Bộ KH-ĐT chọn đường sắt cao tốc Bắc - Nam tốc độ 180 - 225 km/giờ

Bộ KH-ĐT vừa có công văn gửi Bộ GTVT thống nhất với đề xuất lựa chọn phương án đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, theo kịch bản 2, xây dựng đường sắt đôi khổ 1.435 mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tối đa 180 - 225 km/giờ.

Bộ KH-ĐT chọn đường sắt cao tốc Bắc - Nam tốc độ 180 - 225 km/giờ

Bộ KH-ĐT thống nhất lựa chọn kịch bản đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam dưới 250 km/giờ

T.N

Theo Bộ KH-ĐT, phương án này cơ bản phù hợp với dải tốc độ khai thác được tư vấn thẩm tra báo cáo nghiên cứu tiền khả thi.

Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ cũng như có đủ các thông số, dữ liệu làm sáng tỏ tính khả thi dự án, Bộ KH-ĐT cũng đề nghị Bộ GTVT nghiên cứu, tiếp thu các kết quả đánh giá của tư vấn thẩm tra và chỉ đạo của Ban Cán sự Đảng Chính phủ.

Theo Bộ KH-ĐT, với thực trạng vận tải trục Bắc - Nam đang bị mất cân đối, thị phần đường sắt chiếm 6% khách, 1,4% hàng hóa, việc đầu tư tuyến đường sắt mới tốc độ cao, vận tải khách và hàng là cần thiết.

Đây là một trong những nền tảng để hình thành trục vận tải khối lượng lớn trên đất liền, dễ dàng kết nối với các trung tâm kinh tế, tạo thành trục động lực phát triển cho kinh tế - xã hội của đất nước và các địa phương trên hành lang kinh tế Bắc - Nam.

Theo phương án của tư vấn, trên tuyến đường sắt dự kiến bố trí 50 ga hành khách (6 ga của tàu cao tốc, 44 ga cho tàu liên vùng) và 20 ga hàng hóa. Công nghệ cho đoàn tàu là động lực phân tán (EMU), hệ thống thông tin, tín hiệu là ETCS cấp 2 hoặc tương đương.

Mô hình đối tác công tư

Về tổng mức đầu tư, Bộ KH-ĐT đề nghị làm rõ cơ sở xác định và chuẩn xác lại cho phù hợp. Nguồn vốn đầu tư sẽ được huy động từ đấu giá đất tại các khu đô thị xung quanh nhà ga, vốn đầu tư công và vốn đầu tư tư nhân.

Về mô hình thực hiện, Bộ KH-ĐT kiến nghị triển khai theo hình thức PPP. Trong đó, đối tác công (Công ty Đầu tư và quản lý hạ tầng đường sắt tốc độ cao) sẽ huy động vốn đầu tư công và quản lý xây dựng hạ tầng; bảo trì và bảo dưỡng kết cấu hạ tầng; điều hành vận tải trên toàn hệ thống. Đối tác tư (Công ty Đầu tư và quản lý khai thác đường sắt tốc độ cao) có trách nhiệm huy động vốn đầu tư phương tiện vận tải và các nhà ga cao tầng.

Trước đó, vào tháng 10.2022, Bộ GTVT đã báo cáo 2 phương án đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Cụ thể, phương án một là nâng cấp tuyến đường sắt hiện có thành đường đôi khổ 1.435 mm (hiện là khổ đơn 1.000 mm) để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tàu khách tối đa 180 km/giờ, tàu hàng tối đa 120 km/giờ. Chi phí đầu tư khoảng 42 tỉ USD, tận dụng một phần hạ tầng hiện hữu như quỹ đất, kho bãi, mặt bằng, các doanh nghiệp trong nước có khả năng tiếp cận công nghệ, tỷ lệ nội địa hóa cao.

Phương án 2 là xây dựng đường sắt đôi khổ 1.435 mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tối đa 180 - 225 km/giờ, chi phí đầu tư khoảng 64,8 tỉ USD. Ưu điểm của kịch bản này là hình thành tuyến đường sắt mới để vận tải hành khách và hàng hóa có năng lực lớn; không làm gián đoạn vận tải đường sắt khi đầu tư xây dựng tuyến mới; vận tải hàng hóa trên cả khổ đường 1.000 mm và khổ 1.435 mm.

Hai kịch bản này nằm trong số nhiều phương án từng được Bộ GTVT nghiên cứu các năm trước. Tuy nhiên, hồi tháng 2.2019, Bộ GTVT trình Chính phủ báo cáo tiền khả thi dự án tốc độ cao Bắc - Nam đi qua 20 tỉnh, thành từ Hà Nội đến TP.HCM, trong đó điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP.HCM). Đây là tuyến đường sắt tốc độ cao, đường đôi, khổ 1.435 mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350 km/giờ, tốc độ khai thác 320 km/giờ. Đoàn tàu sử dụng công nghệ động lực phân tán.

Nhằm thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi này, Hội đồng thẩm định Nhà nước đã ký hợp đồng với liên danh tư vấn thẩm tra độc lập để đánh giá về dự án này.

Đơn vị thẩm tra đã đưa ra một số nhược điểm khi đầu tư đường sắt tốc độ cao 350 km/giờ và kiến nghị nghiên cứu phương án đường sắt vừa chở khách, vừa chở hàng có tốc độ thiết kế 250 km/giờ, khai thác tối đa 225 km/giờ.

Bộ KH-ĐT cho rằng, hầu hết các nước phát triển đường sắt tốc độ cao trên 300 km/giờ chỉ chuyên chở hành khách đều là các nước đã làm chủ công nghệ đường sắt cao tốc, đã có hệ thống đường sắt chở hàng hoàn chỉnh và GDP cao hơn nhiều lần Việt Nam. Rất nhiều nước như Na Uy, Nga, Mỹ... cũng chưa có đường sắt cao tốc trên 300 - 350 km/giờ.

Bộ này cũng cho biết, nhiều dự án đường sắt tốc độ thiết kế 250 km/giờ đang được xây dựng tại Ai Cập, Nhật Bản (tuyến Nishi Kyushu Shinkanshen giai đoạn 1 tốc độ 260 km/giờ dự kiến khai thác vào 2022 và tuyến Hokuriku Shinkanshen giai đoạn 3 vận tốc 260 km/giờ khai thác vào năm 2030)...