Al-Qaeda tuyên chiến với IS

Các tay súng al-Qaeda chiếm được TP.Idlib ở Syria  - Ảnh: IBT

Ngay trong thời điểm nước Mỹ tổ chức các hoạt động tưởng niệm 14 năm vụ khủng bố 11.9, thủ lĩnh al-Qaeda Ayman al-Zawahiri đã ra một tuyên bố công khai hiếm hoi. Điều bất ngờ là thay vì đả kích Washington, al-Zawahiri xoáy mũi dùi vào tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) và kẻ cầm đầu Abu Bakr al-Baghdadi. Giới chuyên gia quốc tế cho rằng diễn biến này chính thức đánh dấu sự chia rẽ hoàn toàn 2 lực lượng cực đoan nguy hiểm nhất thế giới và sẽ dẫn tới những diễn biến khó lường trong cuộc chiến chống khủng bố.

Reuters dẫn thông điệp của al-Zawahiri vừa tung lên internet cáo buộc al-Baghdadi là “kẻ nổi loạn” khi tự xưng là “Vua của thế giới Hồi giáo” hồi năm ngoái. “Chúng ta đã bị thiệt hại rất nhiều vì Abu Bakr al-Baghdadi và những người anh em của ông ta. Chúng ta đã kiềm chế tối đa nhưng giờ đây đã không còn lựa chọn nữa”, al-Zawahiri tuyên bố. Theo cựu Giám đốc Trung tâm chống khủng bố quốc gia Mỹ Matthew Olsen, đây là lần đầu tiên al-Zawahiri công khai chỉ trích al-Baghdadi và IS.

Al-Zawahiri (trái) bất ngờ lên án al-Baghdadi Ảnh: ABC News

Theo giới chuyên gia, thật ra al-Qaeda và IS đã hục hặc từ lâu, nhất là dưới thời al-Zawahiri. Đây không đơn thuần là một cuộc tranh giành quyền lực và vị thế lãnh đạo thánh chiến mà còn xuất phát từ khác biệt về chiến lược.

Al-Qaeda chủ trương tập trung đánh “kẻ thù xa”, tức Mỹ và các đồng minh, bằng du kích và tấn công khủng bố, không quá mặn mà với việc thành lập quốc gia Hồi giáo riêng đồng thời tỏ ra “khoan dung” hơn đối với các cộng đồng Hồi giáo không thuộc dòng Sunni. Ngược lại, IS quyết tiến hành một cuộc chiến tranh thật sự, chiếm đất xưng vương và đối xử cực kỳ tàn bạo với bất cứ ai không chịu quy thuận. Theo chuyên trang The National Interest, từ lâu al-Zawahiri đã tỏ ra rất bất mãn với những hành động tàn sát, xử tử dã man của IS và cho rằng điều này chỉ gây tổn hại đến hình ảnh của các “chiến binh thánh chiến”.

Cũng vì chiến lược, chiến thuật khác nhau cộng thêm al-Qaeda bị Mỹ và các đồng minh tập trung triệt phá suốt 14 năm qua kể từ vụ 11.9 nên nếu xét đơn thuần về con số thì thực lực giữa tổ chức này với IS hiện khá chênh lệch. Al-Qaeda hiện hoạt động theo kiểu phân tán, không có đầu não rõ rệt vì al-Zawahiri phải liên tục thay đổi nơi ẩn náu trong khu vực biên giới Afghanistan và Pakistan để lẩn tránh sự lùng diệt của Mỹ. Đài PBS dẫn số liệu từ các chuyên gia và giới tình báo ước tính lực lượng này hiện có khoảng 28.000 thành viên hoạt động rộng khắp tại Afghanistan, Pakistan, Ấn Độ, Bắc Phi, bán đảo Ả Rập...

Ngoài phân nhánh Mặt trận al-Nursa đang tham chiến ở Syria thì al-Qaeda hiện chủ yếu thực hiện tấn công theo kiểu du kích, đánh bom tự sát và bắt cóc. Tổ chức này hiện bị cho là thiếu vũ khí hạng nặng hiện đại nhưng cũng có khá nhiều xe bọc thép do Mỹ sản xuất cướp được của quân đội Afghanistan. Ngoài ra, hồi tháng 3, Lầu Năm Góc thừa nhận có thể phân nhánh al - Qaeda trên bán đảo Ả Rập (AQAP) đã cướp được một lượng vũ khí, khí tài trị giá đến 500 triệu USD do Mỹ cung cấp cho Yemen, theo tờ The Washington Post.

Trong khi đó, IS đang chiếm cứ một vùng lãnh thổ rộng lớn gồm đông bắc Syria và tây bắc Iraq với thủ phủ là thành phố Mosul (Iraq). Nếu tính luôn quân số của các tổ chức khủng bố đã tuyên thệ trung thành như Abu Sayyaf ở Philippines và Boko Haram ở Nigeria thì IS được cho là có khoảng từ 53.000 - 258.000 thành viên. Phần lớn đang tham gia cuộc chiến tổng lực ở Iraq và Syria. Các chiến thắng trước quân đội Iraq và Syria khiến tổ chức này cướp được rất nhiều kho vũ khí lớn với đầy đủ các loại súng trường, súng bắn tỉa, tên lửa vác vai, xe tăng, xe bọc thép, trực thăng, một lượng nhỏ máy bay quân sự và cả vũ khí hóa học.

Vì thế, các chuyên gia so sánh al-Qaeda hiện như một con rắn nhiều đầu đang ẩn náu, lẩn khuất còn IS là con hổ dữ nhe nanh múa vuốt chiếm lĩnh một góc rừng. Tuy nhiên, với lời tuyên chiến của al-Zawahiri, thì có thể al-Qaeda sẽ ra mặt nhiều hơn. Mặt khác, hồi cuối tuần trước, tổ chức Mặt trận al-Nursa và một số nhóm vũ trang khác đã chính thức đánh bật quân đội Syria khỏi TP.Idlib, đông bắc Syria, theo tờ The Telegraph. Như vậy, sau một thời gian dài phân tán, có thể nói al-Qaeda đã có được một địa điểm tạm coi là cứ điểm lớn để kình chống với lực lượng IS ở tây bắc Syria. Một điểm đáng chú ý khác là al-Qaeda có được sự ủng hộ của Taliban, vốn đang đụng độ với IS tại miền đông Afghanistan.

Giới quan sát nhận định sự đối đầu giữa al-Qaeda và IS có thể được phương Tây và các nước Hồi giáo chính thống lợi dụng để tiêu diệt cả hai. Một nhánh của IS tại Afghanistan và Pakistan “đang đánh nhau dai dẳng với Taliban và al-Qaeda và khiến công việc của chúng tôi trở nên dễ dàng hơn”, ABC News dẫn lời một quan chức chống khủng bố của Mỹ cho biết. Chuyên gia Matthew Olsen cho rằng các bên có thể sử dụng tin tình báo giả để khoét sâu hố chia rẽ, “kích động” những vụ ám sát lẫn nhau, chẳng hạn như vụ IS được cho là đã hạ sát một phái viên cấp cao do al-Zawahiri cử đến hồi tháng 2.2014.

Tuy nhiên, theo The National Interest, Mỹ cùng các đồng minh cũng phải đề cao cảnh giác hơn nữa vì al-Qaeda và IS có thể bước “một cuộc đua khủng bố”, tăng cường các hành động tấn công hơn nữa nhằm cạnh tranh về mặt uy danh. Chuyên trang này chỉ ra vụ khủng bố nhằm vào tòa soạn tạp chí Charlie Hebdo ở Paris, Pháp hồi tháng 1 do AQAP thực hiện là một hành động phô trương thanh thế của al-Qaeda sau một thời gian chìm khuất.