm Nhật Vượng và phu nhân Phạm Thu Hương sáng lập. Quỹ có sứ mệnh tôn vinh và hỗ trợ các nghiên cứu khoa học, các sáng chế công nghệ đột phá, đã đóng góp hoặc có tiềm năng đóng góp cho cuộc sống của hàng triệu người.

Với Việt Nam, Giải thưởng VinFuture không chỉ góp phần nâng tầm vị thế đất nước trên bản đồ khoa học và công nghệ toàn cầu; mà còn là cầu nối với cộng đồng khoa học trong nước với các nhà khoa học và công nghệ hàng đầu thế giới, tạo động lực cho việc phát triển của khoa học công nghệ cao.