Bi hài giới tính trong thể thao: Bị treo HCV thế giới chờ xác định giới tính

Semenya trên đường chạy 800 m ở giải vô địch điền kinh thế giới 2009 - Ảnh: AFP

Chiến thắng đầy ấn tượng trên đường chạy 800 m nữ của Semenya tại giải vô địch điền kinh thế giới (VĐTG) 2009 ở Berlin, Đức làm bùng nổ sự nghi ngờ trong giới quan sát và các đối thủ. Có đúng Semenya là... nữ? Tất nhiên, chẳng bao giờ người ta ngây thơ đến nỗi để một "gã đực rựa" dễ dàng lọt vào trận địa nữ tranh tài, nhất là ở các giải đấu có quy mô lớn như giải VĐTG hoặc Olympic. Nhưng vì dáng vẻ bên ngoài và chiến thắng quá dễ dàng của Semenya, Ban tổ chức giải VĐTG 2009 đành tuyên bố: phải kiểm tra giới tính của Semenya.

Đến đây, câu chuyện vẫn coi như... chưa hề bắt đầu. Sau này, một trong những kết luận lớn nhất và có vẻ đúng nhất về "sự kiện Semenya" lại không nằm ở bản thân cô. Nhiều người, trong đó có huyền thoại điền kinh Mỹ Michael Johnson, đã chỉ trích IAAF (Liên đoàn Điền kinh thế giới) về việc họ giải quyết "vấn đề Semenya" một cách quá vụng về.

Trong lúc chờ IAAF công bố kết quả kiểm tra giới tính, Semenya tạm thời không được tham gia vào bất cứ giải đấu nào. Chiếc HCV thế giới tất nhiên cũng rơi vào tình trạng "tạm treo". Rắc rối ở chỗ: loay hoay suốt gần một năm, rốt cuộc IAAF vẫn không thể đưa ra câu trả lời mà cả thế giới trông ngóng, rằng Semenya là nam hay nữ! Và tạp chí New Statesman đã đưa Caster Semenya vào danh sách "50 cái tên đáng chú ý nhất thế giới trong năm 2010".

Ở bất cứ giải thể thao chuyên nghiệp nào trong thời buổi hiện đại này, chức VĐTG sẽ đem về sự ngưỡng mộ ở quy mô toàn cầu và những hợp đồng tài trợ kếch sù. Ngược lại, chức vô địch của Semenya không chỉ khiến cô bị tạm treo giò mà còn là cơ man những lời dị nghị, đàm tiếu, châm chọc. Nghiêm túc hơn, các chính khách khắp nơi đã không bỏ qua cơ hội lên tiếng. Nói rằng họ tìm thấy cơ hội để tự quảng cáo nơi Semenya cũng được. Đấy là các tổ chức nhân quyền, chống phân biệt giới tính, bảo vệ phụ nữ, chống phân biệt chủng tộc, chống gian lận trong thể thao... Tất cả đều tích cực tham gia vào đề tài Semenya, và tất cả đều... chẳng đi đến đâu.

Ngay cả các giáo sư khả kính trong giới khoa học cũng nhảy vào cuộc tranh cãi kỳ lạ, ra sức bảo vệ quan điểm của mình và bác bỏ quan điểm của người khác. Khoa học cũng có vấn đề quan điểm thay vì đấy là những chuyện "hai 5 rõ 10"? Tùy bạn. Nhưng trước một câu chuyện kỳ lạ như Semenya, chẳng phải nói thêm rằng các phương pháp xét nghiệm khác nhau đã cho ra những kết quả khác nhau. Cũng chẳng phải bàn về các chi tiết căn bản để xác định giới tính như XX hay XY. Tất nhiên, IAAF đã phải chấp nhận tốn kém để mời các giáo sư hàng đầu thế giới chủ trì việc xét nghiệm, chứ chẳng ai kiểm tra giới tính Semenya bằng những cái nhìn bên ngoài!

Khoảng 10 tháng sau khi dùng mọi cách để tìm hiểu Semenya là nam hay nữ, hoặc lưỡng tính, hay thuộc bất cứ trường hợp nào khác trong phạm trù giới tính từng được khoa học biết đến, IAAF chính thức công bố: công nhận chiếc HCV 800 m ở giải VĐTG 2009 và Semenya được phép tiếp tục thi đấu ở trận địa nữ. Vì sao quyết định như thế? IAAF không dám nói thêm điều gì, vì đấy là vấn đề riêng tư, cũng vì tòa án và giới bảo vệ nhân quyền luôn sẵn sàng làm việc với các quan chức IAAF nếu có bất kỳ câu nói "không cân nhắc" nào.

Một mặt, báo chí đành phải hài lòng với câu trả lời của chính Semenya nếu không muốn thua sút các đối thủ cạnh tranh trong vấn đề nóng hổi này: "Tôi là nam hay nữ ư? Đấy là vấn đề của bạn, không phải vấn đề của tôi". Mặt khác, cũng có một vài tờ báo moi được phát biểu hay hơn, từ chính Semenya: "Tình trạng (giới tính) của tôi là do thượng đế an bài và tôi biết tự chấp nhận". Suy luận: Semenya sẽ không dùng từ "biết tự chấp nhận" nếu cô thật sự bình thường?