Ai thay bà Pelosi làm nhân vật quyền lực số 3 của Mỹ?

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi sáng 17.11 (theo giờ Mỹ) tuyên bố bà sẽ không tiếp tục theo đuổi vai trò lãnh đạo đảng Dân chủ, nhường chỗ cho thế hệ mới lèo lái đảng này sau chiến thắng của đảng Cộng hòa ở Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa kỳ vừa qua.

Ông McCarthy (phải) nhiều khả năng sẽ kế nhiệm bà Pelosi

AFP

Tuy nhiên, bà Pelosi (82 tuổi) cho biết bà sẽ không rời Hạ viện mà tiếp tục đại diện cho San Francisco (bang California) như bà đã làm trong 35 năm qua. Chủ tịch Hạ viện Pelosi cho biết thêm bà sẽ không ủng hộ bất kỳ ai trong cuộc đua thay thế bà, theo AP. Toàn bộ các nghị sĩ tại Hạ viện Mỹ sẽ bỏ phiếu bầu chủ tịch khi quốc hội khóa mới bắt đầu làm việc vào tháng 1.2023.

Quy trình bầu chọn

Ở Mỹ, nếu tổng thống không thể tiếp tục tại vị thì phó tổng thống sẽ đảm nhiệm thay, và nếu phó tổng thống không thể thay thế thì người tiếp theo trong danh sách kế vị là Chủ tịch Hạ viện. Vì thế, Chủ tịch Hạ viện có thể được xem là nhân vật cấp cao xếp thứ 3 trong hệ thống chính trị Mỹ.

Để trở thành Chủ tịch Hạ viện, ứng viên cần giành được ít nhất 218 phiếu ủng hộ trong số 435 ghế của Hạ viện. Tuy nhiên, con số này có thể thấp hơn nếu có nghị sĩ không tham gia bỏ phiếu. Tình trạng như thế đã diễn ra vào năm 2021, khi bà Pelosi trở thành Chủ tịch Hạ viện chỉ với 216 phiếu, sau khi 3 nghị sĩ không tham gia bỏ phiếu, theo mạng truyền hình Mỹ PBS.

Trong trường hợp ứng viên không có đủ số phiếu cần thiết, Hạ viện sẽ tiếp tục tổ chức bỏ phiếu cho đến khi tìm được người phù hợp. Đã có 14 cuộc bầu Chủ tịch Hạ viện Mỹ đòi hỏi tổ chức nhiều vòng bỏ phiếu. Cuộc bầu chọn Chủ tịch Hạ viện gần nhất phải trải qua nhiều vòng bỏ phiếu diễn ra vào năm 1923. Khi đó, Hạ viện Mỹ phải tổ chức 9 vòng bỏ phiếu mới chọn được nghị sĩ Frederick H. Gillett làm chủ tịch, theo trang History.house.gov.

Ứng viên Chủ tịch Hạ viện phải được các nghị sĩ đề cử, nhưng không nhất thiết phải là thành viên của viện này. Những nhân vật không phải là thành viên của Hạ viện từng nhận được một số phiếu bầu cho chức Chủ tịch Hạ viện trong đó có cố Ngoại trưởng Colin Powell và thượng nghị sĩ Rand Paul. Tuy nhiên, từ trước tới nay, thực tế chỉ có thành viên Hạ viện Mỹ đảm nhiệm vị trí này, theo PBS.

Ứng viên hàng đầu

Thông thường, vị trí Chủ tịch Hạ viện Mỹ được trao cho một nghị sĩ thuộc đảng kiểm soát cơ quan lập pháp này. Do đó, với việc đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát Hạ viện từ ngày 16.11, đảng này sẽ cần bầu một thành viên làm Chủ tịch Hạ viện khi quốc hội mới bắt đầu làm việc trong tháng 1.2023. Ngoài ra, trong các cuộc bầu chọn Chủ tịch Hạ viện Mỹ hiện đại, người giành chiến thắng thường đã đứng trong hàng ngũ lãnh đạo của đảng kiểm soát Hạ viện. Đây là một lý do nghị sĩ Kevin McCarthy, lãnh đạo đảng Cộng hòa ở Hạ viện từ năm 2019, là ứng viên hàng đầu có thể thay thế bà Pelosi, theo PBS.

Trong cuộc bỏ phiếu kín nội bộ ngày 15.11, ông McCarthy đã được phần lớn các nghị sĩ đảng Cộng hòa chọn làm ứng cử viên cho chức Chủ tịch Hạ viện, dễ dàng vượt qua nghị sĩ Andy Biggs, từng lãnh đạo nhóm bảo thủ Freedom Caucus, với số phiếu tương ứng 188 và 31, theo báo The Hill.

Đến nay, chưa có nghị sĩ đảng Cộng hòa nào cho biết sẽ thách thức ông McCarthy trong cuộc đua giành ghế Chủ tịch Hạ viện, theo Reuters. Tuy nhiên, với tình trạng thế đa số của đảng Cộng hòa ở Hạ viện không quá áp đảo, ông McCarthy cũng đứng trước một số rủi ro nhất định trong cuộc chạy đua.