Bệnh chán ăn tâm thần

TỶ LỆ MẮC Ở NỮ GIỚI GẤP 3 LẦN NAM GIỚI

Theo Th.S-BS Vũ Sơn Tùng, Phó trưởng phòng Điều trị rối loạn tâm thần cảm xúc, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), cho biết chán ăn tâm thần là rối loạn ăn uống do hạn chế năng lượng nạp vào so với nhu cầu. Bệnh nhân sẽ có cảm giác sợ hãi về việc tăng cân, thậm chí không thể nhận ra mức độ nghiêm trọng khi trọng lượng cơ thể giảm thấp đáng kể.

Có 2 loại chán ăn tâm thần là: hạn chế ăn uống (người bệnh hạn chế lượng thức ăn nạp vào bằng cách ăn càng ít càng tốt); ăn và đào thải (người bệnh ăn thức ăn nhưng sau đó bị nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng để tống thức ăn ra ngoài).

Shutterstock

Theo một số nghiên cứu tại Mỹ, tỷ lệ mắc chứng chán ăn tâm thần suốt đời chiếm khoảng 0,6% ở dân số trưởng thành. Tỷ lệ mắc ở nữ giới gấp 3 lần nam giới. Căn bệnh này thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên, thường là khi bắt đầu dậy thì và hình dạng cơ thể thay đổi. 85% bệnh nhân ở độ tuổi từ 13 - 18. Tuổi khởi phát rối loạn trung bình là 18. Tuy nhiên, tỷ lệ người mắc bệnh dưới 15 tuổi ngày càng tăng.

Về nguyên nhân khiến chứng chán ăn tâm thần thường khởi phát ở tuổi dậy thì, bác sĩ (BS) Vũ Sơn Tùng giải thích: Ở độ tuổi này, các em thường so sánh với cơ thể của bạn bè và đôi khi nhận thức tiêu cực về cơ thể của mình. Từ đó, các em quyết định ăn kiêng, điều này làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn ăn uống. Thêm vào đó, sự phổ biến của phim ảnh, truyền thông, mạng xã hội dẫn đến việc truyền bá chuẩn mực vẻ đẹp hình thể là mảnh mai, thon gọn khiến nó trở thành trào lưu của không ít bạn trẻ.

ÁM ẢNH GIẢM CÂN ĐẾN NHẬP VIỆN

Th.S-BS Nguyễn Phương Linh, công tác tại Viện Sức khỏe tâm thần, chia sẻ về một trường hợp BS đã trực tiếp điều trị là nam sinh 13 tuổi, cao 1,56 m, nặng 67 kg. Trước nhập viện, trẻ nhanh nhẹn, hoạt bát và luôn là học sinh giỏi suốt nhiều năm. Tuy nhiên, khoảng hơn một năm trước, do bị bạn bè chê béo, nam sinh bắt đầu bị ám ảnh, tự ti về cân nặng của mình và tự tìm kiếm các phương pháp giảm cân, giảm tất cả lượng thức ăn nạp vào cơ thể, đồng thời thực hiện các bài tập thể dục để đốt cháy mỡ thừa với cường độ cao. Ngay cả khi đã cao 1,73 m, nặng 51 kg, thể trạng gầy gò, cháu vẫn tiếp tục ăn kiêng rất ngặt nghèo (chỉ ăn bánh bao chay buổi sáng, vài thìa cơm trắng vào buổi trưa và tối cùng vài cọng rau), luôn ám ảnh sợ bị tăng cân trở lại, không hào hứng với các môn vận động bên ngoài như bóng đá, bơi lội như trước.

Khi được gia đình đưa đến khám tại bệnh viện lần hai, sau khi đã qua đợt khám, tư vấn về dinh dưỡng không hiệu quả trước đó, nam sinh đã phải nhập Viện Sức khỏe tâm thần.

"Rất may mắn, chỉ sau hơn một tháng điều trị, với sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và gia đình, sức khỏe của cậu bé đã tiến triển rất tốt", BS Linh cho biết.

RỐI LOẠN THỂ CHẤT

Người mắc chứng chán ăn tâm thần thường kèm theo các dấu hiệu về thể chất như: giảm cân quá mức; ngoại hình mỏng manh, thon gọn quá mức; mệt mỏi; mất ngủ; chóng mặt hoặc ngất xỉu; móng tay đổi màu xanh; tóc mỏng, dễ gãy hoặc rụng; lông tơ mềm phủ khắp cơ thể; mất kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt; táo bón và đau bụng; da khô hoặc hơi vàng; không chịu được lạnh; nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường; huyết áp thấp; mất nước; sưng cánh tay hoặc chân; răng bị mài mòn. Ở mức nghiêm trọng nhất, chán ăn tâm thần còn có thể gây tử vong đột ngột do rối loạn nhịp tim, mất cân bằng điện giải trong cơ thể.

Ngoài các biến chứng về thể chất, theo BS Vũ Sơn Tùng, những người mắc chứng chán ăn thường mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, như: trầm cảm, lo âu và các rối loạn cảm xúc khác, rối loạn giấc ngủ; rối loạn nhân cách; rối loạn ám ảnh cưỡng chế; lạm dụng rượu và chất gây nghiện; hành vi tự hủy hoại, ý tưởng và hành vi tự sát…