Tình cô bán chiếu
Vở cải lương Bên ánh sao Khuê (của Nhà hát Cải lương Trung ương) từ đầu đã mở ra không gian với những cô hàng gánh chiếu đi lại. Để rồi từ đó những đối đáp bằng thơ giữa nhà thơ Nguyễn Trãi và bà Nguyễn Thị Lộ vang lên. Ông hỏi: “Ả ở đâu ta bán chiếu gon/Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn?/Xuân thu phỏng độ chừng bao tuổi/Đã có chồng chưa, được mấy con?”. Đáp lại, Nguyễn Thị Lộ cũng làm thơ: “Tôi ở Tây Hồ bán chiếu gon/Can chi ông hỏi hết hay còn?/Xuân thu phỏng độ trăng tròn lẻ/Chồng còn chưa có, có chi con!”.
 |
Nhân vật Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ trong vở Bên ánh sao Khuê |
NSND Hoàng Quỳnh Mai, đạo diễn vở Bên ánh sao Khuê, chia sẻ đã có nhiều vở diễn nói về bà Nguyễn Thị Lộ và Nguyễn Trãi, tuy nhiên những vở diễn đó hầu như chỉ thiên về Nguyễn Trãi, bà Lộ ít được đề cập và “mờ mờ ảo ảo” về công lao của bà. “Tôi nghĩ hai con người này, một người là danh nhân văn hóa thế giới, người bên cạnh cũng lấp lánh không kém. Nếu Ức Trai Nguyễn Trãi như sao Khuê thì bà Nguyễn Thị Lộ là người bên ánh sao Khuê. Tôi cũng muốn giải oan cho cụ về vụ án vườn Lệ Chi”, NSND Hoàng Quỳnh Mai chia sẻ.
Chính vì thế, chi tiết khởi đầu chuyện tình Nguyễn Thị Lộ - Nguyễn Trãi (do Thùy Dung và NSƯT Mạnh Hùng thể hiện) đã được chọn để mở ra vở diễn. Không chỉ là những cô hàng chiếu đi lại trên sân khấu, câu chuyện tình của nhà thơ - cũng là vị quan đầu triều với cô bán chiếu được đặt trên một… sân khấu chiếu. Ở đó, bục bệ được lược đi tối đa, còn những dải chiếu buông dài từ trần xuống đến sàn. Những dải chiếu như thế xuất hiện cả phía trước lẫn nền sau của sân khấu mang đến sự mềm mại của câu chuyện và chuyển màu qua những khung cảnh khác nhau.
Tôi nghĩ hai con người này, một người là danh nhân văn hóa thế giới, người bên cạnh cũng lấp lánh không kém. Nếu Ức Trai Nguyễn Trãi như sao Khuê thì bà Nguyễn Thị Lộ là người bên ánh sao Khuê
Đạo diễn NSND Hoàng Quỳnh Mai
Bài thơ ở trên được hát đi hát lại nhiều lần. Khi Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ gặp nhau lần đầu. Lúc họ tâm tình dưới trăng để nhớ lại những năm đã qua. Cũng có khi bài thơ lại vang lên khi hai người tạm chia xa và lúc đó nó lại như những lời nhớ nhung da diết. Bài thơ giúp công chúng hình dung được mối tình giữa hai người, là tình yêu và hơn cả tình yêu, vì họ hiểu nhau và luôn nhớ như in phút giây ban đầu gặp gỡ.
 |
Cuộc chia tay khi Nguyễn Trãi về quê còn bà Nguyễn Thị Lộ phải ở lại cung |
Một giả thuyết khác
Cuộc đời bà Nguyễn Thị Lộ được bồi đắp rất rõ ràng qua các lớp diễn. Khi những cuộc vui do thái giám Lương Đăng bày ra cứ dày lên, bà là người duy nhất có thể can gián để Lê Thái Tông (Trung Tuấn thể hiện) giữ đạo làm vua. Quan hệ giữa bà với hoàng hậu đương triều cũng cho thấy bà không màng danh lợi, chẳng sợ quyền uy. Những lời nhiếc móc của hoàng hậu với bà Nguyễn Thị Lộ về việc không có con giúp hình dung về bà Lộ một cách đời hơn, gần hơn. Sau khi lặng đi vì đau, bà Nguyễn Thị Lộ nói: “Dù không thể yêu con mình nhưng ta trọn nghĩa với con dân”.
 |
Vua Lê Thái Tông trong vở diễn khi có lúc ham chơi, quên việc triều chính |
Nhà hát cung cấp |
Người xem cũng được học sử qua những việc mà bà và Nguyễn Trãi làm chung, như nhạc lễ cho triều đình. Khi có kẻ đòi đưa nhạc vui, nhạc đã có từ Trung Hoa hàng chục năm về làm nhạc lễ thì ông bà cùng từ chối để những thanh âm của đất nước được cất lên. Đó phải là những âm thanh thật thân thương mà người dân được nghe từ thuở lọt lòng. Trong mỗi xung đột, tính cách của bà Nguyễn Thị Lộ lại càng rõ hơn, đặc biệt là trong mối quan hệ với Nguyễn Trãi.
Để chiêu tuyết cho nỗi oan giết vua của bà Nguyễn Thị Lộ, đạo diễn NSND Hoàng Quỳnh Mai đã kể lại chính cái đêm định mệnh nhà vua đột tử. Ở đó, vua Lê Thái Tông quỳ xuống nhận lỗi với bà, cũng là người thầy dạy dỗ mình nhiều điều, rồi qua đời. Không có câu chuyện “giết vua” nào ở đây cả, chỉ có những âm mưu triều chính mà vợ chồng Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ là nạn nhân.
Bên ánh sao Khuê cho thấy một lần nữa tay nghề dựng vở của NSND Hoàng Quỳnh Mai. Từng chi tiết đưa lên sân khấu đều được tính toán chặt chẽ, gọn gàng. Dàn diễn viên của Nhà hát Cải lương Trung ương cho thấy điểm nổi bật là sức trẻ. Họ ca ngọt, có những cú “đổ” lịm khiến khán phòng kín người của Nhà hát lớn Hà Nội trào lên vỗ tay tán thưởng.
Vở cái lương Bên ánh sao Khuê không chỉ kể những câu chuyện lịch sử nhỏ nhắn về lễ nhạc, về quan hệ vua tôi, mà còn xây dựng được hình ảnh Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ với cả vẻ hào hoa lẫn khí chất chính trực. Từng chi tiết trong cuộc đời hai nhân vật được vở diễn chạm vào đều trở nên dễ nhớ, dễ cảm. Với một vở diễn có đề tài lịch sử, điều đó vô cùng quan trọng.
Bình luận (0)